علم و ثروت

یکی از اثرات کاهش قیمت نفت، که شاید تا به حال کمتر کسی به آن توجهی کرده باشد، کاهش تعداد دانشجویان خارجی در کشورهای اروپا و آمریکایی است. جوان‌های عربستان سعودی، با کاهش قیمت نفت مجبور خواهند بود از رویای ادامه تحصیل در خارج از مرزهای این کشور چشم بپوشند آن هم به این دلیل که دولت عربستان دیگر توانایی پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی به آنها را ندارد.
کسری بودجه 100 میلیارد‌دلاری عربستان در سال گذشته میلادی، باعث شد این کشور بسیاری از مخارج غیرضروری خود را کاهش دهد. بخشی از این کاهش، مربوط به یارانه‌هایی بود که به سوخت و خدمات درمانی و... در داخل مرزها پرداخت می‌شد. بخشی دیگر هم مربوط به کاهش کمک‌هزینه سخاوتمندانه‌ای بود که به بیش از 200 هزار دانشجوی عربستانی که در خارج از کشور مشغول تحصیل بودند، پرداخت می‌شد. در حال حاضر قرار است کمک‌هزینه شاه عبدالله، تنها به دانشجویانی تعلق بگیرد که در یکی از 100 دانشگاه برتر جهان در حال تحصیل هستند یا برنامه‌ای که دنبال می‌کنند در یکی از 50 دانشگاه برتر در آن رشته است. دولت هنوز اعلام نکرده مبلغ کاهش پرداختی به هر دانشجو چه مقدار است. همچنین میزان صرفه‌جویی ناشی از کل کاهش در پرداخت‌ها هم معلوم نیست اما مقامات رسمی تاکید کرده‌اند این کار بخشی از صرفه‌جویی‌های هزینه‌ای است که دولت مجبور به انجام آن شده است. احتمالاً کل پرداخت‌های آموزشی عربستان چه در داخل و چه در خارج از مرزهای این کشور و در تمام مقاطع تحصیلی در سال 2016، حدود 12 درصد کاهش خواهد یافت. البته پرداخت‌های عربستان به دانشجویان دانشگاه در خارج از کشور بسیار بیش از روند معمول بوده است. دولت این کشور شهریه دانشگاه، هزینه بیمه خدمات درمانی و سفر رفت و برگشت سالانه به کشور و هزینه زندگی روزمره تمام دانشجویان عربستانی را که در هر مقطعی در خارج از مرزهای این کشور مشغول تحصیل هستند، می‌پرداخت و این پرداخت ربطی به رده‌بندی رشته یا دانشگاه نداشت. بخش عمده‌ای از هزینه‌های دولت عربستان، مربوط به بخش آموزش است. در واقع این بخش حدود 25 درصد از کل هزینه‌های دولت را به خود تخصیص می‌دهد و به همین دلیل است که کاهش آن برای تامین کسری بودجه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. اما این تنها دانشجویان سعودی نیستند که در این وضعیت ضرر می‌کنند. دانشگاه‌های میزبان نیز طبیعتاً زیان‌های مالی را تحمل خواهند کرد. بیشترین زیان مربوط به دانشگاه‌های آمریکایی خواهد بود. بیش از 60 هزار دانشجوی عربستانی در دانشگاه‌های ایالات متحده ثبت‌نام کرده‌اند. در بین دانشجویان خارجی حاضر در دانشگاه‌های این کشور، سعودی‌ها رتبه چهارم را بعد از چین و هند و کره جنوبی به خود اختصاص می‌دهند. اگرچه این نشان می‌دهد 160 هزار دانشجوی دیگر در اروپا یا احتمالاً کانادا مشغول به تحصیل هستند، اما مساله اینجاست که نه‌تنها دانشگاه‌های ایالات متحده شهریه بالایی دارند، که دوره تحصیلات تکمیلی در اروپا اغلب رایگان است و همین موضوع باعث می‌شود کاهش دانشجویان سعودی بر‌خلاف ایالات متحده برای دانشگاه‌های اروپایی زیانی نداشته باشد.