پنجره ایروان

لئون آهارونیان / رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ارمنستان

از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که با اعلام استقلال ارمنستان همراه بود تاکنون، ایران یکی از مهم‌ترین هم‌پیمانان این کشور و جزو نخستین کشورهایی بود که استقلال ارمنستان را به رسمیت شناخت. این دو کشور همواره از روابط سطح بالایی سود جسته‌اند و در بحث‌های اقتصادی نیز به دنبال ارتقای مناسبات دوجانبه به جایگاه بالاتری هستند. ارمنستان همواره از موضع ایران در مجامع جهانی حمایت کرده و همین موضوع نیز بر مناسبات دوجانبه تاثیرات عمیقی را بر جا گذاشته است. این کشور با عضویت در اتحادیه اوراسیا در حوزه‌های اقتصادی نیز همکاری‌های شایان توجهی با ایران در صادرات کالاهای ایرانی برای ورود به بازار اروپا خواهد داشت (ارمنستان پنجمین کشور حوزه قفقاز است که پس از روسیه، بلاروس و قزاقستان و قرقیزستان به این اتحادیه گمرکی افزوده می‌شود). حسن عضویت ارمنستان در این اتحادیه از آن جهت است که روند حضور کالاهای ایرانی در بازارهای جدید کشورهای اروپایی تسهیل می‌شود و ما می‌توانیم از مسیر کشور دوست و هم‌پیمانی چون ارمنستان برای صادرات کالاهایمان به کشورهای اروپایی استفاده کنیم. اما در این رابطه باید به دو موضوع نیز توجه داشته باشیم. ابتدا اینکه میان ارمنستان و چهار کشور مورد اشاره حقوق گمرکی وجود ندارد بنابراین ما می‌توانیم بخشی از کالاهای نیمه‌تولیدمان را به ارمنستان ارسال کنیم تا پروسه تولید کامل این کالاها در این کشور انجام شود و پس از آن، کالاهای مورد نظرمان را به روسیه، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان صادر کنیم. با این اقدام کالاهای ما با قیمت تمام‌شده کمتری وارد کشورهای ثالث می‌شوند و این می‌تواند مزیت رقابتی کالاهای ما در بازارهای کشورهای دیگر باشد. بعد هم اینکه ارمنستان میراث‌دار کارخانه‌های بسیار زیادی از زمان استقرار اتحاد جماهیر شوروی است. با وجود اینکه کشور فعلی ارمنستان تنها یک درصد از جمعیت کشور بزرگ شوروی را تشکیل می‌داد اما سه درصد از تولید این اتحادیه در ارمنستان فعلی انجام می‌گرفت. بر همین اساس هم کارخانه‌های بسیار زیادی در آن دایر بود که اکثر آنها هم همچنان پابرجا هستند. بر همین اساس بنده پیشنهاد بهره‌برداری ایران از این کارخانجات را در نشست مشترک اتاق بازرگانی ایران و ارمنستان با برخی از اعضای هیات دولت مطرح کردم که در سفر اخیر آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری کشورمان به ارمنستان نیز این موضوع از سوی ایشان طرح شد و مورد پذیرش نخست‌وزیر کشور میزبان و نمایندگان بخش‌های خصوصی آن نیز قرار گرفت. استفاده از پتانسیل ارمنستان در پذیرش کالاهای نیمه‌ساخت ایرانی و تکمیل پروسه ساخت آنها در این کشور و سپس صادرات آنها به کشوری چون روسیه که دارای بازار بزرگی برای حضور کالاهای ایرانی است می‌تواند فرصت بسیار خوبی برای تجار و بازرگانان ما باشد. در گام بعدی نیز توجه به این نکته ضروری است که اتحادیه اروپا به سه کشور ارمنستان، گرجستان و آذربایجان که به این اتحادیه پیوسته‌اند اجازه صادرات 6400 قلم کالا با حقوق گمرکی ناچیز را صادر کرده است. ارمنی‌ها در حال انجام مذاکرات فشرده‌ای با آمریکایی‌ها نیز هستند تا این قانون را به مناسبات اقتصادی ایروان و واشنگتن نیز تعمیم دهند. این شانس بسیار بزرگی برای کالاهای ایرانی است تا از پنجره کشور ارمنستان برای صادرات کالاهای خود به قاره اروپا یا حتی آمریکا استفاده کند که در صورت تحقق این موضوع ما نیازمند برگزاری جلسات متناوبی با طرف ارمنی برای بررسی ساز و کار و چارچوب اجرای این سیاست هستیم. با این دست از همکاری‌ها، ما می‌توانیم شاهد بازگشایی دریچه جدیدی در روابط رو به رشد تهران و ایروان باشیم. در حال حاضر ما با تامین گاز موردنیاز کشور ارمنستان از توانایی این کشور در تولید برق استفاده می‌کنیم؛ خطوط موردنظر برای انتقال برق ارمنستان یکی به سمت گرجستان و دیگری به سمت ایران کشیده شده است. علاوه بر این مقامات تهران و ایروان بر آن هستند تا با قرار دادن توربین‌هایی بر روی رودخانه ارس از برق تولید‌شده در این رودخانه نیز استفاده کنند. در این روش 170 مگابایت برق تولید می‌شود که 80 مگاوات آن به ایران و 90 مگاوات آن به ارمنستان تعلق دارد. اما به جهت آنکه ارمنی‌ها در پروسه ساخت این توربین‌ها مشارکتی نداشته‌اند، پذیرفته‌اند که تا زمان تسویه بدهی‌های این کشور به ایران در پروژه ساخت توربین‌های موردنظر تمامی برق تولید‌شده راهی ایران شود و پس از پایان این بدهی‌ها آنها بتوانند از سهمیه برق تولیدی رودخانه ارس برخوردار شوند. این دو کشور به دنبال آن هستند تا با گسترش حجم فعالیت‌های تجاری و بازرگانی خود حجم مناسبات اقتصادی دوجانبه را از 300 میلیون دلار به بیش از یک میلیارد دلار برسانند. تحقق این هدف‌گذاری نیز موضوعی است که با اجرای برنامه‌های دو کشور در حوزه صادرات کالاهای نیمه‌ساخته ایرانی به روسیه و کشورهای مجاور آن و همچنین اعضای قاره سبز قابل انجام است. ارمنستان کشوری است که در زمان اعمال تحریم‌های ایران کمک‌های بسیار زیادی به ایران کرد و از این لحاظ شریکی مطمئن و قابل اطمینان برای ما به شمار می‌رود. دو کشور در موضوعات سیاسی نیز همکاری‌های در‌خور توجهی با یکدیگر داشته‌اند. موضع‌گیری‌های سازنده و البته منطقی ایران در موضوع قره‌باغ روند رو به رشد و سازنده‌ای را در همکاری‌های دوجانبه ایجاد کرده است. خوشبختانه روند مناسبات تهران و ایروان پیش و پس از پیروزی انقلاب و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز ادامه یافت و دو کشور ترجیح دادند این مناسبات را در مسیرهای جدید و با برنامه‌های گسترده‌تری دنبال کنند.