تاریخ انتشار:
اقتصاد ایران در هفته‌ای که گذشت
یک پیشنهاد؛ دو گزینه
سرمایه‌گذاری برای خرید سکه پیش‌فروش چقدر سودآور است؟
جدیدترین اقدام بانک مرکزی برای جمع‌آوری نقدینگی از سطح بازار، روز اول اسفند‌ماه کلید می‌خورد.
جدیدترین اقدام بانک مرکزی برای جمع‌آوری نقدینگی از سطح بازار، روز اول اسفند‌ماه کلید می‌خورد. برنامه‌ای که رئیس کل بانک مرکزی، بخشی از آن را هفته گذشته تشریح کرد و سپس جزییات آن منتشر شد. این برنامه که همزمان با روزهای پایانی سال آغاز می‌شود؛ تازه‌ترین مرحله پیش‌فروش سکه است که به دنبال چهار مرحله پیشین انجام می‌شود. از آذر‌ماه پارسال تا اسفند‌ماه امسال بانک مرکزی در چهار مرحله متفاوت، برای پاسخ به عطش تقاضای بازار غیر‌رسمی سکه و ارز، دست به پیش‌فروش سکه با قیمتی پایین‌تر از سطح بازار زد و البته در هر یک از مراحل پیش‌فروش سکه، با نیم‌نگاهی به تحولات بازار سکه و رفتار خریداران، زمان سررسید تحویل سکه پیش‌فروش‌شده را افزایش داد. در مرحله اول، سررسید تحویل سکه پیش‌فروش‌شده، در دو مقطع زمانی چهار و شش‌ماهه تعیین شد. همزمان با تحولات بازار آزاد نیز قیمت پیش‌فروش سکه روند افزایشی گرفت. پیش‌فروش سکه در مرحله نخست، اول بهمن‌ماه متوقف شد و بانک مرکزی اعلام کرد مرحله دوم این برنامه از سوم بهمن آغاز خواهد شد. در مرحله دوم، با توجه به تحولات بازار، رقم پیش‌فروش سکه 80 هزار تومان بیشتر شد، اما مدت زمان سررسید تحویل سکه
پیش‌فروش سکه در همان مقطع چهار و شش‌ماهه باقی ماند. مرحله دوم پیش‌فروش سکه نیز تا 29 بهمن‌ماه سال گذشته ادامه یافت. در مرحله سوم که از اول اسفند‌ماه سال گذشته آغاز شد و 11 روز به طول انجامید؛ بانک مرکزی مدت زمان تحویل سکه پیش‌فروش‌شده را به هشت ماه افزایش داد. در مرحله چهارم نیز که از 12 اسفند‌ماه پارسال شروع شد یک ماه دیگر به این مدت زمان افزوده شد و سررسید سکه‌های تحویل شده 9ماهه شد. پیش‌فروش سکه با مکانیسم فروش در شعب بانک ملی ایران تا آخرین روز سال گذشته نیز ادامه یافت. استدلال بانک مرکزی در تعیین مدت زمان پیش‌فروش و تعداد سکه‌های پیش‌فروش‌شده، «ظرفیت تولید سکه» بود. چنان که رئیس کل بانک مرکزی نیز عنوان کرد «هر زمان ظرفیت‌ها تکمیل شود برای اینکه تعهدات انجام شود سررسیدها نیز تغییر خواهد کرد.»
اما همزمان با پیش‌فروش سکه در مراحل مختلف، رفتار خریداران نیز تفاوت می‌کرد و نوسان‌هایی در میزان تقاضا به وجود می‌آمد. خریداران با نیم‌نگاهی به تحولات بازار آزاد، رو به سوی شعب بانک ملی می‌آوردند و برای پیش‌‌خرید سکه اقدام می‌کردند.
