مرگ غیرمستقیم

به‌رغم سال‌ها کمک بشردوستانه، سطح خدمات پزشکی در افغانستان همچنان به شدت پایین است. بخشی از این موضوع به این دلیل است که کمک‌های بشردوستانه و نحوه کاربرد و توزیع آن تحت تاثیر اهداف سیاسی و نظامی قرار می‌گیرد. سازمان پزشکان بدون مرز در گزارشی ضمن تاکید بر این موضوع در مورد بالا رفتن نرخ مرگ و میر که به علت افزایش خشونت و ناکافی بودن خدمات پزشکی اتفاق می‌افتد، هشدار داد. این سازمان در گزارش خود تاکید می‌کند وضعیت نامناسب فعلی در این کشور جنگ‌زده، اغلب توسط روایت‌های نادرست در مورد موفقیت طرح‌های درمانی، پوشانده می‌شود. سازمان پزشکان بدون مرز همچنین تاکید کرد اگرچه آمار و ارقام دقیق و قابل اتکایی در دست نیست اما شهادت استفاده‌کنندگان از سیستم‌های درمانی به خوبی نشان‌دهنده وضعیت موجود است. طبق روایت این افراد در موارد بسیاری دسترسی به اولیه‌ترین درمان‌ها نیز اگر غیرممکن نباشد بسیار سخت است. در گزارش فوق که بر مبنای تحقیقی شش‌ماهه در سال 2013 منتشر شده، بیش از 800 بیمار مورد پرسش قرار گرفته‌اند. این مصاحبه‌ها که در ایالت‌هایی که پزشکان بدون مرز در آنها امکان فعالیت داشته‌اند (ایالت‌های هلمند، کابل، خوست و کندوز) انجام شده است، نشان می‌دهد مردم به علت کمبود امکانات پزشکی با خطرات شدید و حتی کشنده روبه‌رو هستند. بسیاری از مصاحبه‌شوندگان اظهار داشته‌اند چون هیچ امکاناتی در درمانگاه‌های نزدیک به شهر یا روستای آنها وجود نداشته مجبور به طی راه‌های طولانی و گذشتن از ایستگاه‌های نظامی و ایست بازرسی برای رسیدن به درمانگاه شده‌اند. این سفرها بعضاً تا 80 کیلومتر بوده است. بسیاری دیگر از درمانگاه‌هایی صحبت می‌کنند که نه‌تنها داروهای اولیه مانند مسکن را ندارند که حتی فاقد آب سالم و برق هستند. کریستوفر استوک مدیر کل سازمان در این باره می‌گوید: «از هر پنج نفری که ما با آنها مصاحبه کردیم، حداقل یک نفر یکی از اعضای خانواده یا دوستی نزدیک را به علت عدم دسترسی به امکانات اولیه پزشکی از دست داده بود.
40 درصد از کسانی که توانسته بودند خود را به یکی از بیمارستان‌های مناسب برسانند، اظهار داشتند در طول راه با خطر درگیری، مین‌های زیرزمینی، ایست بازرسی و حتی آزار و اذیت مواجه شده‌اند.» مساله وقتی بغرنج‌تر می‌شود که بدانیم بیمارستان‌های مناسبی هم که این افراد در راه رساندن خود یا عزیزان‌شان به آنها جان خود را به خطر می‌اندازند در مقیاس‌های بین‌المللی به هیچ وجه مناسب نیست. به عنوان مثال بیمارستان250 تخت‌خوابی واقع در لشکرگاه قرار است به یک میلیون نفر سرویس و خدمات درمانی ارائه کند. آن هم در یکی از ایالت‌هایی که بیشترین درگیری‌ها در آن رخ می‌دهد. مشکل در مورد زنان حتی حادتر از این است. در تمام مناطق افغانستان زنان نیاز به اجازه همسر و همراهی مردی از اقوام برای استفاده از خدمات درمانی دارند، اگر همسر یا مردی برای همراهی حاضر نباشد دسترسی به خدمات درمانی غیرممکن خواهد بود. همچنین زنان باردار در صورت نیاز به کمک و وضع حمل اغلب خدمات درمانی رایگان و مناسب در نزدیکی خود ندارند و مجبور خواهند بود سفری پرهزینه و سخت داشته باشند یا در خانه، بدون هیچ‌گونه کمک پزشکی یا حتی نیازهای اولیه وضع حمل کنند که امکان مرگ مادر و فرزند را به شدت افزایش می‌دهد. سازمان پزشکان بدون مرز از سازمان‌های بین‌المللی و مقامات افغانی درخواست کرده است تا نسبت به اصلاح وضعیت فعلی اقدام کرده و می‌افزاید: «هرکس که بخواهد مورد افغانستان را منحصر به موفقیتی سیاسی و نظامی کند، در واقع چشم به روی هزاران نفری که به طور غیرمستقیم و به دلیل نبود امکانات پزشکی در درگیری‌ها کشته می‌شوند بسته است.»