سال رونق

سال آینده را به نظر من بهتر است که سال شکوفایی احزاب نام نهاد. در سال پیش‌رو احزاب با توانی بیشتر در عرصه سیاست حاضر شده و به نقش‌آفرینی می‌پردازند. شاید بسیاری این ارزیابی را واقع‌بینانه ندانند. اما از دید من در سال 1395، احزاب پویاتر از گذشته ظاهر شده و کارکرد واقعی خود را بازخواهند یافت.

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که احزاب تا مرحله پایین کشیدن کرکره‌شان هم پیش رفته بودند. بسیاری از احزاب در دوران دولت قبل، مرتب با محدودیت‌هایی روبه‌رو شده بودند و به صورت علنی مورد اتهام قرار گرفتند. در چند سال گذشته احزاب فراز و فرودهای زیادی را شاهد بودند. مدتی به دلیل سیاست‌های غلط احمدی‌نژاد رکود و تعطیلی را تجربه کردند. به هر حال احمدی‌نژاد فردی بود که به فعالیت احزاب اعتقادی نداشت. در تمام سخنرانی‌های خود، به احزاب حمله می‌کرد. او تنها به فعالیت احزاب حامی خود رضایت می‌داد و با روش‌های متعدد، مخالفت خود را با احزاب مخالف و رقیب اعلام کرده و در مسیر آنها سنگ‌اندازی می‌کرد.

به هر حال احزاب فعال در کشور، این نکته را هرگز فراموش نخواهند کرد که در آن دوران خانه احزاب به چه وضعیتی درآمد و رویکرد رئیس دولت موجب شد تا فعالیت حزبی به تاریخ سپرده شود. این در حالی بود که در سال 1379 و در دولت اصلاحات سنگ‌بنای خانه احزاب گذاشته شد. احمدی‌نژاد در ابتدای امر، وجود احزاب متعدد را منکر شد و در نهایت قفل در خانه احزاب را عوض کرد تا احزاب جایی برای دورهم نشستن و تبادل نظرات نداشته باشند. در این مدت اعضای خانه احزاب تلاش کردند تا جلسات خود را در دفاتر حزب‌های عضو برگزار کرده و چراغ این خانه را روشن نگه دارند. به عبارت دیگر تمام احزاب تلاش کردند به هر طریق که شده در عرصه سیاست باقی مانده و رویکرد مدیریتی موجود در کشور را مورد بررسی قرار داده و راهکارهای بهتر را ارائه کنند.

به نظر می‌رسد یکی از دلایل مخالفت احمدی‌نژاد با احزاب این بود که وی حاضر نبود تا تبعات حضور احزاب را بپذیرد. به هر حال احزاب بنا بر وظیفه ذاتی خود موظف هستند تا عملکرد دولتمردان را زیر سوال ببرند و دولت موظف است در مورد رویکردهای اتخاذ‌شده پاسخگو باشد. به همین دلیل احمدی‌نژاد صورت مساله وجود احزاب را پاک کرد تا مجبور به پاسخگویی و جواب پس دادن نباشد. این رفتار، راه را برای اقدامات غیرقانونی وی هموار کرد.

در تمام هشت سال دوره قبل، احزاب مورد بی‌مهری قرار گرفته و به عنوان یکی از ابزارهای دموکراسی مورد توجه قرار نگرفتند. مهم‌تر اینکه رویکرد وزارت کشور موجب شد فعالیت احزاب به کما برود. به منظور اثبات این مدعا می‌توان میزان صدور مجوز و پروانه‌ها را در این مدت مورد بررسی قرار داد. بدتر اینکه فعالیت خانه احزاب از سوی وزارت کشور غیرقانونی اعلام شد. این اتفاق در حالی رخ داد که وی موظف بود تا شرایط را برای اجرای اصول قانون اساسی از جمله فعالیت آزادانه احزاب فراهم کند اما در عمل برخلاف آن رخ داد و احزاب دوران تلخی را تجربه کردند. با این حال فعالیت آزادانه احزاب همواره به عنوان یک مطالبه عمومی مطرح بود و فعالان سیاسی همواره، فقدان احزاب پویا را یکی از نقاط ضعف دولت برمی‌شمردند.

به همین دلیل آقای روحانی در شعارهای انتخاباتی خود وعده دادند که دولت در اولین اقدام، خانه احزاب را بازگشایی می‌کند. در این راستا وزارت کشور دولت تلاش زیادی کرد و در نهایت موجب شد قفل خانه احزاب بعد از پنج سال با کلید دولت تدبیر و امید شکسته شود و احزاب فعالیتی نوین را تجربه کنند. البته وزارت کشور به خوبی می‌دانست که باید نسبت به فعالیت احزاب اهتمام ورزد. به هر حال وجود احزاب متعدد می‌تواند شور و نشاط را بر فضای انتخابات کشور حاکم کند و موجب شود تا مشارکت مردم گسترده شود. در این صورت می‌توان اطمینان داشت که افراط‌گرایان برنده انتخابات نخواهند شد.