بانک مرکزی در مرحله اول پیش‌فروش سکه که 33 روز به طول انجامید چهار میلیون و 100 هزار قطعه سکه پیش‌فروش کرده است. یعنی به طور میانگین در هر روز از مرحله اول پیش‌فروش سکه 128 هزار و 125 سکه پیش‌فروش شد. مرحله دوم پیش‌فروش سکه نیز 27 روز طول کشید و در آن رقمی نزدیک به مرحله اول یعنی چهار میلیون و 200 هزار قطعه سکه، پیش‌فروش شد. یعنی به طور میانگین روزانه 155 هزار و 555 قطعه سکه. در مرحله سوم نیز که 12 روز طول کشید؛ بانک مرکزی 700 هزار قطعه سکه پیش‌فروش کرد تا به طور میانگین، در این مرحله 58 هزار و 333 قطعه سکه در هر روز پیش‌فروش شده باشد. در مرحله چهارم نیز در 16 روز حدود 500 هزار سکه پیش‌فروش شد که رکورد میانگین روزانه را به 31 هزار سکه در روز کاهش داد. با در نظر گرفتن این که هر سکه بهار آزادی 32/7 گرم طلای خالص دارد و با توجه به پیش‌فروش بیش از 5/9 میلیون قطعه سکه در چهار مرحله، بانک مرکزی تعهد تحویل بیش از 69 تن طلا را در سال جاری از راه پیش‌فروش سکه برای خود ایجاد کرد.
حال بانک مرکزی قصد دارد در جدیدترین اقدام برای جمع‌آوری نقدینگی، مرحله پنجم از این برنامه را به اجرا بگذارد. پیمان قربانی مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در این باره گفته است «یک کمیته کارشناسی و تخصصی در بانک مرکزی با بهره‌گیری از تجربه سال گذشته، در نظر گرفتن شرایط بازار و انجام بررسی‌های کارشناسی، برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام داده است تا این مرحله عرضه به بهترین وجه ممکن صورت پذیرد.» به گفته آقای قربانی، پرونده پیش‌فروش سکه در مراحل قبلی، با تعیین تکلیف سکه‌های پیش‌فروش‌شده بسته شده است و فقط 130 هزار قطعه سکه تعیین تکلیف نشده است. با این حال به نظر می‌رسد مرحله جدید پیش‌فروش سکه یک تفاوت اساسی با مراحل پیشین داشته باشد. در این مرحله قیمت سکه پیش‌فروش‌شده به صورت «قطعی» تعیین نشده و بانک مرکزی از متقاضیان خواسته به صورت «علی‌الحساب» یک میلیون تومان برای هر قطعه سکه پرداخت کنند تا در زمان تحویل رقم تعیین‌شده برای هر قطعه سکه را بپردازند. البته بانک مرکزی قول داده این رقم 18 درصد زیر نرخ بازار باشد و در هر مرحله‌ای که متقاضیان درخواست کنند؛ می‌توانند پول خود را پس بگیرند، حتی اگر قیمت سکه به زیر یک میلیون تومان رسیده باشد. همچنین دوره تحویل سکه‌‌ها از زمان ثبت‌نام فعلاً شش‌ماهه تعیین شده و متناسب با میزان استقبال امکان افزایش طول دوره به هشت ماه را دارد. برخی کارشناسان معتقدند: تعیین قیمت علی‌الحساب برای تحویل سکه در شش ماه آینده نشان می‌دهد بانک مرکزی پیش‌بینی دقیقی از روند نوسان قیمت طلا در بازارهای جهانی، روند نوسان قیمت دلار در بازار داخلی و تلاطم قیمت طلا و سکه در بازار داخلی نداشته و تعیین حدو مرز قیمت را به شش ماه آینده موکول کرده است. در عین حال، سید‌عباس موسویان، یکی از اعضای کمیته فقهی بانک مرکزی نیز به نحوه پیش‌فروش سکه به صورت «علی‌الحساب» ایراد شرعی داشته و معتقد است: «اگر قرارداد پیش‌فروش سکه که مورد نظر بانک مرکزی است، به صورت «سلف» باشد از نظر شرعی اشکال دارد، چون باید کل مبلغ در روز معامله پرداخت شود. اما اگر قرارداد دیگری مورد نظر بانک مرکزی باشد، هنوز مشخص نیست و تا به امروز توضیحات بانک مرکزی درباره پیش‌فروش سکه و دریافت علی‌الحساب کافی نبوده است.» منظور از «سلف» قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.
