نه پول ساخت داریم، نه ماده اولیه
ساخت پتروشیمی با میانکاله چه می‌کند؟
از نظر محیط زیست طبیعی منطقه میانکاله در زون بینابینی ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله قرار گرفته و در شبکه MAB یعنی انسان و کره مسکون ثبت شده و هر اقدامی تعهدات ایران به IUCN را نقض می‌کند. این سازمان در جهت منافع هیچ ابرقدرتی نیست و نهادی است کاملاً بی‌طرف و تنها نگرانی آن حیات سالم انسان‌هاست که در یک بستر رو‌به‌رشد زندگی می‌کنند.
نام کامل تالاب میانکاله در اصل پناهگاه حیات وحش میانکاله است که قبل از بسیاری از تالاب‌های کشور در کنوانسیون رامسر ثبت شد و بعد درجه ذخیره‌گاه زیست‌کره را نیز اخذ کرد.
در تمامی تقسیمات چهارگانه محیط زیست پذیرفته‌شده در ایران (پارک ملی، اثر طبیعی-ملی، پناهگاه حیات وحش، مناطق حفاظت‌شده) هر دو نوع فعالیت conservation و protection انجام می‌شود. یعنی حفاظت صرف در دنیا منسوخ شده است. از این رو در هر منطقه تفرج گسترده /تفرج متمرکز / و انواع زون‌های دیگر را داریم. فصل مشترک تمام این مناطق این است که در core zone اجازه ورود به افراد داده نمی‌شود.
فرض کنید در انواع تفرج‌های سافاری در پارک سرنگتی آفریقا که افراد اجازه دارند در یک تفرج گسترده در کنار حیات وحش به مشاهده مشغول شوند، مناطقی وجود دارد که حتیpark rengerها نیز تنها باید با دوربین و تلسکوپ زمینی نظارت کنند که آنها همان هسته مرکزی هستند. اما مشکل اینجاست که اغلب مناطق چهارگانه ما فاقد طرح مصوب حفاظتی است. معمولاً فعالیت گردشگری همسوترین فعالیت با توان اکولوژیک منطقه است.
استقرار صنایع در شهرک‌های صنعتی
تمام صنایع پتروشیمی مطابق با قانون باید در شهرک‌های صنعتی جایابی شوند. ظاهراً پتروشیمی امیرآباد نیز قرار نبود سر از دهستان میانکاله و مرتع حسین‌آباد در بیاورد. اختلاف بین مسوولان، دلایل سیاسی و قیمت زمین در بندر امیرآباد دست به دست هم داد تا تنها پنج هکتار از آن را به آب شیرین‌کن اختصاص دهند. به نظر بنده همین اندازه نیز باعث از بین رفتن تعاونی‌های پره و صید ماهیان شیلاتی (سفید، کفال و آلوزا و...) می‌شود چون ماهیان خزر به شدت نسبت به املاح آب حساس هستند. حتی در حد چند ppm احتمالاً چند جمعیت مهم از ماهیان بومی خزر منطقه را ترک کنند یا دچار انقراض محلی شوند.
ممکن است این پرسش برای بسیاری از مخاطبان به‌وجود بیاید که با توجه به وجود نیروگاه شهید سلیمی با سوخت مازوت، علت این حساسیت‌ها روی پتروشیمی میانکاله چیست؟ در مورد توسعه‌هایی که تاکنون در منطقه صورت گرفته تنها نیروگاه شهید سلیمی نکا از ضوابط کامل برخوردار بوده. این نیروگاه متعهد به استفاده از مازوت حداکثر طی ۱۶ روز در سال (روزهای کم‌فشار گاز) است. در حال حاضر بنا به وضعیت نامناسب اقتصادی و تحریم‌هایی که شاهد هستیم روزانه هشت هزار تن مازوت مصرف می‌کند. قطعاً مازوت‌سوزی عوارض و عواقب خودش را در بلندمدت خواهد داشت حتی اگر فعلاً مطالعه‌ای در رابطه با آن انجام نشده باشد. کمااینکه فعالیت مشابه در استان تهران هر سال باعث هوای ناسالم شده به‌طوری‌که در کل سال ۱۴۰۰ تنها از دو روز هوای پاک برخوردار بودند. البته شکل فیزیوگرافی استان تهران متفاوت از کرانه خزر است اما در زمانی که جهت باد عوض می‌شود اهالی زاغمرز، گهرباران، زینوند و روستاهای بسیاری در مجاور آن به‌شدت اذیت می‌شوند (البته تنها چند روز در سال).
