ICBC پیشتاز ورود

لحظه بزرگ فرا رسید. در 17 ژانویه و پس از اعلام اتحادیه اروپا مبنی بر اجرای قوانین حذف تحریم‌ها علیه ایران سوئیفت به ایران بازگشت هرچند در مواردی نتوانست شروع خوبی داشته باشد. شاید همه احساس زمانی را که کامپیوتر برای مدتی خاموش است درک کرده باشند. در ظاهر اتصال مجدد به سوئیفت یک فرآیند عادی و آسان است اما مشکل به سیستم سیسکو (‌CISCO‌) مربوط می‌شود که برای اجرای موثر آن ضروری است. برخی بانک‌های ایران گزارش دادند که در زمان تحریم تاریخ مجوزشان منقضی شده است و باید دوباره مجوز صادر شود و برخی دیگر اعلام کردند که پس از سال‌ها انزوا نرم‌افزار آنها به‌روز‌شده نیست. سوئیفت اعلام کرد بسیاری از بانک‌های ایرانی از محدودیت‌های پیام‌رسانی مالی که در مارس 2012 از سوی اتحادیه اروپا اعمال‌ شده معاف شده‌اند. به گفته این نهاد «سوئیفت به کلیه ذی‌نفعان در مورد اقدامات لازم برای امکان اتصال مجدد بانک‌های غیرتحریمی اطلاع‌رسانی کرده است. بانک‌های خارج‌شده از فهرست تحریم‌ها می‌توانند به‌طور خودکار و پس از تکمیل فرآیند معمولی به سوئیفت متصل شوند». طبیعی است که این اقدامات شامل بررسی‌های اداری و سیستم‌ها و همچنین فراهم ساختن مقدمات ارتباطی و ملزومات فنی می‌شد.

مشکلات
به گفته سوئیفت تحولات جدید به معنای حذف کلیه تحریم‌های اتحادیه اروپا برای تمام بانک‌های ایرانی نبود. بنابراین سوئیفت هنوز نمی‌تواند خدمات پیام‌رسانی مالی تخصصی را به آن دسته از بانک‌های ایرانی ارائه دهد که هنوز تحت تحریم‌‌های اتحادیه اروپا قرار دارند. سوئیفت اضافه می‌کند که این نهاد تحت قانون بلژیک است و باید کلیه مقررات اتحادیه اروپا را که به تایید دولت بلژیک رسیده است رعایت کند. سوئیفت حاضر نشد به سوالات نشریه یورومانی درباره مشکلات خاص ارتباط مجدد بانک‌های ایرانی و مذاکرات خود با سیسکو پاسخ دهد و سیسکو نیز از اظهارنظر امتناع کرد.
مشکلات همچنان پابرجا هستند اما اخبار حاکی از آن است که برخی بانک‌های ایرانی در سایه آزادی عمل ناشی از اجرای قرارداد هسته‌ای تراکنش‌های پرداخت را از طریق بانک‌های واسطه در عمان و ترکیه انجام می‌دهند. با این حال مسلم است که اکثر بانک‌ها امکان و اجازه آن را دارند که به سامانه بانکداری بین‌المللی ملحق شوند. رمضان رجبی از کارگزاری فیروزه آسیا در تهران می‌گوید «رفع محدودیت‌های اکثر بانک‌های ایرانی یکی از اولین گام‌ها پس از اجرای توافق هسته‌ای بود. در 20 ژانویه بانک مرکزی ایران اعلام کرد محدودیت استفاده از شبکه سوئیفت برداشته شده است و انتظار می‌رود بانک‌های ایرانی در روزهای آینده به آن متصل شوند.»
بانک مرکزی ایران نام بانک‌های متصل‌شده را اعلام کرد. برخی اسامی غافلگیرکننده بودند. همان‌گونه که انتظار می‌رفت چندین بانک بزرگ خصوصی از قبیل سامان، پاسارگاد و پارسیان و دو بانک کوچک دولتی مسکن و کشاورزی در ابتدا به سوئیفت متصل شدند. سپس بانک مرکزی نام 12 بانک دیگر را اعلام کرد که در میان آنها بانک‌های بزرگ دولتی مانند ملت، ملی، تجارت و سپه به چشم می‌خورد. آخرین نام یعنی بانک سپه باعث تعجب همگان در داخل و خارج کشور شد. سپه به معنای ارتش است و سرمایه اولیه این بانک به وسیله صندوق بازنشستگی ارتش تامین شده بود. این بانک از سال 2007 تحت تحریم‌های آمریکا قرار داشت. ایالات متحده در آن زمان ادعا می‌کرد که بانک سپه در توسعه موشک‌هایی همکاری می‌کند که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارند (بانک سپه این اتهام را به شدت تکذیب کرد).
از گذشته فرض می‌شد که بانک سپه به خاطر ارتباط با امور نظامی و ارتش حداقل در اولین دور رفع تحریم‌ها همچنان در فهرست تحریم باقی بماند و در واقع هنگامی که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اعلام شد این بانک در فهرست بانک‌هایی بود که تحت تحریم باقی می‌ماندند. اما تحریم این بانک هم برداشته شد.
پس از فعال شدن و آغاز به کار ابزارهای بانکداری بین‌المللی ایران واضح است که اولین جریان سرمایه از جانب شرق باشد نه غرب. درست همان‌طور که نفتکش‌هایی که روز بعد از رفع تحریم‌ها به حرکت درآمدند مسیر هند را در پیش گرفتند نه کانال سوئز. گمان می‌رود بانک ICBC چین اولین بانک خارجی باشد که روابط کامل بانکی با ایران را از سر می‌گیرد. در 21 ژانویه بانک مرکزی ایران اعلام کرد ICBC رسماً برای افتتاح شعبه در سرزمین اصلی و همچنین در منطقه آزاد تجاری کیش درخواست داده است. حسین یعقوبی مدیر امور بین‌الملل بانک مرکزی به رسانه‌های محلی گفت که درخواست‌های مشابهی برای افتتاح شعبه از جانب بانک‌های استرالیایی، ایتالیایی و لبنانی دریافت شده است. اکنون مرحله بعدی توانمندسازی ایران آغاز شده است. باید حدس زد این بانک‌ها کدام هستند.
منبع: یورومانی