تاریخ انتشار:
آیا آرامش به بازار باز می‌گردد؟
باد مخالف در بادبان بورس
اوضاع نابسامان بورس بالاخره سهامداران را دست به دامان مسوولان کرد. افت روزانه قیمت‌ها در بازار که به کاهش ارزش دارایی‌های سبد سهامداران انجامیده بود، میلیون‌ها سرمایه‌گذار حقیقی را که در سکوت بازارهای طلا و سکه به بورس آمده بودند در توفان مهیب خود فرو برد.
اوضاع نابسامان بورس بالاخره سهامداران را دست به دامان مسوولان کرد. افت روزانه قیمت‌ها در بازار که به کاهش ارزش دارایی‌های سبد سهامداران انجامیده بود، میلیون‌ها سرمایه‌گذار حقیقی را که در سکوت بازارهای طلا و سکه به بورس آمده بودند در توفان مهیب خود فرو برد. تا جایی که قریب به هفت میلیون سهامدار، دارایی‌های بورسی خود را روزانه در معرض افت قیمتی می‌دیدند. در ادامه کار تا جایی پیش رفت که سهامداران در جلوی تالار حافظ نیز به اعتراض از وضعیت بورس پرداختند و عده‌ای در تالار کرج خواستار اقدام جدی و فوری مدیران سازمان شدند.
چه بر بورس گذشت؟
شاخص کل بورس در ابتدای سال جاری کار خود را از 38 هزار واحد آغاز کرد و با روند صعودی توانست در نیمه اول سال و حتی با تشدید فشار تحریم‌ها ولی به مدد نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری و ایجاد امید به رکورد 62 هزار واحد دست یابد. کمتر روزی پیدا می‌شد که شاخص با افت مواجه شود و رقم‌های رشد روزانه شاخص نیز هر روز رکورد جدیدی را به ثبت می‌رساند. این روند در نیمه دوم سال با شتاب بیشتری ادامه یافت و شاخص در 15 دی‌ماه به مرز 90 هزار واحد رسید. خبر بازدهی 132درصدی بازار سرمایه، طیف گسترده‌ای از مردم را مشتاق سرمایه‌گذاری در بورس ساخت و بخش مهمی از نقدینگی سرگردان کشور به این سمت حرکت کرد. اما به ناگاه افت بازار از اواسط دی شروع شد و ادامه یافت تا در بدترین وضعیت شاخص کل با 10 هزار واحد افت طی 38 روز حتی کانال 80 هزار واحدی را هم از دست داد و به 79137 واحد رسید. ریزش ناگهانی شاخص بورس تهران بزرگ‌ترین ضربه ناگهانی به بازارهای مالی ایران در چند ماه اخیر به حساب آمد. چرا که پس از نزول شاخص کل، بهای سکه در بازار افزایش یافت و حتی نشانه‌ای از رشد قیمت در بازار مسکن نیز مشاهده شد. هرچند مدیران بورسی افزایش نرخ خوراک شرکت‌های
پتروشیمی را دلیل اصلی بحران بازار قلمداد کردند اما تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که هشدارهای آنان از هفته‌ها قبل مبنی بر حبابی بودن بورس اکنون نمود پیدا کرده است.