اما فارغ از اقدام بانک مرکزی برای پیش‌فروش سکه؛ به نظر می‌رسد که تخفیف 18درصدی برای این مرحله از پیش‌فروش سکه چندان چیز دندان‌گیری هم نباشد. در یک سناریو فرض کنید قیمت سکه، شش ماه دیگر به دو میلیون تومان برسد. با فرض تخفیف 18درصدی برای این رقم؛ قیمت کل، برای هر قطعه سکه پیش‌فروش‌شده به یک میلیون و 640 هزار تومان بالغ می‌شود که یک میلیون تومان آن باید به صورت علی‌الحساب و باقی‌مانده در هنگام تحویل، پرداخت شود. با فرض تخفیف 18درصدی و رقم دو میلیون‌تومانی سکه در شش ماه دیگر، خریدار هر قطعه سکه پیش‌فروشی، طی شش ماه 360 هزار تومان سود می‌کند. این یعنی 36 درصد سود شش‌ماهه و 72 درصد سود یک ساله برای خرید یک سکه پیش‌فروش‌شده. اما اگر همین الان یک نفر به بازار آزاد برود و یک قطعه سکه به قیمت یک میلیون و 400 هزار تومان بخرد؛ در همین سناریو سود بیشتری در شش ماه دیگر خواهد کرد. بدین صورت که اگر فرض بر این باشد که نرخ هر سکه در بازار آزاد شش ماه دیگر، دو میلیون تومان باشد؛ در عرض این شش ماه، این فرد 43 درصد سود کرده است. این رقم به طور سالانه 86 درصد سود می‌شود. این سناریو که عمده ارقام بر مبنای فرضیات بوده به خوبی نشان می‌دهد رقم تعیین‌شده برای «تخفیف» سکه‌های پیش‌فروشی؛ رقم قابل توجهی نیست. باید دید واکنش خریداران به این «پیشنهاد» بانک مرکزی برای سرمایه‌گذاری چیست. هر چه باشد؛ آنها خوب می‌دانند که با سرمایه‌های خرد خود چه کنند.
اما همزمان با پیش‌فروش سکه در مراحل مختلف، رفتار خریداران نیز تفاوت می‌کرد و نوسان‌هایی در میزان تقاضا به وجود می‌آمد. خریداران با نیم‌نگاهی به تحولات بازار آزاد، رو به سوی شعب بانک ملی می‌آوردند و برای پیش‌‌خرید سکه اقدام می‌کردند.
بانک مرکزی در مرحله اول پیش‌فروش سکه که 33 روز به طول انجامید چهار میلیون و 100 هزار قطعه سکه پیش‌فروش کرده است. یعنی به طور میانگین در هر روز از مرحله اول پیش‌فروش سکه 128 هزار و 125 سکه پیش‌فروش شد. مرحله دوم پیش‌فروش سکه نیز 27 روز طول کشید و در آن رقمی نزدیک به مرحله اول یعنی چهار میلیون و 200 هزار قطعه سکه، پیش‌فروش شد. یعنی به طور میانگین روزانه 155 هزار و 555 قطعه سکه. در مرحله سوم نیز که 12 روز طول کشید؛ بانک مرکزی 700 هزار قطعه سکه پیش‌فروش کرد تا به طور میانگین، در این مرحله 58 هزار و 333 قطعه سکه در هر روز پیش‌فروش شده باشد. در مرحله چهارم نیز در 16 روز حدود 500 هزار سکه پیش‌فروش شد که رکورد میانگین روزانه را به 31 هزار سکه در روز کاهش داد. با در نظر گرفتن این که هر سکه بهار آزادی 32/7 گرم طلای خالص دارد و با توجه به پیش‌فروش بیش از 5/9 میلیون قطعه سکه در چهار مرحله، بانک مرکزی تعهد تحویل بیش از 69 تن طلا را در سال جاری از راه پیش‌فروش سکه برای خود ایجاد کرد.
