ضد آب

اگرچه در دهه‌های شصت و هفتاد خورشیدی موج سدسازی روی رودها برای مهار آب‌های جاری و بهره‌برداری از آنها در تولید برق و توسعه کشاورزی رواج داشت و سدهای متعدد پیاپی افتتاح می‌شد اما امروز در مورد آثار زیست‌محیطی این سدها اختلاف‌نظرهای جدی وجود دارد و بسیاری از کارشناسان خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها و از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی در پایین‌دست سدها را نمونه‌ای از آثار مخرب سدسازی می‌دانند. علاوه بر این با کاهش نزولات جوی و همچنین عدم مدیریت صحیح آب و هدرروی بالا در بخش کشاورزی، امروزه بسیاری از سدها حجم آب پایینی در پشت خود ذخیره دارند و عملاً آبی برای رها کردن در بستر رودخانه‌ها نمانده است. برخی سدها نیز مانند سد گتوند از ابتدا با هشدارهای کارشناسان محیط زیست مواجه بود و امروز گفته می‌شود تا 25درصد شوری آب کارون ناشی از احداث این سد و حل شدن گنبدهای نمک در آب پشت این سد است. آثار مخرب سدها محدود به ایران نیست و مطالعه‌ای که در سال 2005 انجام شده بود نشان داد که جریان آب بیش از 60درصد رودخانه‌های جهان تحت تاثیر سدسازی دچار تغییر شدید و بروز مشکلات زیست‌محیطی شده است. خسارت این سدها را می‌توان در طوفان‌های شن و گردوخاک، فرسایش خاک، کمبود آب و از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع مشاهده کرد. در کشور ما که شرایط جوی تغییرات زیادی داشته و کاهش بارندگی و افزایش شدید مصرف آب‌های روان شرایط را به سمت شکل‌گیری بحران آب برده، سدها آثار زیان‌بار بیشتری بر جای گذاشته‌اند. با این اوصاف مشخص نیست طی این دهه‌ها فوایدی که از سدسازی به دست آمده بیشتر بوده یا زیان‌هایی که حالا غیرقابل جبران به نظر می‌آید.