اصل نااطمینانی

  محمد ناظری: 13 سال از آغاز کشمکش‌ها برای تصویب لوایح FATF (گروه اقدام مالی) در ایران می‌گذرد و هنوز مخالفان و موافقان بر سر حرف خود هستند. در حالی که یک سال بود حتی بررسی این مساله از دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام خارج شده بود، رهبر انقلاب در پاسخ به نامه رئیس‌جمهور با تمدید مهلت بررسی لوایح موافقت کردند. بعد از موافقت ایشان مسوولان دولت و برخی کارشناسان ابراز امیدواری کردند، راه تصویب این لوایح در مجمع هموار خواهد شد اما ظاهراً این‌گونه نیست و بیانیه مجمع تشخیص مصلحت نظام، گمانه تصویب حتمی FATF را به محاق برده و بار دیگر بر شبهات افزوده است. روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام در بیانیه‌ای که «به منظور تنویر افکار عمومی» صادر کرد، تصریح کرد رهبر انقلاب صرفاً با تمدید «زمان» موافقت کرده‌اند. همچنین آیت‌الله شبستری، عضو مجمع، در این مورد گفت: «برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که این لایحه در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته اما ما روز چهارشنبه جلسه داشتیم و هیچ بحثی درباره FATF نشد. بررسی مجدد FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام ممکن نیست مگر اینکه حکم یا دستور بالاتری ابلاغ شود که تا امروز به ما ابلاغ نشده است.» مجلس اصولگرا هم که اکثر اعضای آن مخالف سرسخت تصویب این لوایح هستند و ترجیح می‌دهند FATF به جای مجمع در مجلس بررسی شود، واکنش مثبتی در مورد خبر منتشرشده نداشتند و احتمال تصویب FATF بعد از پاسخ رهبر انقلاب به نامه روحانی را «موج خبری» برای القای چنین چیزی نامیدند. ادامه مخالفت این گروه‌ها در حالی است که امیدها برای بازگشت بایدن به برجام افزایش یافته و اگر قرار بر رفع تحریم باشد، عدم تصویب FATF، موجب عدم بهره‌برداری کشور از لغو تحریم می‌شود. به اعتقاد برخی کارشناسان ایران با نپیوستن به FATF عملاً نمی‌تواند به تجارت خارجی بپردازد و حتی مراوده اقتصادی با کشورهایی نظیر روسیه و چین که با ایران روابط نزدیک‌تری دارند نیز غیرممکن خواهد بود. علاوه بر این ایران حتی برای دریافت واکسن کرونا باید موانع FATF را از میان بردارد. به گفته علی مطهری به دلیل حضور ایران در لیست سیاه FATF سهمیه واکسن سازمان بهداشت جهانی برای ایران باطل شد. حتی برداشت ارزهای بلوکه‌شده ایران در کشورهای عراق، کره جنوبی، هند، چین و سایر کشورها وابسته به پذیرفتن این لوایح است. از دید کارشناسان، اقتصاد کشور تنها قفل تحریم را بر خود ندارد و حضور ایران در لیست FATF نیز که بر روابط بانکی ایران با دنیا قفل زده، بخشی از گره است که می‌توان با پیوستن ایران به FATF آن را گشود. به اعتقاد آنها خروج از لیست سیاه FATF یک سیگنال قوی و مثبت برای اقتصاد است که می‌تواند در درجه اول، جلوی رشد قیمت دلار و همچنین سایر کالاهای سرمایه‌ای از جمله سکه، طلا، مسکن و خودرو را بگیرد و از طرف دیگر اقتصاد ملی را از این وضع بلاتکلیفی که در آن قرار دارد، خارج کند. با وجود این مخالفان کماکان در رابطه با خطر تصویب این لوایح تذکر می‌دهند و اجازه تصویب آن را نمی‌دهند. در این پرونده به این مساله می‌پردازیم که تعیین تکلیف نشدن FATF چه مسائلی برای اقتصاد ایران ایجاد می‌کند؟