خداحافظی فیتیله‌ای‌ها

شاید هیچ‌کس اندازه مدیران صدا و سیما از تعطیلی برنامه فیتیله ناراحت نباشند. چون خوب می‌دانند قافیه را در برابر شبکه‌های اجنبی حتی در عرصه کودک و نوجوان نیز باخته‌اند و از دست دادن فیتیله‌ای‌ها یعنی فرستادن بچه‌ها پای شبکه‌های ماهواره‌ای. این مدیران احتمالاً حسرت می‌خورند که‌ا ی‌کاش آن روز تعطیل 15 آبان جلوی برنامه هتل فیتیله‌ای‌ها را می‌گرفتند و نمی‌گذاشتند شخصیت‌ها با لهجه نیمچه آذری و نیمچه انگلیسی کاری کنند با خویش، خانمان‌سوز. پیام آموزشی از این بدتر نمی‌شد؛ اینکه برای آموزش مسواک زدن به لهجه یکی از حساس‌ترین اقوام ایرانی بگویی که بُرُس توالت را با مسواک عوضی نگیر تا دهنت بوی بد ندهد! همین بهانه کافی است تا آتش عصبانیت اقوام آذری از زیر خاکستر برخی توهین‌های عرفی و خطرناک دوباره بیرون بزند و جامعه را ملتهب کند. مدیران صدا و سیما دستپاچه‌وار عذر خواستند. افاقه نکرد. هجدهم آبان اعلام شد که تجمع غیرقانونی است، ولی مردم تبریز، ارومیه، اردبیل، زنجان، مراغه، تهران، قم و گیلان در خیابان به این توهین پاسخ دادند و از «نژادپرستی» و «تبعیض» ابراز انزجار کردند. عده‌ای در تبریز دستگیر شدند. در دیگر شهرها نیز عده دیگری دست‌بسته به بازداشتگاه رفتند،‌ ولی دانشجویان تبریزی همچنان به اعتراض‌ها در 19 آبان ادامه دادند. محمد مسلمی، یکی از سه بازیگر اصلی گروه که کارگردانی برنامه را بر عهده داشته و خود آذری‌زبان است، ویدئویی کوتاه در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد. مسلمی از احترام به شخصیت و فرهنگ آذری‌زبان‌ها می‌گفت و این تکه‌فیلم دست به دست می‌چرخید، ولی دیدن ویدئوی شوخی آنان با لهجه آذری همچنان هیجان بیشتری تولید می‌کرد. کمتر کسی یادش ماند که کارگردان با لحنی عذرخواهانه گفته است:‌ «ممکن است در جریان ۲۴ سال فعالیت هنری، اشتباهی رخ بدهد؛ اما به این معنا نیست که جریان خاصی در پس آن نهفته باشد.» «علیرضا آقایی» تهیه‌کننده این برنامه هم در اینستاگرامش عذر خواست و گفت می‌خواستند آموزش دهند، ولی در ترکیبی فانتزی. اما کسی به حرف او هم گوش نمی‌داد. حالا آنان که از برنامه‌های خسته‌کننده صدا و سیما حسابی شاکی بودند، بهانه‌ای یافتند تا بیشتر از این نهاد انحصاری انتقاد کنند. فقط حسین شریعتمداری بود که گفت این کار عمدی نبوده. نمایندگان سرزمین‌های آذری‌زبان حتی اگر هم بر فرض معترف به این اشتباه ناخواسته بودند، باز هم جرات نکردند تا این شوخی را محکوم نکنند. آنها از توطئه گفتند و لزوم برخورد با متخلفان. محمد اسماعیل سعیدی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در این مورد گفت پشت این اقدام دست عمد وجود دارد. رضا رحمانی، دیگر نماینده تبریز در اعتراض به توهین برنامه فیتیله‌ای‌ها پرسید: آیا در میان اقوام رئیس سازمان صدا و سیما کسی دهانش را با فرچه دستشویی می‌شوید؟! کمال‌الدین پیرموذن، نماینده مردم اردبیل هم در حالی که خود را نماینده ملت ترک ایران می‌خواند، خواستار آزادی دستگیرشدگان اعتراضات روزهای گذشته شد و اینکه با متخلفان برخورد شود. البته چنین هم شد. دو نفر از مدیران شبکه 2 و همچنین چند نفر از عوامل برنامه فیتیله‌ای‌ها توبیخ جدی و برکنار شدند. 28 نفر از نمایندگان مجلس بیانیه‌ای صادر کردند. در ۲۵ آبان، «علی زارعان» مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه 2 سیما برای اینکه نشان دهد اشتباهش را پذیرفته برای دلجویی از معترضان از سِمَت خود استعفا داد. فیتیله‌ای‌ها به برنامه دید در شب رضا رشیدپور رفتند. عذر خواستند و توضیح دادند. ولی به گفته رشیدپور همین باعث شد تا کاربران با زشت‌ترین توهین‌ها این بار به مجری برنامه رو بیاورند. امیر تتلو هم از این پشم، کلاهی برای صفحه اینستاگرامش بافت و گفت: «من ترکم». فوتبالیست‌ها و هنرمندان نیز این اقدام را محکوم کردند و محسن رضایی خواستار تعیین جرم برای توهین به اقوام شد. اما بچه‌ها که سیاست نمی‌شناسند. شاید حتی معنی لهجه آذری را نیز ندانند. آنها همین که سه‌تا عموی فیتیله‌ای را می‌بینند می‌پرسند که کی بر‌می‌گردند؟ آنها هم جواب می‌دهند شاید با یک شبکه کودک اینترنتی به نام چشمک. فیتیله‌ای‌ها پایین کشیده شدند. فیتیله کیفیت برنامه‌های کودک پایین‌تر رفت و سوسوی چراغ رسانه ملی کم‌فروغ‌تر شد.