انزوای سرخ

آمریکای جنوبی از جناح چپ روی بازخواهد گرداند.

تسلط دیرینه جناح چپ در آمریکای جنوبی رو به افول است. با آغاز سال 2017 میلادی، تغییراتی به سمت جناح راست میانه در دست اقدام است که از چند جهت اعمال خواهد شد. احتمال آن می‌رود که جناح دیگری جای دولت‌های چپی را در انتخابات شیلی و اکوادور بگیرد. عذاب طولانی‌مدت ونزوئلا ممکن است به یک انتقال بینجامد که نشان‌دهنده شروعِ پایان قوانین «چاویستا» (قوانین ایدئولوژی سیاسی چاویسم) است. در کلمبیا نیز پارتیزان‌های ارتش فارک (نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا) ممکن است خلع و به یک حزب سیاسی غیرنظامی تبدیل شود.

یک دلیل برای تغییرات در جو سیاسی این منطقه، رکود اقتصادی است که از دوران «چرخه فوق‌العاده کالاهای اساسی» باقی مانده است. پس از شش سال متناوب کاهش سرعت اقتصاد، آمریکای جنوبی در سال 2017 شاهد بهبود خفیفی خواهد بود. اقتصاد این منطقه به طور کل، در سال 2016 حدود یک درصد تحلیل رفت و انتظار آن می‌رود که در سال 2017 تا دو درصد رشد کند. این احیای ملایم البته به این بستگی دارد که برزیل و آرژانتین بتوانند گلیمشان را از باتلاق رکود بیرون بکشند.

در برزیل، مایکل تِمِر، جانشین دیلما روسف استیضاح‌شده، تلاش می‌کند تا آنقدر اصلاحات مالی انجام دهد که برای نرخ سود بانکی کمتر و بهبود سریع‌تر، کفایت کند. تنها امیدش آن خواهد بود که منجلاب رسوایی و فساد پتروبراس (شرکت نفت و گاز برزیلی و چندملیتی) گریبان دولت او را نگیرد. دادگاه‌های رئیس‌جمهور سابق به خاطر اتهامات فساد، لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا، که به پرزیدنت لولا معروف بود، تیتر روزنامه‌ها را دربر خواهد گرفت. رئیس‌جمهور مائوریسئو ماکری که متبوع جناح راست میانه است، انتخابات حساس کنگره را در ماه اکتبر پیش رو دارد. اگر بخت با او یار باشد، تا آن زمان اوضاع اقتصادی آرژانتین آنقدر بهبود یافته که ماکری بتواند موفقیت‌های سیاسی به دست آورد. چرا که اگر ببازد، باقی دوره ریاست‌جمهوری‌اش در آشفتگی سپری خواهد شد.

پس از چهار سال آزگار که دولت چپ میشله باشلت در ظلمات گذراند، انتظار نمی‌رود انتخابات شیلی در ماه نوامبر زرق و برق تازه‌ای داشته باشد. سباستین پینیه‌را، تاجر و رئیس‌جمهور اسبق و متبوع اتحاد راست میانه شیلی، به احتمال زیاد ریکاردو لاگوس سوسیالیست و دیگر رئیس‌جمهور سابق این کشور را که 78 سال سن دارد، شکست خواهد داد.

اکوادور نیز در انتخابات فوریه، رافائل کورئا، رئیس‌جمهور چپی پوپولیست را که قریب به یک دهه بر این کشور سابقاً پریشان حکمرانی کرد، راهی خانه می‌کنند. هرچند این وداع از نوع خداحافظی دائمی نیست و بیشتر به «به امید دیدار» شباهت دارد. با شرایط رکود که این کشور وابسته به اقتصاد نفتی را گرفتار کرده، جانشین منتخب او، لنین مورِنو نبرد سختی با گیِرمو لاسو، بانکدار محافظه‌کار در پیش دارد که اهل گوایاکیول، قطب وسیع تجاری اکوادور است.

در سال 2009، هندوراس از یک کودتای بدون خونریزی رنج برد که پیشنهاد آن از جانب مخالفان مانوئل زلایا مطرح شده بود تا او را از سمتش عزل کنند. زلایا، رئیس‌جمهور لیبرال هندوراس به جناح چپ متمایل شده بود و طی یک کودتا از کار برکنار شد تا موقعیت آن فراهم شود که مردم هندوراس در انتخابات مجدد، دولت جدید را انتخاب کنند. اکنون، خوآن اورلاندو هرناندز محافظه‌کار، از زیر فشار تغییر و تحولات بیرون آمده است. به‌رغم نرخ بالای جرم و فساد همه‌گیر در کشور، باز هم احتمال آن می‌رود که آقای اِرناندز در انتخابات ماه نوامبر، آقای زلایا را شکست دهد.

جدای از صندوق رای‌گیری، توجهات بر موضوع دیگری متمرکز است: اینکه سیاستمداران منطقه با آرمان‌های طبقه متوسط رو به رشد چگونه و تا چه اندازه موثر برخورد می‌کنند، آرمان و انتظاراتی که متاثر از رکود اقتصادی، سرخورده شده است. پیش‌بینی می‌شود تظاهرات خیابانی به علت فساد و خدمات عمومی شدت گیرد.

ماجرای این روزهای آمریکای لاتین، از پیشرفت مداوم دموکراسی حکایت دارد. ونزوئلا نیز یکی از بزرگ‌ترین امیدهاست.

نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور آماده به رزم ونزوئلا، تلاش خواهد کرد که به زور، دوباره به قدرت چنگ بزند. به‌رغم قانون اساسی و خواست مردم، مادورو از برگزاری فراخوان رفراندومی که ممکن بود به برکناری‌اش منجر شود، ممانعت کرد. به هر حال، در سال آینده منتظر تظاهرات و درگیری در خیابان‌ها و شاید حتی تغییراتی در حوزه‌های نیروهای مسلح و دول منطقه، باشید.

وداع با ارتش فارک؟

سال 2017 ممکن است با اخبار خوبی برای مردم کلمبیا آغاز شود- با توجه به اینکه احتمال دارد دولت و شورشیان فارک توافق صلح را بپیچانند چون با اختلاف بسیار کمی در همه‌پرسی رد شده بود (رد این همه‌پرسی ممکن است دوباره بررسی شده و به توافق بینجامد).

اگر همه‌چیز خوب پیش برود، شش هزار پارتیزان و 10 هزار شبه‌نظامی خلع سلاح می‌شوند. اما اگر دولت نتواند رهبران را به پذیرش مجازات شدیدتر راضی کند، هنوز امکان آن وجود دارد که صلح از بین برود.

در اواخر سال 2017 و در شرف 2018، دو کشور با مشکلات به خصوصی روبه‌رو خواهند شد. رژیم رائول کاسترو در کوبا، با نزدیک شدن به دوران پساکاسترو، تلاش خواهد کرد که سلطه‌اش را شدیدتر کند. در مکزیک هم، دولت تحقیر‌شده‌ انریکه پنیا نیتو باید با تهدیدی به نام دونالد ترامپ و به مخاطره افتادن تجارت مالیات و وجوه ارسالی و تضعیف تجارت، دست و پنجه نرم کند. در هر حال، سال 2017 به خوبی ثابت خواهد کرد که اداره دول در این منطقه، برای نظام‌های چپ، راست و میانه، دشوارتر شده است.