نامه‌نگاری سهامداران و مدیران
سال گذشته در پی ادامه‌دار شدن روند نزولی قیمت سهام اکثر شرکت‌های بورسی و فرابورسی و کاهش شاخص بورس، جمعی از سهامداران حقیقی در تاریخ سوم بهمن، در نامه‌ای به حسن‌نژاد نماینده مجلس از برخوردهای سلیقه‌ای متولیان بازار سرمایه گلایه کرده و خواهان رسیدگی به آن در مجلس شدند. محتوای اصلی این نامه به بیان ناعدالتی‌هایی که از سوی متولیان بازار سرمایه به سهامداران وارد می‌شود اختصاص یافت. از جمله آن می‌توان دخالت مستقیم در فرآیند عرضه و تقاضای سهام و دستکاری در قیمت، خرید و فروش سهام توسط کارمندان و مدیران میانی بورس و اشاعه و ترویج خرید سهام مورد نظر مدیران بورس به بازار در اعلام نظرهای مختلف از طریق تریبون‌های در دسترس، درز اطلاعاتی پیرامون معاملات افراد حقیقی و حقوقی از طریق حوزه نظارتی بورس و اتخاذ تصمیمات سلیقه‌ای در بازگشایی سهام شرکت‌ها را نام برد. حسن‌نژاد نیز در پاسخ به این نامه بیان داشت: در صورت لزوم وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس را به کمیسیون اقتصادی و صحن مجلس دعوت می‌کنم و از آنها در مورد روند بازار سرمایه و گلایه‌های سهامداران توضیح خواهم خواست. در آن مقطع با مداخله دولت و سازمان بورس آرامش به بازار
بازگشت. اکنون پس از یک‌سال با نزولی شدن بازار باز‌هم سهامداران نامه‌نگاری به مقامات رسمی کشور برای حمایت و دخالت در بازار سهام برای حفظ سرمایه‌هایشان را آغاز کردند. در این بین مدیران کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و کانون نهادهای سرمایه‌گذاری نیز اقدام به ارسال نامه‌ای به آقای جنتی دبیر شورای نگهبان کردند و به بیان ایرادات نرخ خوراک گاز واحدهای پتروشیمی پرداختند. سرانجام دست به دامان رهبری شدند تا بازار سرمایه به روال عادی خود بازگردد. در این نامه اشاره شد که سهامداران با غم و اندوه فراوان شاهد افت ارزش سهام عرضه‌شده و ذوب سرمایه‌هایشان هستند و هیچ کاری هم برای نجات سرمایه‌هایشان از دست‌شان برنمی‌آید. از طرفی هیچ‌کس پاسخگوی سهامداران نیست و گویی اصلاً بازار سرمایه متولی و مسوول و صاحبی ندارد و هر روز وعده‌های توخالی از طرف به اصطلاح مسوولان داده می‌شود اما دریغ از تحقق یکی از وعده‌ها. با این همه اعتراض اما نمایندگان مجلس باز هم روی حرف خود ایستادند و پس از ایراد شورای نگهبان به مصوبه خوراک 15 سنتی، باز هم قیمت‌گذاری را به دولت نسپرده و تنها دو سنت از نرخ خوراک اعلام‌شده قبلی کاستند. حال مشخص نیست که
این اعداد و ارقام چگونه تهیه می‌شود و چگونه نظر نمایندگان از 15 سنت به 13 سنت رسید و مثلاً چرا به 4/11 سنت نرسیده است! حال باید به نمایندگان گفت در جایی که سخنگوی دولت با صراحت کامل در خانه ملت اعلام می‌کند که اختیار را در بحث نرخ‌گذاری خوراک گاز پتروشیمی‌ها به دولت بسپارید و دولت آماده است پاسخگوی تمامی تبعات تصمیمات خود باشد، چرا به صحبت‌های سخنگوی دولت که نه‌تنها حرف دولت نیست بلکه بیان نظرات هفت میلیون سهامدار بورسی بدون احتساب خانواده‌های آنان و 42 میلیون نفر صاحب سهام عدالت است، توجه نمی‌کنند. باید قبول کرد که مصلحت نظام، اقتصاد کشور و سرمایه مردم جایگاه بازی‌های سیاسی نیست و دود آن به چشم ملت خواهد رفت.
