بازارها در انتظار دومین انقباض

بازارها، در انتظار جلسه فدرال‌رزرو هستند تا برای دومین بار در یک دهه اخیر نرخ بهره افزایش و سیاست‌های انقباضی آمریکا تداوم یابد. اکثر کارشناسان معتقدند در این جلسه، رشد 25 /0‌درصدی نرخ بهره تصویب خواهد شد. انقباض پولی در آمریکا قاعدتاً باید به نفع دلار و به ضرر طلا باشد، اما اگر روندها پیشتر احتمال قوی انقباض را لحاظ کرده باشند، ممکن است در صورت انقباض دوباره سیاست پولی، شاهد روندهای معکوس باشیم. در ابتدای هفته گذشته، قیمت نفت در بازار جهانی به بیشترین مقدار طی 18 ماه اخیر رسید. در روز دوشنبه، روسیه به عنوان مهم‌ترین تولیدکننده غیراوپکی، موافقت کرد که از میزان تولید خود به میزان بیش از نیم میلیون بشکه در روز بکاهد. در هفته گذشته، بازارهای ارز و بورس، نوسان قابل توجهی نداشتند. به نظر می‌رسد نرخ دلار در بازار تهران در کانال جدید، طی هفته‌های آینده پایدار بماند. البته این روند منوط به کنترل بازار از سوی سیاستگذار ارزی است.

در ابتدای هفته کاری گذشته، قیمت نفت شاهد یک افزایش تاریخی بود. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، اولین توافق کاهش تولید نفت از سوی تولیدکنندگان اوپک و غیر‌اوپک از سال 2001، موجب شد قیمت نفت به بالاترین سطح 18 ماه اخیر رشد کند. با وجود این، در پایان معاملات بخش قابل توجهی از تقویت مذکور از دست رفت. در این روز، تولیدکنندگان غیراوپک و در راس آنها روسیه، موافقت کردند میزان تولید نفت را به میزان 558 هزار بشکه در روز تقلیل دهند. به گزارش «بلومبرگ»، سهم روسیه از این کاهش، روزانه 300 هزار بشکه است. روسیه تا دو ماه پیش روزانه 11 میلیون و 247 هزار بشکه نفت تولید می‌کرد که پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی یک رکورد محسوب می‌شود.

الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه اعلام کرد: شرکت‌های ما به خوبی آگاه هستند که چنین توافق‌هایی حاصل شده است و آنها مایلند به طور داوطلبانه در این روند همکاری کنند چون قطعاً منافع خود را در آن می‌بینند.

دیگر دلیل افزایش قیمت نفت در هفته گذشته تمرکز مجدد بر موضوع تورم جهانی بود که پس از انتشار آمارهای افزایش قیمت مصرف‌کننده در چین مورد توجه قرار گرفته و موجب شده سرمایه‌گذاران نگران باشند که فشارهای تورمی موجب کاهش رشد اقتصاد جهانی شود.

کریس وستون، تحلیلگر موسسه آی‌جی مارکتس گفت: «ما شاهد توافق اوپک و غیراوپکی‌ها بودیم که این هم موجب افزایش انتظار تورمی در نقاط مختلف جهان شده است.» البته برخی از کشورهای غیراوپک همچنان در حال افزایش تولید نفت خود هستند و روسیه نیز انتظار ندارد تا ماه آوریل یا می سال آینده به سطح تولید مورد نظر خود دست یابد. همچنین انتظار می‌رود برخی از کشورها تنها کاهش‌های متعارف تولید را به اجرا گذارند که این امر ممکن است اثری بر وضعیت اشباع عرضه نداشته باشد.

بهای قراردادهای آتی نفت از اواسط ماه نوامبر تاکنون به دلیل خوش‌بینی پیرامون تحقق کاهش تولید نفت اوپک و دیگر کشورها، به شدت افزایش‌یافته؛ به طوری که بهای قراردادهای آتی نفت آمریکا در این مدت 23 درصد تقویت شده است. بر اساس آمار اداره انرژی آمریکا، میزان تولید نفت این کشور در حدود یک میلیون بشکه کمتر از میزان سال 2015 (6 /9 میلیون بشکه در روز)، باقی خواهد ماند.

