امید به ترمیم

اقتصاددانان سال‌های طولانی است که نسبت به عواقب سیاسی و اجتماعی ابرچالش‌های اقتصادی هشدار می‌دهند. آنها به کرات گفته‌اند اگر روندهای موجود اصلاح نشود و وضعیت بحرانی متغیرهای اقتصادی ادامه پیدا کند، ‌ترمیم دوباره آنها بسیار دشوار خواهد بود. اکنون آن اتفاق نگران‌کننده در ابعاد کوچک رخ داده و جامعه در اعتراض به شرایط موجود به جنب‌و‌جوش افتاده است. اقتصاددانان معتقدند فقر گسترده در کنار رانت‌های بزرگ، همراه با کاهش قابل توجهِ مشارکت سیاسی طی سال های اخیر، اعتماد را به عنوان مولفه اصلی سرمایه اجتماعی به شدت تضعیف کرده و بدبینی وناامیدی را جایگزین انتظارات مثبت گذشته کرده است. چشم‌انداز منفی نسبت به آینده از یک طرف خروج سرمایه را جایگزین سرمایه‌گذاری می‌کند و از طرف دیگر، به مهاجرت نیروی انسانی به صورت گسترده دامن می‌زند. طبیعی است کشوری که سرمایه‌های انسانی و فیزیکی خود را از دست می‌دهد و سرمایه‌های مالی و طبیعی آن هم در حالت بحرانی قرار دارد، بر اساس همه علایم استاندارد، در وضعیت هشدار قرار می‌گیرد. امروز درآمد سرانه ما، حتی مستقل از توزیع بسیار نابرابر آن، نه تنها از ترکیه، بلکه در سطحی پایین تر از آذربایجان، ترکمنستان و قرقیزستان قرار گرفته و ما به سمت فقر بیشتر در حرکت هستیم. در همین زمینه پنج اقتصاددان سرشناس کشور در بیانیه‌ای تحلیلی، ریشه‌های اقتصادی اعتراض‌های اخیر را بررسی کرده‌اند. محمدمهدی بهکیش، حسن درگاهی، محمد طبیبیان، موسی غنی‌نژاد و مسعود نیلی در تحلیل خود تاکید کرده‌اند که بی‌توجهی نظام حکمرانی به تحولات چشمگیر و عمیق جامعه، تهدیدی بزرگ برای کشور است. به عقیده آنها، مردم بیشتر از همیشه دغدغه «رفاه»، «مشارکت سیاسی موثر » و «شفافیت مالی و سیاسی» دارند. آیا اعتراض‌های اخیر به تغییرات معناداری در اداره کشور منجر می‌شود؟