امداد به اقتصاد

  هادی چاوشی: برای بیستمین سال متوالی، عالی‌ترین مقام رسمی کشور در پیام نوروزی خود به مردم ایران، سال جدید را با یک شعار مشخص نامگذاری کرد. همانند دو سال گذشته1 امسال هم این شعار محوریتی اقتصادی داشت: «حمایت از کالای ایرانی». البته در 20 سال گذشته دست‌کم نیمی از سال‌ها با عناوین اقتصادی نامگذاری شده‌اند اما پس از دو سال نامگذاری مرتبط با «اقتصاد مقاومتی»، انتخاب رهبری در نامگذاری سال 1397 را می‌توان به نوعی بازگشت به شعار سال 1391 دانست که «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» بود. اما چرا «حمایت از کالای ایرانی»؟ 

آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی خود «مساله اصلی» کشور در سال جدید را «مساله اقتصاد و معیشت مردم» برشمردند و تاکید کردند: «همه باید تلاش کنند، همه باید کار کنند و محور هم عبارت است از تولید ملی... اگر تولید ملی شتاب بگیرد، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد... بسیاری از مشکلات اقتصادی، مشکلات معیشتی مردم -هم مساله اشتغال، هم مساله سرمایه‌گذاری و بقیه چیزها- حل خواهد شد. آسیب‌های اجتماعی به میزان زیادی کاهش پیدا خواهد کرد.»

در سخنرانی اول فروردین در مشهد نیز رهبری حمایت از کالای ایرانی را از دو زاویه «تولید» و «مصرف» مورد توجه قرار دادند و «افزایش تولید ملی»، «بهبود کیفیت کالاهای داخلی»، «انطباق با نیازهای روز»، «بازاریابی خارجی و صادرات» و «ارزان و رقابتی کردن تولیدات داخلی» را به عنوان راه‌های حمایت از کالای ایرانی برشمردند. آیت‌الله خامنه‌ای همچنین از «مدیریت جدی واردات از سوی دولت»، «مبارزه جدی با قاچاق» و «سرمایه‌گذاری فعالان اقتصادی در امر تولید» به عنوان «الزامات» حمایت از کالای ایرانی یاد کرده و در نهایت خطاب به مردم توصیه کردند: «با تعصب دنبال کالای ایرانی بگردید؛ فروشنده، کالای ایرانی بفروشد؛ خریدار، کالای ایرانی بخرد؛ مسوولان تولید ایرانی را کمک کنند و حمایت بکنند.»

اگر افزایش تولید ملی را در قالب ادبیات اقتصادی به «رشد تولید ناخالص داخلی» ترجمه کنیم، بعید است در میان اقتصاددانان و صاحب‌نظران اقتصادی کسی پیدا شود که در ضرورت آن تردید داشته باشد. در عین حال از آنجا که تجربه سیاستگذاری در اقتصاد ایران طی سال‌های اخیر چندان موفق نبوده و بسیاری از اوقات با وجود اهداف درست، به راه‌های نادرست رفته است، اینکه مسیر تقویت تولید ملی چگونه انتخاب شود، اهمیت بالایی دارد. افتادن در دام شعارزدگی و سیاستگذاری‌های کوتاه‌مدت -که بعضاً در مقام اجرا به ضد خود تبدیل می‌شود- از جمله آسیب‌هایی است که شعار سال 1397 را تهدید می‌کند. بنابراین پرونده پیش رو به دنبال ارزیابی راه‌های حمایت معقول از تولید داخلی و هشدار نسبت به سوءاستفاده‌هایی است که ممکن است از این نامگذاری صورت گیرد. به بیان دیگر می‌خواهیم ببینیم برای حمایت از کالای ایرانی چه باید کرد و از آن مهم‌تر، چه نباید کرد؟