در روز سه‌شنبه، انتشار گزارش ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی پیرامون میزان تولید اوپک، موجب کاهش اثر مثبت طرح کاهش تولید این سازمان شد. در نتیجه، بخش عمده‌ای از تقویت اولیه بهای نفت از دست رفت و در نهایت با اندکی تغییر به کار خود خاتمه داد. در این روز، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: اوپک در ماه نوامبر حدود 2 /34 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده که از سطح پیش‌بینی‌شده تولید این سازمان، 500 هزار بشکه بیشتر است. با وجود این، آژانس مذکور در گزارش ماهانه بازار نفت خاطرنشان کرد؛ بازبینی پیش‌بینی مصرف روسیه و چین سبب شده تا پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی نفت در سال جاری را با 120 هزار بشکه در روز رشد به 4 /1 میلیون بشکه در روز افزایش دهد. تحلیلگران معتقدند در صورت عدم پایبندی به توافق اوپک، روند نزولی قیمت‌ها به سرعت باز خواهد گشت. قیمت نفت روز چهارشنبه به علت انتشار گزارش افزایش ذخایر نفت آمریکا و احتمال افزایش تولید نفت اوپک در ماه نوامبر، کاهش یافت. آمارهای موسسه آمریکن پترولیوم نشان داد ذخایر نفت آمریکا 7 /4 میلیون بشکه در هفته منتهی به 9 دسامبر افزایش ‌یافته است. این در حالی است که تحلیلگران انتظار کاهش 6 /1 میلیون بشکه‌ای را داشتند. در این روز هر بشکه نفت برنت با 79 سنت کاهش نسبت به روز قبل 03 /55 دلار فروخته شد. نفت خام آمریکا نیز با 84 سنت کاهش بشکه‌ای 09 /52 دلار معامله شد.

هفته گذشته وزیر نفت از مذاکرات نهایی ایران و روسیه برای فروش ۱۰۰ هزار بشکه‌ای نفت به این کشور خبر داد. بیژن زنگنه وزیر نفت پس از دیدار با الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: پیش از این مذاکراتی بین دو کشور برای خرید نفت روسیه از ایران صورت گرفته بود که قرار است مذاکرات نهایی ظرف امروز و فردا با حضور وزیر انرژی این کشور در تهران انجام شود. به گفته او، حجم مورد توافق برای فروش روزانه نفت به روسیه 100 هزار بشکه است که قرار است نیمی از آن به صورت خرید خدمات فنی و مهندسی از کشور روسیه پرداخت شود و نیمی دیگر به صورت نقدی به ایران پرداخت شود. این عضو کابینه دولت با اشاره به اینکه «تفاهمنامه مطالعات توسعه‌ای میادین چشمه خوش چنگوله با شرکت گازپروم روسیه به امضا رسید»، تاکید کرد: شرکت‌های روسی باید در مدت زمان تعیین‌شده پیشنهاد فنی خود را با تکمیل مراحل مطالعاتی به منظور توسعه میادین نفتی به شرکت ملی نفت ایران ارائه کنند.

به گزارش بانک مرکزی روز دوشنبه، نگرانی پیرامون بیانیه سیاستی آتی فدرال‌رزرو مبنی بر تقویت اخیر بیش از حد نرخ دلار، سبب شد شاخص دلار با 6 /0 درصد کاهش به 980 /100 تضعیف شود. نرخ یورو در برابر دلار پس از افت به پایین‌ترین سطح یک هفته اخیر در ابتدای معاملات در نهایت با حدود یک درصد رشد به کار خود خاتمه داد. نرخ دلار در برابر ین نیز که در ابتدای معاملات حدود 8 /0 درصد تقویت شده بود؛ با از دست دادن تقویت اولیه، در نهایت 3 /0 درصد کاهش نشان داد. با تقویت بهای نفت خام به بالاترین سطح از اواسط سال 2015 ناشی از توافق پایان هفته تولیدکنندگان عضو اوپک و غیراوپک برای کاهش تولید نفت؛ ارزهای وابسته به قیمت کالاهای اساسی تقویت شد. بدین ترتیب، نرخ دلار آمریکا در برابر دلار کانادا در مقطعی از معاملات به پایین‌ترین سطح از 20 اکتبر معادل 3108 /1 رسید و در نهایت با 3 /0 درصد کاهش به کار خود خاتمه داد.

در روز سه‌شنبه، به دلیل نااطمینانی پیرامون سرعت افزایش نرخ‌های بهره آمریکا در نشست دوروزه فدرال‌رزرو، شاخص دلار با اندکی افزایش (04 /0درصد) به 07 /101 رسید. شاخص دلار از زمان انتخاب ترامپ (8نوامبر) تا جمعه دو هفته گذشته، چهار درصد تقویت شده است. بازده اوراق خزانه 10ساله آمریکا نیز روز دوشنبه هفته قبل به 528 /2درصد (بالاترین سطح در بیش از دو سال اخیر) رسید. بخش عمده‌ای از تقویت‌های مذکور، به دلیل امکان افزایش مخارج و بدهی‌های آمریکا از سوی ترامپ و به تبع آن افزایش رشد اقتصادی و تورم این کشور، روی داده است.