حال بانک مرکزی قصد دارد در جدیدترین اقدام برای جمع‌آوری نقدینگی، مرحله پنجم از این برنامه را به اجرا بگذارد. پیمان قربانی مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در این باره گفته است «یک کمیته کارشناسی و تخصصی در بانک مرکزی با بهره‌گیری از تجربه سال گذشته، در نظر گرفتن شرایط بازار و انجام بررسی‌های کارشناسی، برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام داده است تا این مرحله عرضه به بهترین وجه ممکن صورت پذیرد.» به گفته آقای قربانی، پرونده پیش‌فروش سکه در مراحل قبلی، با تعیین تکلیف سکه‌های پیش‌فروش‌شده بسته شده است و فقط 130 هزار قطعه سکه تعیین تکلیف نشده است. با این حال به نظر می‌رسد مرحله جدید پیش‌فروش سکه یک تفاوت اساسی با مراحل پیشین داشته باشد. در این مرحله قیمت سکه پیش‌فروش‌شده به صورت «قطعی» تعیین نشده و بانک مرکزی از متقاضیان خواسته به صورت «علی‌الحساب» یک میلیون تومان برای هر قطعه سکه پرداخت کنند تا در زمان تحویل رقم تعیین‌شده برای هر قطعه سکه را بپردازند. البته بانک مرکزی قول داده این رقم 18 درصد زیر نرخ بازار باشد و در هر مرحله‌ای که متقاضیان درخواست کنند؛ می‌توانند پول خود را پس بگیرند، حتی اگر قیمت سکه به زیر یک میلیون تومان رسیده باشد. همچنین دوره تحویل سکه‌‌ها از زمان ثبت‌نام فعلاً شش‌ماهه تعیین شده و متناسب با میزان استقبال امکان افزایش طول دوره به هشت ماه را دارد. برخی کارشناسان معتقدند: تعیین قیمت علی‌الحساب برای تحویل سکه در شش ماه آینده نشان می‌دهد بانک مرکزی پیش‌بینی دقیقی از روند نوسان قیمت طلا در بازارهای جهانی، روند نوسان قیمت دلار در بازار داخلی و تلاطم قیمت طلا و سکه در بازار داخلی نداشته و تعیین حدو مرز قیمت را به شش ماه آینده موکول کرده است. در عین حال، سید‌عباس موسویان، یکی از اعضای کمیته فقهی بانک مرکزی نیز به نحوه پیش‌فروش سکه به صورت «علی‌الحساب» ایراد شرعی داشته و معتقد است: «اگر قرارداد پیش‌فروش سکه که مورد نظر بانک مرکزی است، به صورت «سلف» باشد از نظر شرعی اشکال دارد، چون باید کل مبلغ در روز معامله پرداخت شود. اما اگر قرارداد دیگری مورد نظر بانک مرکزی باشد، هنوز مشخص نیست و تا به امروز توضیحات بانک مرکزی درباره پیش‌فروش سکه و دریافت علی‌الحساب کافی نبوده است.» منظور از «سلف» قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند.
اما فارغ از اقدام بانک مرکزی برای پیش‌فروش سکه؛ به نظر می‌رسد که تخفیف 18درصدی برای این مرحله از پیش‌فروش سکه چندان چیز دندان‌گیری هم نباشد. در یک سناریو فرض کنید قیمت سکه، شش ماه دیگر به دو میلیون تومان برسد. با فرض تخفیف 18درصدی برای این رقم؛ قیمت کل، برای هر قطعه سکه پیش‌فروش‌شده به یک میلیون و 640 هزار تومان بالغ می‌شود که یک میلیون تومان آن باید به صورت علی‌الحساب و باقی‌مانده در هنگام تحویل، پرداخت شود. با فرض تخفیف 18درصدی و رقم دو میلیون‌تومانی سکه در شش ماه دیگر، خریدار هر قطعه سکه پیش‌فروشی، طی شش ماه 360 هزار تومان سود می‌کند. این یعنی 36 درصد سود شش‌ماهه و 72 درصد سود یک ساله برای خرید یک سکه پیش‌فروش‌شده. اما اگر همین الان یک نفر به بازار آزاد برود و یک قطعه سکه به قیمت یک میلیون و 400 هزار تومان بخرد؛ در همین سناریو سود بیشتری در شش ماه دیگر خواهد کرد. بدین صورت که اگر فرض بر این باشد که نرخ هر سکه در بازار آزاد شش ماه دیگر، دو میلیون تومان باشد؛ در عرض این شش ماه، این فرد 43 درصد سود کرده است. این رقم به طور سالانه 86 درصد سود می‌شود. این سناریو که عمده ارقام بر مبنای فرضیات بوده به خوبی نشان می‌دهد رقم تعیین‌شده برای «تخفیف» سکه‌های پیش‌فروشی؛ رقم قابل توجهی نیست. باید دید واکنش خریداران به این «پیشنهاد» بانک مرکزی برای سرمایه‌گذاری چیست. هر چه باشد؛ آنها خوب می‌دانند که با سرمایه‌های خرد خود چه کنند.
دیدگاه تان را بنویسید