تعارف بورس به خودرو

قیمت‌گذاری خودرو پس از عبور از پیچ و خم‌ها این بار به گردنه بورس کالا نزدیک شده است. بعد از اینکه قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت نتوانست رضایت عمومی را به خود جلب کند، هفته گذشته بورس کالای ایران برای این امر اعلام آمادگی کرد. معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران اولین فردی بود که موضوع ورود خودرو به بورس برای قیمت‌گذاری را مطرح کرد و پس از آن نیز برخی نمایندگان مجلس از این موضوع استقبال کردند. با وجود اینکه خودروسازان نسبت به این مساله واکنش نشان دادند. با این حال علی پناهی با طرح بحث‌هایی از جمله اینکه خودرو کالایی انحصاری نیست، تلاش‌هایی برای خروج قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت آغاز شده؛ در چنین شرایطی بورس کالای ایران به عنوان بازاری رقابتی این آمادگی را دارد تا در صورت آمادگی خودروسازان و موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت، کشف قیمت خودروهای تولید داخل را پس از طی مراحل قانونی لازم، در دستور کار قرار دهد. و حتی محمد بیاتیان، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و هیات تحقیق و تفحص از صنعت خودروسازی نیز با حمایت از این پیشنهاد گفته است هیچ مکانی بهتر از بورس کالا نمی‌تواند محل تلاقی عرضه و تقاضا در مبادلات باشد. با این حال با نگاهی به شرایط پذیرش کالا در بازار فیزیکی بورس کالای ایران مشاهده می‌شود که کالای پذیرش‌شده در این بورس نباید مشمول محدودیت‌هایی از جمله محدودیت قیمت‌گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا باشد که مانع از کشف عادلانه قیمت کالا شود. لذا بایستی قبل از عرضه کالا به بورس، تکلیف انحصاری یا رقابتی بودن خودرو مشخص شود تا شیوه قیمت‌گذاری آن در ادامه مشخص شود. به گفته رضا شیوا، رئیس شورای رقابت بر اساس اصل44 قانون اساسی، این شورا موظف به ورود به هرگونه بازارهای انحصاری است بنابراین هر گونه تصمیم‌گیری در خصوص حذف شورای رقابت از قیمت‌گذاری بر عهده مجلس شورای اسلامی است. شرایط موجود حاکی از آن است که همچنان انحصار در بازار خودروهای داخلی وجود دارد و از سال گذشته تاکنون هیچ تغییری در وضعیت صنعت خودرو رخ نداده است. هرچند در یکی از نظرسنجی‌های برنامه مناظره نیز حدود ۹۰ درصد پاسخ‌دهندگان هم معتقد به انحصاری بودن صنعت خودرو بودند، اما نظر خودروسازان کماکان در این مدت متفاوت بوده است. در این راستا احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران خواهان لغو مصوبه شورای اقتصاد در مورد انحصاری بودن خودرو سواری است. او می‌گوید با توجه به تعاریفی که به استناد ماده یک اصل44 قانون اساسی در خصوص انحصار در صنعت خودرو صورت گرفته است در حال حاضر انحصاری در صنعت خودرو ایران وجود ندارد و هیچ زمان ایران‌خودرو و سایپا مانع ورود بنگاه‌های جدید به بازار نشده‌اند. بر همین اساس از شورای اقتصاد درخواست می‌شود مصوبه انحصاری بودن خودرو سواری را لغو کند تا خودروسازان از وضعیت موجود و بوروکراسی شورای رقابت نجات یابند. با این حال خودروسازان در حالی که در سودای تعیین قیمت‌ها در بازار به شکلی دلخواه خود هستند اما اعلام آمادگی بورس کالا برای قیمت‌گذاری خودرو باعث شده تا به این موضوع واکنش نشان دهند. به طوری که مدیر‌عامل اسبق ایران‌خودرو، قیمت‌گذاری از طریق بورس کالا را اشتباه می‌داند. داود میرخانی‌رشتی با اعلام مخالفتش برای تعیین قیمت خودرو در بورس کالا از قیمت‌گذاری در حاشیه بازار حمایت کرده است. در هر حال حتی در صورت حل مساله انحصاری بودن یا نبودن خودرو، بورس کالا با شرایط پیچیده‌تری در این مسیر مواجه خواهد بود. چرا که سازوکار خرید و فروش کالاها در بورس برای افراد حقیقی، عدم دسترسی به تالارهای کالایی در نواحی مختلف کشور، نداشتن الگوی مناسب جهانی و... شرایط را برای کشف قیمت صحیح خودرو سخت می‌کند.