بازارهای جهانی تمام سه‌شنبه و صبح و عصر چهارشنبه هفته قبل را به انتظار برای پایان آخرین نشست کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو آمریکا در سال 2016 میلادی گذراندند. نوسان محدود قیمت‌ها و شاخص‌ها در این شرایط عجیب نبود، گرچه عمده بازارها انتظار داشتند نشست دسامبر سیاست پولی بانک مرکزی آمریکا به افزایش نرخ بهره وجوه فدرال بینجامد و واکنش‌های انتظاری‌شان نیز متناسب با همین واقعیت بود. بیانیه کمیته ساعت 22:30 چهارشنبه منتشر شد و امکان پوشش جزئیات و اثر آن بر بازارها وجود نداشت، اما شواهد هفته‌های گذشته نشان می‌دهد نرخ‌های بهره در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان برای اولین بار در یک سال گذشته افزایش خواهد یافت. به گزارش «دنیای اقتصاد» کمیته بازار آزاد بانک مرکزی آمریکا در دسامبر 2015 برای اولین بار از حدود 10 سال پیش از آن، نرخ بهره وجوه فدرال را بالا برد. این انقباض پولی بازارها را متاثر کرد، اما در سال 2016، تردید اعضای کمیته به انقباض بیشتر بود که تاثیر خود را بر بازارها گذاشت. با این همه، ادامه احیای بزرگ‌ترین اقتصاد جهان در ماه‌های گذشته دوباره احتمال افزایش نرخ‌های بهره را در ایالات‌متحده قوی کرد تا اکثر معامله‌گران انتظار رشد دوباره نرخ‌ها را در نشست دسامبر 2016 داشته باشند. نشست دوروزه کمیته بازار آزاد سه‌شنبه آغاز شد تا نوسان‌های این روز محدود باشد. اونس فلز زرد که دوشنبه روی بهای 1162 دلار ایستاده بود، سه‌شنبه تا قیمت 1158 دلار پایین آمد که نزدیک کف 10 ماهه بود. علاوه بر رشد دلار،‌ ادامه ریسک‌پذیری در بازارهای سهام نیز به ضرر طلا کار کرد. با این همه، رشد بهای نفت خام در روز سه‌شنبه مانع افت بیشتر طلا شد. پایگاه اینترنتی کیتکو در گزارش جمع‌بندی روز سه‌شنبه خود نوشت که بازارها ممکن است احتمال رشد نرخ‌های بهره آمریکا را پیش‌خور کرده باشند. انقباض پولی در آمریکا قاعدتاً باید به نفع دلار و به ضرر طلا باشد، اما اگر روندها پیشتر احتمال قوی انقباض را لحاظ کرده باشند، ممکن است در صورت انقباض دوباره سیاست پولی، شاهد روندهای معکوس باشیم. روند شاخص دلار صبح روز چهارشنبه اندکی تعدیل شد تا اونس هم کمی رشد کند، با این همه در تمام بازارها حالت انتظاری مشهود بود. البته بازارهای سهام آمریکا اخیراً رشد بسیار خوبی را تجربه کرده‌اند چرا که از یک‌سو به برنامه‌های بلندپروازانه دونالد ترامپ امید بسته‌اند و از سوی دیگر با وجود متمایل نبودن به انقباض پولی، از کاهش ابهام در سیاست‌ها استقبال می‌کنند. به گزارش سایت طلانیوز جیمز مور تحلیلگر ارشد موسسه تحقیقاتی متال بولتن تاکید کرد: سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو آمریکا همچنان مهم‌ترین عامل موثر بر قیمت طلا در کوتاه‌مدت خواهد بود. بازارهای بین‌المللی منتظر اعلام نتایج نشست فدرال‌رزرو و پیش‌بینی‌های مقام‌های ارشد آمریکایی درباره اوضاع اقتصادی این کشور هستند. اظهارات رئیس فدرال‌رزرو نیز می‌تواند تا حد زیادی وضعیت نرخ بهره طی ماه‌های آینده را روشن کند. پس از اعلام پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا روند نزولی قیمت جهانی طلا آغاز شده و قیمت طلا از 1338 دلار به کمتر از 1160 دلار کاهش پیدا کرده است. به نظر می‌رسد فدرال‌رزرو آمریکا برای نخستین‌بار در سال 2016 میلادی نرخ بهره را 25 /0 درصد افزایش می‌دهد. فدرال‌رزرو برای نخستین بار در 10 سال گذشته نیز در نشست دسامبر 2015 نرخ بهره را افزایش داده بود. برخی تحلیلگران اقتصادی نیز بر این باورند که روشن شدن سیاست‌های مالی و اقتصادی ترامپ طی ماه‌های آینده بهتر می‌تواند اوضاع اقتصادی و نرخ بهره آمریکا را مشخص کند. طی روزهای آینده آمارهای اقتصادی مهمی درباره آمریکا، منطقه یورو و چین منتشر خواهد شد و احتمالاً تاثیر زیادی بر نوسانات قیمت طلا و ارزش دلار خواهد داشت.

