تاوان عمیق

انگشتانش حس ندارند. تمام عضلاتش بسیج شدند تا بتواند حداقل انگشتانش را تکان دهد. بالاخره سبابه‌اش تکان می‌خورد، صدای مامور آتش‌نشانی شنیده می‌شود، یک نفر دیگر، زنده است و تکان می‌خورد... زمین می‌لرزد و دیگر هیچ نمی‌شنوند‌... ساعتی بعد در حال به هوش آمدن کم‌کم یادش می‌آید چه بلایی سرش آمده است.

در حال کار بود ... با دوستش عمق زمین را بیشتر می‌کردند و جا را برای ستون‌ها بازتر ...صدای شیون مردم کوچه و اهالی ساختمان مجاور نظرشان را جلب کرد... دیوار پنج‌متری آرام‌آرام به سمت‌شان می‌آمد اما کاری از دست‌شان برنمی‌آید...

ساعت 9 صبح، یکی از فرزندان مدرسه است و دیگری در خانه.‌ مادر و کودک چهارساله‌اش از بوی خاک ساختمان مجاور کلافه شده‌اند. صدای تقه‌هایی که یک هفته مدام و آن هم شبانه‌روز مهمان‌ خانه‌شان بود، از شب قبل قطع شده است. مادر مدام به سر و صدا و بوی نم و خاک اعتراض می‌کند. کودک آب می‌خواهد، به محض ورود به آشپزخانه سر می‌خورد و فریاد می‌زند زلزله. به سمت اتاق کودکش می‌رود که به یک‌ چشم بر هم زدن از طبقه سوم به کف زمین می‌رسند. شش واحد مسکونی در یک ساختمان هستند و طی روز کسی در ساختمان نیست. صدای فریادهای مادر کودک به کوچه می‌رسد اما کاری از دست کسی برنمی‌آید. ساختمان سه طبقه در یک لحظه به راست خم می‌شود و پس از آن فرو می‌نشیند.

ریزشی دیگر در محله‌ای از شهر جان کودک و مادری را گرفت ...کارگران حین کار به شدت زخمی شدند و حالا چه کسی پاسخگو است؟ شهرداری یا سازمان نظام مهندسی؟ کدام یک از ارگان‌ها مسوولیت ریزش ساختمان همجوار و گرفته شدن جان مردم را بر عهده می‌گیرند؟

اتفاقی که ممکن است هرروزه در کوچه و خیابان‌های شهرهای کشور رخ دهد و کسی پاسخگو نباشد. دلیلش چیست؟ ذی‌صلاح نبودن سازنده یا رعایت نکردن اقدامات اولیه برای شروع گودبرداری؟ سازنده‌ای که فقط به صرف داشتن سرمایه یا زمینی در شهر میل به ساخت آپارتمانی بلند‌مرتبه دارد و جان ساکنان همسایه‌ها را به لب می‌رساند چه از مهندسی و تکنیک ساخت می‌داند؟

حتی در برخی شرایط مهندس ناظر هم حضور داشته است، اما به دلیل آماده نبودن خاک یا نبود تجهیزات مناسب، ساختمان‌های همجوار تاوان سود مالی ساختمان در حال ساخت را می‌دهند.

می‌گویند رسیدگی می‌شود و هر از گاهی پلیس ناظری بر سر ساخت‌و‌سازهای شبانه حضور پیدا می‌کند و بر روند ساخت و سازها نظارت می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که نظارت بر گودبرداری‌ها و جلوگیری از گودبرداری‌های پرخطر باعث کاهش حداقل 35‌درصدی ریزش و گودبرداری‌های غیراصولی شده است. گودبرداری‌هایی که شاید خیلی زودتر می‌توانست ایمن شود و جان کمتر ساکن ساختمان و کارگر ساختمانی را بگیرد. از اردیبهشت سال 92 نظارت بر گودبرداری‌ها توسط مهندسان سازمان نظام مهندسی آغاز شد و طی پنج‌ماه میزان نظارت بر گودبرداری‌های استان تهران تا 80 درصد افزایش یافت. در این مدت نظارت شبانه سازمان نظام مهندسی تهران بر روی گودبرداری‌ها اوج گرفت به گونه‌ای که در آستانه یک‌سالگی این طرح از شناسایی حدود 13 هزار مورد خبر داده شد که حداقل 9 درصد از آنها منجر به توقف ساخت شده است. با این وجود هنوز هم هستند ساختمان‌ها و گودهای پرخطری که به دور از چشم ناظران دارای تخلف ساخت هستند و منجر به رخ دادن حوادثی از جمله ریزش ساختمان‌های همجوار گودها می‌شوند.