هر چند دولت روحانی از ابتدا وعده داد که مشکل خانه احزاب را برطرف کند، اما با این حال، دولت در بدو شروع کار، تمام تلاش خود را متوجه سیاست خارجی و کمتر متوجه سیاست داخلی کرد. این نکته را باید همواره مدنظر قرار داد که وزارت کشور رویکرد خوبی را در حوزه سیاست داخلی دنبال و سعی کرد تا عرصه سیاست داخلی و به‌خصوص احزاب سیاسی پویاتر از قبل شود. همین رویکرد موجب شد تا مجمع عمومی خانه احزاب تشکیل شود. نگاه مثبت دولت به این حوزه موجب شد هر دو هفته یک بار جلسات خانه احزاب برگزار شود. این اتفاقات نشان می‌دهد که آقای روحانی توانست به وعده خود مبنی بر فعالیت آزادانه احزاب جامه عمل بپوشاند و سبب شد تا خانه احزاب بار دیگر رسمیت پیدا کند.

این امیدواری وجود دارد که به موازات گذشت زمان، فضا برای فعالیت احزاب بیشتر فراهم شود. یکی از نکات مهم موضوع پرداخت یارانه است که باید بار دیگر به احزاب اختصاص پیدا کرده و اصلاح شود. به هر حال دولت احمدی‌نژاد یارانه بسیاری از احزاب را قطع کرد و موجب شد تا آنها با مشکل مالی دست و پنجه نرم کنند.

مجموعه این سیاست‌ها نشان می‌دهد که فرهنگ تحزب در دستور کار دولت قرار گرفته است. به هر حال دولت نسبت به این نکته اشراف کامل دارد که باید از نظرات موثر و مفید احزاب بهره بگیرد هر چند احزاب مخالف دولت بوده و نظرات انتقادی را در این حوزه ارائه کنند.

تمام احزاب موجود در کشور از سیاست کلی برنامه‌ریزی و ارائه پیشنهادات برای اداره کشور برخوردار بوده و تلاش دارند تا ایرانی آبادتر را بسازند به همین دلیل بارها تاکید شده است که باید از نظرات کارشناسان بهره گرفته شود. در این صورت دایره بسته کارشناسان شکسته می‌شود و دیگر دلیلی وجود ندارد که تنها به کارشناسان دولتی بسنده شود. این نکته را باید همواره مدنظر قرار دهید که عدم استفاده از نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران، کشور را با مشکل روبه‌رو می‌کند. اگر رویکرد استفاده از نظرات کارشناسان حزبی در اولویت کاری دولتمردان قرار بگیرد می‌توان امیدوار بود که برای تمام مشکلات کشور راه‌حل‌های متعدد ارائه شود. در این موارد دولتمردان باید این سخنان را به گوش جان بخرند و از نگاه تعصب‌آمیز خودداری کنند. مهم‌ترین مزیت این کار این است که کارشناسان دلسوز خارج از مجموعه دولت، مسائل را تجزیه و تحلیل می‌کنند.

رویکرد دولت روحانی منطبق بر وعده‌های داده‌شده تلاش دارد تا فعالیت حزبی را بسط و گسترش دهد. در این زمینه تاکنون جلسات زیادی برای رایزنی و همفکری با مسوولان وزارت کشور برگزار شده که می‌توان آن را گامی بسیار مهم و جدی دانست. در کل می‌توان این ارزیابی را داشت که روزهای خوبی در انتظار احزاب است. به هرحال دوران مذاکرات پیاپی و متعدد با سران کشورهای غربی به منظور حل مشکل هسته‌ای به پایان رسیده است و در حال حاضر دولت تمام توجه خود را معطوف به سیاست داخلی کرده و تلاش کرده است تا کاستی‌های گذشته را جبران کند.

به همین دلیل بسیاری این ارزیابی را ارائه می‌کنند که سال آینده سال خوبی برای احزاب سیاسی در کشور است. این موضوعی است که احزاب باید آن را به فال نیک بگیرند و از آن در جهت توسعه و تعالی خود بهره بگیرند. در این صورت می‌توان اطمینان داشت که روزهای خوبی در انتظار احزابی است که سختی‌ها و مرارت‌های زیادی را متحمل شده بودند کما اینکه دولت قبل، تلاش داشت تا احزاب را به حاشیه براند. با این حال دولت روحانی به منظور جلوگیری از تبعات بد فقدان احزاب، تلاش کرد تا به آنها پر و بال بیشتری بدهد و آنها را در اداره کشور سهیم کند.