طبقه حساس
موتور جامعه چگونه خاموش می‌شود؟
در شرایطی که کشور در یکی از سخت‌ترین وضعیت‌های خود به سر می‌برد، جامعه با سرعت زیاد از شهروندانی که موتور محرک توسعه اقتصادی و عامل ترقی اجتماعی به‌شمار می‌روند تهی می‌شود. این طبقه متوسط جامعه است که موتور محرک به حساب می‌آید و بیشترین نقش را در توسعه کشور دارد اما این روزها بیشتر از همیشه در معرض خطر قرار دارد. مطابق نظر جامعه‌شناسان، طبقات پایین جامعه امکان ترقی و توسعه ندارند و طبقات بالای جامعه احتمالاً نیاز به ترقی را در زندگی خود احساس نمی‌کنند و گروهی از شهروندان که می‌توانند تحول‌آفرین باشند، در شمار طبقه متوسط جامعه قرار دارند. بنابراین اگر سیاست‌های رسمی حاکم بر کشور در جهت تقویت این طبقه نباشد، پشتوانه اصلی خود را از دست داده یا لااقل به دست خود تضعیف می‌کند. برخی جامعه‌شناسان نیز معتقدند نارضایتی طبقه متوسط در ایران می‌تواند منشأ تحولات غیرقابل پیش‌بینی در جامعه باشد. به نظر می‌رسد طبقه متوسط هم رفاهش به شدت در حال کاهش است هم آزادی‌های فردی و اجتماعی و سیاسی که مطالبه می‌کند برایش فراهم نیست. در مجموع، مطالبات طبقه متوسط روزبه‌روز بیشتر به ناامیدی گراییده است. علی‌اصغر سعیدی می‌گوید «مشکلات اقتصادی که به کاهش رفاه طبقه متوسط منجر شده برای این طبقه قابل هضم نیست و تنها راهی که پیش پای این طبقه وجود دارد، مهاجرت است». در همین حال محمد طبیبیان با یادآوری جایگاه مهم طبقه متوسط، گفته: «هنوز طبقه متوسط عاقلانه و صبورانه دست از حمایت (از ساختار سیاسی) برنداشته اما مشکلات و گرفتاری‌ها دست‌ها را لرزان کرده و متاسفانه برخی بخش‌های سیاسی در تضعیف همین طبقه هم اقدامات زیادی انجام داده‌اند.»
محمدهاشم پسران نیز گفته: «موثرترین راه ِدرهم‌کوبیدن طبقه متوسط این است که آنها را بین دو سنگ آسیاب تورم و مالیات قرار دهند. طبقه متوسط که نابود شود، همه چیز فرو خواهد ریخت. دیگر کسی باقی نمی‌ماند تا کتاب بخواند، یاد بگیرد، یاد بدهد.»
در این پرونده می‌خواهیم ببینیم طبقه متوسط در ایران در سال‌های گذشته چه وضعیتی داشته و فشارهای اقتصادی با این طبقه چه کرده است. طبقه متوسط می‌میرد یا نقش‌آفرین می‌شود؟
