تاریخ انتشار:
چرا ایران برای روس‌ها جذاب نیست؟
در گردشگری جذاب نیستیم
ایران کشوری با پتانسیل‌ها و استعدادهای بسیار بالا برای توسعه صنعت گردشگری است.
غلام‌حیدر ابراهیم‌بای‌سلامی/ عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری
ایران کشوری با پتانسیل‌ها و استعدادهای بسیار بالا برای توسعه صنعت گردشگری است. مناظر طبیعی، آثار باستانی و بسیاری از جاذبه‌های توریستی شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد که ایران یکی از کشورهای بالقوه جذاب برای گردشگران دنیا باشد؛ اما متاسفانه در وضعیت کنونی، گردشگری ایران مناسب با ظرفیت‌های این کشور نیست، به عبارت دیگر، گردشگری کنونی ایران به صورت سنتی، محدود و پراکنده دنبال می‌شود و از شیوه‌ها و روش‌های مدرن و روز دنیا بهره‌برداری نشده است. در واقع بازار کنونی گردشگری ایران، یک بازار کاملاً محدود است که نیاز به تحول ساختاری دارد و باید شرایطی را در کشور فراهم کرد که کسب‌و‌کار گردشگری بر اساس معیارهای بین‌المللی و فرآیندهایی که گردشگری ظرف چهار دهه گذشته در دنیا سپری کرده است، طی شود تا بتوانیم با همسایگان در منطقه مثل امارات متحده عربی، ترکیه و کشورهای جنوب شرق آسیا مثل مالزی و تایلند رقابت کنیم. آنچه اکنون در حوزه گردشگری به آن نیازمند هستیم، تحول در سیاستگذاری و انجام برنامه‌ریزی صحیح و کارشناسی و به گونه‌ای مدیریت‌شده، در سطوح کلان و میانی است که متاسفانه گردشگری ایران، اکنون از سیاستگذاری ضعیف و معیوبی
برخوردار است و هنوز در صنعت گردشگری توجه به این موضوع و ارزآوری آن، در اولویت تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگذاری‌های حاکمیت و دولت قرار نگرفته است.
دلیل اینکه در اولویت قرار نگرفته هم بسیار زیاد است. به‌رغم سخنرانی مقامات عالی‌رتبه در گردشگری کشور، برنامه‌های مرتبط با آن بسیار کمرنگ دیده می‌شود و حتی در تدوین برنامه ششم توسعه و لایحه پیشنهادی دولت نیز، این موضوع بسیار کمرنگ دیده شده است. این بی‌توجهی دولت در شرایطی است که به‌رغم اینکه کارشناسان و صاحب‌نظران با توجه به تحول ساختار تولید در دنیا و افزایش سهم خدمات در تولید ناخالص داخلی تلاش دارند تا با شیوه‌های مختلف توجه به این صنعت پول‌ساز داشته باشند و اعلام هم کرده‌اند که گردشگری در اولویت اول قرار می‌گیرد؛ ولی تیم برنامه‌ریزی و اقتصادی دولت به این موضوع توجه نکرده است و حتی یک جمله مثبت و مناسب برای توسعه صنعت گردشگری که اقتضای اهمیت و ضرورت آن در توسعه کشور باشد را هم در لایحه دولت ارائه نکرده‌اند. البته در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و کمیسیون تلفیق نیز، توجهات بیشتری به این مقوله صورت گرفته و این امیدواری وجود دارد که بتوان در برنامه ششم توسعه، این مضیقه را کاهش داد. این در شرایطی است که پتانسیل جذب گردشگر و سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری ایران بسیار بالاست و بسیاری از سرمایه‌گذاران کشور
توجه و علاقه بسیاری به حوزه سرمایه‌گذاری در گردشگری دارند.