پس از دو هفته نوسان قابل توجه در نرخ ارز، هفته گذشته حرکت دلار تقریباً در کانال مشخص تثبیت شد و به نظر می‌رسد این نرخ‌ها از سوی مشتریان، فعالان و سیاستگذاران پذیرفته شده است. روز شنبه، عادت تبعیت از نرخ حواله درهم کار دست معامله‌گران بازار داخلی ارز داد. در ساعات ابتدایی اولین روز هفته، قیمت دلار تحت ‌تاثیر رشد درهم، بدون معامله تا آستانه سطح 3950 تومان بالا رفت؛ با این حال، در ادامه روز برخلاف انتظار شمار زیادی از معامله‌گران، قیمت درهم ارزان‌تر شد تا شاخص ارزی نیز در مسیر کاهشی قرار بگیرد و در نهایت با قیمت 3907 تومان به کار خود پایان دهد. روز یکشنبه، بازار ارز نسبت به روزهای قبل نوسان محدودتری داشت تا روز کم‌استرسی را پشت‌سر بگذارد. دلار که در روزهای قبل در کانال 3900 تومان نوسان کرده بود، روز یکشنبه 12 تومان از ارزش خود را از دست داد تا از مرز 3900‌تومانی پایین برود و به قیمت 3895 تومان برسد. شاخص بازار ارز در نیمه نخست هفته گذشته برخلاف انتظارات معامله‌گران حرکت کرد. این حرکت خلاف انتظار موجب شده تعداد زیادی از معامله‌گران از انجام خرید و فروش‌های ارزی عقب‌نشینی کنند. با کناره‌گیری بخشی از معامله‌گران، دامنه نوسانات دلار محدود شد و تغییرات قیمت در یک دامنه مشخص صورت می‌گیرد. در ادامه روند کم‌نوسان، روز دوشنبه شاخص ارزی با سه تومان افزایش به قیمت 3898 تومان رسید. روز سه‌شنبه، دو سیگنال متناقض در بازار ارز حضور داشت تا انتظارات متفاوتی در میان معامله‌گران شکل بگیرد. در چهارمین روز هفته، نرخ حواله درهم که به‌طور سنتی راهنمای انتظارات معامله‌گران داخلی بود، در مسیر افزایشی قرار گرفت؛ از آن‌سو عرضه فیزیکی اسکناس دلار بالا رفت تا در مقابل عامل اول عمل کند. در این روز، افزایشی‌های بازار در نهایت قدرت بیشتری از خود نشان دادند و توانستند قیمت دلار را از مرز 3900 تومان عبور دهند. در روز چهارشنبه نیز قیمت دلار از دو ناحیه تحریک شد تا از ابتدای کانال 3900 تومان فاصله بگیرد. در پنجمین روز هفته، شاخص ارزی با 22 تومان رشد به قیمت 3935 تومان رسید. به گفته فعالان، رشد نرخ حواله درهم و بالا رفتن ارزش دلار در منطقه هرات افغانستان دوعاملی بودند که زمینه‌ساز افزایش قیمت در بازار داخلی شدند. اگرچه که نرخ ارز هنوز هم در آستانه رشد قیمت قرار دارد، اما به نظر می‌رسد که این نوسان نسبت به هفته‌های قبل محدودتر باشد.

شاخص کل بورس تهران در هفته جاری با افت 2 /0‌درصدی به 80 هزار و 684 واحد رسیده است. در مقابل شاخص کل فرابورس با رشد 6 /1‌درصدی در 876 واحد بسته شده است. گروه بیمه با رشد 3 /3‌درصدی و گروه وسایل ارتباطی با افت 1 /6‌درصدی بدترین عملکرد را در میان تمام صنایع به خود اختصاص داده‌اند. گروه فلزات اساسی که در هفته‌های اخیر پیشرو بازار بوده است به دلیل ثبات قیمت‌های جهانی و احتیاط معامله‌گران، افت 9 /0‌درصدی در هفته جاری داشته است. گروه شیمیایی و کانه‌های فلزی نیز به ترتیب رشد 5 /0 و 1 /0‌درصدی را تجربه کرده‌اند. ایران‌خودرو در اطلاعیه‌ای اعلام کرده این شرکت قصد دارد از طریق فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار اقدام به فروش بلوک بانک پارسیان کند. این خبر موجب شده خودروسازان در روز پایانی هفته در محدوده مثبت معامله ‌شده تا این گروه در معاملات این هفته رشد 5 /2‌درصدی را ثبت کنند. در دیگر خبر خودرویی، بر اساس گزارش وزارت صنعت گروه سایپا از ابتدای سال جاری تا هفدهم آذرماه با تولید 372 هزار دستگاه از کل تولیدات سال گذشته پیشی گرفته است.

