جفای میزبان

سرباز وظیفه است و روی سرشانه‌هایش جای درجه و ستاره و قپه خالی است. درجه ندارد؟ مهم نیست. او همان هنگام که انگشت اشاره‌اش را بالا و پایین می‌برد و فرمان «بشین، پاشو» می‌دهد، گویی طعم قدرت را زیر زبانش مزه‌مزه می‌کند. اما آنان که با اشاره این سرباز، می‌نشینند، برمی‌خیزند و تحقیر می‌شوند، چهار تبعه از کشور افغانستان هستند.

از ویدئویی منتشر‌شده از این واقعه، چنین استنباط می‌شود که آنان در یک پاسگاه نیروی انتظامی به سر می‌برند. البته این چهار نفر در این مقر، تنها نیستند، تصویر تعدادی دیگر از اتباع افغان نیز در این ویدئو مشاهده می‌شود که گرداگرد دیوار حیاط نشسته‌اند و شاید رهایی‌شان را انتظار می‌کشند.

آنها البته رفتار این سرباز و تحقیر هموطنان خود را هم باید تماشا کنند. سرباز به خیال خود این چهار نفر را تنبیه می‌کند؛ آنها را در محوطه پاسگاه و با یک عدد بیل در دست، راه می‌برد و مجبورشان می‌کند که حرکات او را تقلید کنند. سرباز از این حرکات مقلدانه به خنده می‌افتد و خنده او به رنگ استهزاست...

این ویدئو البته تنها سند رفتار نامناسب برخی ایرانی‌ها با مهاجران افغان نیست. چندی پیش، ویدئویی دیگر با همین مضمون در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که غم‌انگیز‌تر از مورد اخیر بود. فیلمی چنددقیقه‌ای که نشان می‌داد، تعدادی از افغان‌ها توسط ماموران دستگیر شده‌اند و در موردی مشابه در حیاط یکی از پاسگاه‌ها به سر می‌برند. شیوه مجازات هم تا حدودی مشابه است؛ اتباع افغان در این ویدئو نیز محکوم به «بشین پاشو» هستند و در ادامه اما، ماموران آنها را مجبور می‌‌کنند که دست خود را بالا ببرند، محکم بر سر خود یا فرد مقابل بزنند و این جمله را با صدای بلند تکرار کنند: «ما دیگر به ایران نمی‌آییم.»

این تصاویر آزاردهنده احتمالاً توسط یکی از عوامل این پاسگاه‌ها ضبط شده و در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرد و هزاران نفر در داخل و خارج از ایران نیز روی آن کلیک می‌کنند. اکنون که حدود سه سال از انتشار این ویدئو سپری شده است آیا مسوولان هم این واقعه را مشاهده کرده‌اند؟ البته چه توفیری دارد؟ این واقعه و از این دست وقایع هر روز در گوشه و کنار ایران تکرار می‌شود و بسیاری از آنها از نظرها پنهان می‌ماند.

این واقعیت دارد که هر یک از ما کم و بیش در این‌گونه رفتارها شریک هستیم. حال ممکن است یکی شیوه این ماموران را پیشه کند و دیگری حتی با یک نگاه، آنان را آزار دهد. باید اعتراف کنیم و بپذیریم که خیلی‌هایمان افغان‌ستیز هستیم. تعارف را کنار بگذاریم و قبول کنیم که ما رسم میزبانی را نمی‌دانیم. البته به جا آوردن آیین میزبانی، زمانی برای ایرانی‌ها مهم تلقی می‌شود که به ورای مرزهای ایران سفر می‌کنند. ایرانیان نیز بسان ساکنان سایر کشورها، توقع دارند که حقوق آنها محترم شمرده شود.

حال این توقع بزرگی است که اتباع افغان از ایرانیان مطالبه می‌کنند؟ اینکه دست کم ‌اساسی‌ترین و ابتدایی‌ترین حقوق آنها به عنوان یک انسان مورد توجه قرار گیرد.

البته این نافی موضوع برخورد قانونی با تخلفات مهاجران افغان نیست. با این وصف آیا اکنون وقت آن فرا ‌نرسیده است که ما ایرانی‌ها نگاهمان را به مردمان این کشور و کسانی که از این کشور به ایران پناه آورده‌اند، تغییر دهیم؟