در مورد بندر امیرآباد واقعاً سوالات زیادی مطرح است. این پهنه زیبا در کنار سواحل میانکاله، قبل از تصرف بکرترین ساحل باقی‌مانده از کاسپین بود. امیرآباد نمونه یک زمین‌خواری بزرگ و نابخشودنی با شعار اشتغال بوده است. این فعالیت در ۱۰ درصد عرصه اشغال‌شده نیز قابل انجام بوده.
تعداد افراد محلی استخدام‌شده در بندر تنها ۱۱ نفر هستند. جالب اینجاست که از زمان فعالیت این بندر ۴۰۰ دامدار از یک مرتع مرغوب خلع‌ید شدند (معادل با هزاران واحد دامی). فقط ۱۱ نفر بومی در مشاغل راننده و نگهبان مشغول شدند و شوربختانه ۱۷ کودک در طول این سال‌ها زیر کامیون تلف شدند. با کمال تاسف باید گفت کشته‌شده‌ها حتی از شاغلان نیز بیشتر بود.
مکانیابی غلط و غیر‌اقتصادی بودن پروژه
طبق اسناد بالادستی و برنامه مصوب توسعه پتروشیمی کشور که در سال ۹۸ بعد از جلسات متمادی کارشناسی و ابلاغ شده و به تایید رهبری نیز رسیده مکانیابی تمامی پتروشیمی‌ها در سواحل خلیج فارس انجام شده چون در حوضه آب شور قرار دارد و شوری تخلیه‌شده از آب شیرین‌کن‌ها کمترین اثر را بر اکوسیستم می‌گذارد. شوری خزر ۱۶ گرم در لیتر و شوری خلیج فارس بین ۳۵ تا ۴۰ گرم در لیتر است. خوراک اولیه پتروشیمی نیز گاز است.
گاز برای پتروشیمی مانند گندم برای نان است. این واحد قرار است GTP و MTP تولید کند و محصول تولید‌شده از طریق خط لوله به دامغان برود. یعنی غیر‌اقتصادی‌ترین فعالیت ممکن در حالی‌که انبارهای ایران از محصول نهایی یعنی پروپیلن تکمیل شده است و مشتری برای آن ندارد.
فواصل مراکز تامین گاز برای سوخت این پتروشیمی
فاصله میانکاله از نزدیک‌ترین میدان گازی یعنی خانگیران ۹۰۰ کیلومتر است! از واحدی که پروپیلن مصرف می‌کند بیش از هزار کیلومتر فاصله است. به لحاظ سیاسی نیز گرفتن لایسنس‌های فنی آن دقیقاً وابسته به رفع تحریم‌هاست. اگرچه روال‌های دور زدن تحریم همواره باعث درآمد هنگفت شرکت‌هایی در امارات، ترکیه و دیگر همسایگان ما شده است. توجه بفرمایید که ما برای خرید یک ستون ساده دستگاه کروماتوگرافی گازی که یک لوله باریک در یک پاکت کوچک است باید آن را دست‌به‌دست‌شده از سه کشور با قیمت چند برابر دریافت کنیم و end user تجهیزات را در امارات ثبت کنیم. پس نه پول ساخت وجود دارد، نه ماده اولیه، نه صنعتی که این خروجی را مصرف کند. حتی ۱۰ درصد این سرمایه‌گذاری می‌تواند بیکاری را در منطقه به کلی ریشه‌کن کند.