اقدام وزیر اقتصاد
پس از اینکه نتایج نشست‌های حقوقی‌های بازار سرمایه و متولیان بازار در حد همان قرار صبحانه، موقتی و ناکافی دیده شد و حتی نشست با ابوترابی‌فرد نایب‌رئیس مجلس نیز کارساز نشد، بالاترین مقام اجرایی اقتصاد کشور از فعالان بورس برای بحث و تبادل نظر دعوت به عمل آورد. طیب‌نیا که عنوان ریاست شورای عالی بورس را هم بر عهده دارد در این جلسه ورود 500 هزار نفر سهامدار جدید را از موفقیت‌های مهم بازار سرمایه در دولت تدبیر و امید خواند. او با بیان آگاهی از ریسک‌های موجود در بازار از تلاش دولت برای کاهش ریسک‌های بازار سخن گفت. او تاکید کرد: ما به دنبال افزایش قیمت نیستیم بلکه به دنبال افزایش ارزش بازار و حجم بازار هستیم. وی در اظهار‌نظری جالب توجه در خصوص نوسانات اخیر بازار سرمایه کشور گفت: افزایش قیمت‌ها حباب‌گونه بود و به همین دلیل دولت تصمیم گرفت در جهت پیشگیری از تبعات احتمالی آن ورود پیدا کند. پس چه خوب اگر دولت با عرضه‌های گسترده قصد پایین آوردن شاخص را داشت، سرمایه‌گذار جدید را دیگر به بازار دعوت نمی‌کرد. از طرفی این نکته به ذهن می‌رسد که بورسی که اساساً با حرف دولتیان یا مقامات بورسی پایین برود و دوباره رونق بگیرد، آیا
با مکانیسم بورس‌های پیشرفته تطابق دارد. در این رابطه تحقیقی که در سال 1998 درباره مداخله دولت در بازار در کشور هنگ‌کنگ انجام شده است، نشان داد مداخله دولت بر نقدشوندگی سهام مندرج در شاخص سهام هنگ‌کنگ نه‌تنها اثر مثبت بلکه اثر منفی داشته است. البته وقتی صحبت از سهم 90 درصدی دولت در اقتصاد ایران مطرح است، دخالت در بورس زیاد جای تعجب نخواهد داشت.
سیاست کنترلی بورس
مکانیسم جدید برای معاملات بورس از شنبه گذشته اتفاق افتاد. هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تغییراتی را در شرایط معاملات بازار سهام ایجاد کرد تا از افت بیشتر قیمت سهام و تشکیل صف‌های فروش سنگین در بورس جلوگیری کند. بر اساس این طرح بین ساعت 8:30 الی 12 هر روز، حداکثر حجم سفارش‌های فروش وارده توسط هر کد معاملاتی (اعم از حقیقی و حقوقی) در هر نماد معادل دو درصد حجم مبنا یا 50 هزار سهم (هر کدام بیشتر باشد) است. بر این اساس، از ساعت 12 الی 12:30، سقف مذکور اعمال نمی‌شود و کلیه سهامداران می‌توانند به میزان مورد نظر، سفارش فروش وارد کنند. این طرح که برای حمایت از سهامداران خرد طراحی و اجرا شد انتقاد بسیاری از فعالان بازار را برانگیخت. کارشناسان معتقدند نباید در بازاری با چنین شرایط ریسک نقدشوندگی را هم به بازار افزود. اجرای محدودیت ترس ایجاد می‌کند، وقتی تقاضا برای فروش زیاد است این موضوع باید ریشه‌یابی شود و علت را یافت و در پی حل آن بود نه اینکه جلوی آن را گرفت. چرا که اگر واقعاً بحرانی در کار باشد نمی‌توان با چنین اقداماتی بازار را به صورت دستوری بالا نگه داشت. حال با اجرای این سیاست وضعیت نماگر بازار نیز
تغییر چندان قابل توجهی نکرد. در مجموع اعمال این چنین محدودیت‌هایی از جذابیت بازار خواهد کاست. یک بار سهام از بازار پایه به بازار توافقی می‌رود و روز دیگر اعمال محدودیت در فروش. وضعیتی این چنین دستاوردی جز بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نخواهد داشت.
دیدگاه تان را بنویسید