این در شرایطی است که پس از برگزاری همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری که با رویکرد اقتصاد مقاومتی در مهرماه امسال برگزار شد و در آن، نزدیک به 70 مهمان خارجی از 32 شرکت و برند عمده گردشگری و 18 کشور شرکت داشتند، علاقه بسیار زیادی برای حضور در صنعت گردشگری ایران به وجود آمد. در واقع گفتمان گردشگری و حساسیت نسبت به سرمایه‌گذاری در این حوزه و به خصوص سرمایه‌گذاری در صنعت هتل‌سازی نیز بسیار اوج گرفته و اکنون پیشنهادهای انبوهی از سوی سرمایه‌گذاران در حوزه گردشگری به چشم می‌خورد و استقبال بیش از حد انتظار است. هنوز هم سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت گردشگری بسیار پر پتانسیل است و برای سرمایه‌گذار در حوزه گردشگری، موضوع هنوز هم جذاب است؛ به همین دلیل هنوز مراحل انعقاد تفاهمنامه‌ها و تبادل قراردادها ادامه دارد و بر این اساس باید اذعان کرد که به‌رغم پتانسیل بالای ایران در جذب گردشگر و سرمایه‌گذار در حوزه گردشگری، هنوز در ایران آمادگی کامل برای پذیرش سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت گردشگری وجود ندارد؛ به این معنا که ساختارهای حقوقی و نظام بانکی و اداری کشور به دلیل اینکه در سه سال گذشته نسبت به سرمایه‌گذاری‌ها در
حوزه گردشگری راکد بوده، بسیار ضعیف است و به‌رغم اینکه سرمایه‌گذاران از شرکت‌های مختلف پیشنهادهایی برای حضور در ایران دارند و مدل‌های نوینی نیز به بازار وارد شده است، اما در ایران هنوز به شیوه‌های سنتی عمل می‌شود و نظام بانکی ما نیز، نوآوری‌های لازم را برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی ندارد. به نحوی که در مسائلی همچون زمین و در امر مالکیت و همچنین در حوزه مدیریت، دچار ضعف‌های جدی هستیم که باید به سرعت آنها را برطرف کنیم و از این جهت نیاز به تحول ساختاری و تحلیل گفتمانی داریم که در نهایت، توسعه زیرساخت‌های حوزه گردشگری را به پتانسیل جذب گردشگر تبدیل کند، حال یکی از این حوزه‌ها می‌تواند جذب و تبادل توریست با روسیه در قالب لغو روادید یا تسهیل صدور ویزا باشد. این در شرایطی است که گردشگری در ایران از نظر تعریف تورها، تقاضامحور است و متاسفانه اقامتگاه‌های مختلفی نداریم که گردشگری را در آن عرضه‌محور کنیم؛ به همین دلیل طرح صد هتل، صد کسب‌و‌کار بر اساس مطالعات ملی و بین‌المللی ارائه شده است تا عرضه گردشگری در کشور را بالا ببریم. در واقع، هنوز هتل‌های موجود منتظرند که به شکل سنتی گردشگران به آنها مراجعه کنند؛ بنابراین
نباید انتظار داشت که چنین شیوه‌ای، جذب انبوه گردشگران از کشورهای مختلف به ویژه کشورهای اروپایی یا حتی روسیه را در ایران به دنبال داشته باشد؛ در واقع همین پراکندگی و سنتی بودن و محدودیت‌هایی که در صنعت گردشگری وجود دارد باعث شده که شبکه‌های وسیع بین‌المللی و منطقه‌ای، تورهای سفر به ایران را در دستور کار نداشته باشند و تعریف مقصد ایران بسیار محدود است؛ چرا که امکانات اقامتی ما محدود است و در چند شهر مخصوص متوقف شده و آمایش سرزمین در حوزه توسعه فضای گردشگری در سطح ایران انجام نشده است. این در حالی است که هتل‌های مخصوص که معمولاً گردشگران ارزآور، اشتغال‌آفرین و درآمدزا را به ایران دعوت می‌کند، کمتر دیده می‌شود که موجب رونق سفر به ایران شوند. آمارها نشان می‌دهد با وجود اینکه بیش از پنج میلیون و 200 هزار نفر مسافر و گردشگر به مقصد ایران داریم، در بین این تعداد قابل توجه، هیچ کشور اروپایی و ثروتمندی در میان 10 کشور اول ورودی گردشگر نداریم و گردشگران ما بیشتر از سمت کشورهای فقیر و همسایه به ایران می‌آیند که هزینه سربار بسیار کمی دارند؛ در حالی که یک گردشگر درآمدزا باید به طور متوسط 700 تا 1500 دلار در یک هفته، در
کشور مقصد هزینه کند تا توسعه صادرات و ایجاد فعالیت‌های اقتصادی و رونق گردشگری اتفاق بیفتد. این رقم برای ایران کمتر از 300 دلار است که نشان می‌دهد ما باید رویکرد تخصصی و دانش‌محور درپیش بگیریم. متاسفانه ما با مدل‌های اقتصادی به صنعت گردشگری نگاه نمی‌کنیم و فعلاً چنین زمینه‌ای در ایران به چشم نمی‌خورد. با این مقدمه می‌خواهم به این بحث ورود کنم که لغو روادید بین کشورها از نظر صنعت گردشگری مثبت است ولی تا به حال ایران مقصد روس‌ها برای گردشگری نبوده است و باید تلاش کنیم شرایطی را فراهم کنیم که مردم روسیه نیز به ایران سفر کنند. اما باید توجه داشت گردشگران با توجه به انگیزه‌ها و نیازهای مختلف به یک کشور سفر می‌کنند؛ بنابراین ایران با توجه به اینکه مناطق گرمی در حاشیه خلیج فارس دارد و همچنین با توجه به وضعیت کویری که در استان‌های مرکزی دارد، می‌تواند شرایطی را فراهم کند که بخشی از روس‌ها را جذب کند؛ اما این کار نیازمند یک استراتژی بلندمدت است. اینکه مردم روسیه به ایران نمی‌آیند به مسائل فرهنگی و ارزشی و همچنین تعریف نوع مقصد برمی‌گردد.
این تطابق بین نیازهای روس‌ها و انتخاب مقاصد آنها به آنچه امکانات و ارزش‌های ایران دیکته می‌کند؛ بستگی دارد که متاسفانه تا به حال مطابقت نداشته است و معمولاً گردشگران به آن نیت‌هایی که دارند، توجه می‌کنند و با توجه به جاذبه‌هایی که می‌خواهند به خاطر آن سفر کنند، مقصد را انتخاب می‌کنند، پس باید این جاذبه‌ها را فراهم کرد.
دیدگاه تان را بنویسید