به گفته دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان افزایش نرخ 15‌درصدی سیمان که قرار بود تا پایان آبان انجام شود، به دلیل نداشتن کشش در طرف تقاضا فعلاً به حالت تعلیق درآمده است. او همچنین گفته اکنون با وجود لغو تخفیف‌ها و اعمال میانگین هزینه حمل و نقل، قیمت فروش سیمان در مقصد به قیمت‌های سال 1393 بازگشته است و احتمالاً پس از پایان زمستان و با شدت گرفتن ساخت و ساز در کشور، افزایش قیمت مجدداً کلید بخورد.

پس از توافق اعضای اوپک برای کاهش یک میلیون و 164 هزار بشکه‌ای تولید نفت در روز، اعضای غیراوپک نیز توافق کردند تا تولید خود را کاهش دهند. به‌رغم رشد قیمت نفت در بازارهای جهانی طی هفته اخیر، نماد پالایشگاه‌ها متعادل بوده و عمدتاً رشد چندانی نداشته‌اند.

به گزارش روابط عمومی سازمان خصوصی‌سازی، این سازمان طی اطلاعیه‌ای اعلام کرده در چارچوب مفاد قرارداد منعقده با خریدار بلوکی سهام شرکت مخابرات ایران و نظر به عدم ایفای تعهدات قرارداد مزبور از جانب خریدار این سهام و نقض مکرر این تعهدات، از حق فسخ مندرج در قرارداد یادشده استفاده کرده است. هرچند این خبر تاثیر چندانی بر معاملات مخابرات در بازار سهام نداشته است. پالایش نفت بندرعباس سود جدید هر سهم سال مالی جاری را با تعدیل مثبت 53‌درصدی، 245 ریال اعلام کرده است. رشد قیمت نفت و فرآورده‌ها دلایل رشد برآورد سود بوده‌اند. پتروشیمی زاگرس نیز سود جدید هر سهم سال مالی جاری را با تعدیل مثبت 36‌درصدی، 2516 ریال برآورد کرده است. افزایش مبلغ فروش نسبت به پیش‌بینی قبلی به دلیل افزایش نرخ فروش صادراتی و همچنین افزایش 50 هزار تنی تولید و فروش صادراتی متانول و افزایش نرخ تبدیل ارز مهم‌ترین دلایل تعدیل سود بوده‌اند.

سازمان بورس در هفته جاری در یک گام بلند ابزار اختیار معاملات سهام را راه‌اندازی می‌کند. به گزارش «دنیای اقتصاد» پیش از این وعده راه‌اندازی این ابزار از سوی مدیرعامل تازه بورس تهران داده شده بود، در شرایط کنونی با اجرایی شدن آن می‌توان انتظار تسریع حرکت بورس تهران به سمت استانداردهای جهانی را داشت. در اطلاعیه منتشرشده از سوی بورس به شروع به کار قراردادهای اختیار خرید و فروش سهام یا آپشن از هفته آینده اشاره شده است. این ابزار در شرایط کنونی تنها در بخش اختیار خرید فعال بوده و برای سهام پایه سه شرکت ملی مس ایران، ایران‌خودرو و فولاد مبارکه فعال خواهد بود. فروشنده اختیار خرید نیز در شرایط کنونی تنها سهامدار عمده و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند. پیش از این کارشناسان بازار بارها به جای خالی ابزار نوینی که در بازارهای بین‌المللی به وفور استفاده می‌شوند، در معاملات بورس تهران اشاره کرده بودند. در شرایط کنونی شروع به کار این ابزار می‌تواند علاوه بر فرصت جدیدی برای کسب سودآوری در بازار سهام کشورمان در افزایش میزان تحلیل نیز مفید باشد. در شرایطی که بورس تهران در سال‌های اخیر نوسانات شدیدی را تجربه کرده است، حضور این ابزار در فضای بازار می‌تواند به کاهش میزان ریسک سرمایه‌گذاری در بورس نیز کمک کند.