هوش مصنوعی و بهره‌وری

دهه 2010 سرشار از فناوری‌های معجزه‌آسا بود که از تبلت‌ها تا اینترنت 4G موبایل تا اشکال جدید هوش مصنوعی را دربر می‌گیرند. اما در کمال تعجب این فناوری‌ها تاثیر اندکی بر اقتصاد داشتند. در طی آن دهه، رشد بهره‌وری در جهان ثروتمند به‌طور میانگین سالانه یک درصد بود و باعث شد میانگین دستمزدها پایین نگه داشته شود. بنگاه‌های نوآور از فناوری‌های جدید استقبال کردند اما بسیاری از بنگاه‌های راحت‌طلب به خود زحمت ندادند و در نتیجه از منافع حاصل از بهبود کارایی محروم ماندند. این تجربه نشان داد که شگفتی‌های فناوری و بهبود در میانگین استانداردهای زندگی همیشه پابه‌پای هم پیش نمی‌روند.  طرفداران هوش مصنوعی زایشی می‌گویند که این‌بار اوضاع متفاوت خواهد بود. از زمان اختراع اینترنت تاکنون هیچ فناوری جدیدی نتوانسته تا این اندازه توجه عمومی را جلب کند. این فناوری دوستدار مصرف‌کنندگان است. چت‌ جی‌پی‌تی که مشهورترین روبات گفت‌وگوی هوش مصنوعی است ظرف چند روز پس از انتشار عمومی میلیون‌ها کاربر را جذب کرد. به سادگی می‌توان دید که این نوآوری جدید چگونه می‌تواند عملکرد انواع بنگاه‌ها را بهبود بخشد. صحت تشخیص بیماری به‌وسیله پزشکان افزایش می‌یابد و برنامه‌نویسان می‌توانند با کمک آن کدهای نرم‌افزاری بهتری بنویسند.  برخی شرکت‌ها از همین الان هوش مصنوعی را در عملیات خود گنجانده‌اند. بنگاه‌های فناوری سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در این فناوری انجام می‌دهند و برای هزاران نقش جدید آگهی می‌دهند. برخی شرکت‌های سنتی هم در این راه گام نهاده‌اند. دارویی که هوش مصنوعی طراحی کرده و ساخته است مرحله آزمایش‌های انسانی را در چین می‌گذراند. تحلیلگران می‌گویند که شرکت پیتزای دومینو می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی صحت برآوردهای زمان تحویل پیتزا را بهبود بخشد. سرمایه‌گذاران به اولین شرکت‌هایی که هوش مصنوعی را می‌پذیرند اقبال بیشتری نشان می‌دهند. از ابتدای امسال، میانه قیمت سهام بنگاه‌های علاقه‌مند به هوش مصنوعی در شاخص S&P500 تا 11 درصد بالا رفت. این تاثیر در بنگاه‌های عقب‌افتاده دیده نمی‌شود. منافع بالقوه بسیار زیادند. اما اگر قرار باشد هوش مصنوعی واقعاً در سرتاسر اقتصاد پخش شود باید پذیرش آن از سطح شرکت‌های مشهور فراتر رود. این کار زمان‌بر خواهد بود. به عنوان مثال، برخی شرکت‌ها در اوایل دهه 1990 استفاده از اینترنت را آغاز کردند اما تا اواخر دهه 2000 طول کشید تا دوسوم کسب‌وکارهای آمریکایی یک وب‌سایت داشته باشند. طبق تحلیل‌ها حدود 70 بنگاه در شاخص S&P500 هنوز علاقه‌ای به هوش مصنوعی ندارند. اگر از سطح شرکت‌های برتر بگذریم روند پذیرش مایوس‌کننده‌تر می‌شود. طبق یک نظرسنجی که به تازگی از بنگاه‌های آمریکایی و کانادایی صورت گرفت یک‌سوم از کسب‌وکارهای کوچک برنامه قطعی برای استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی زایشی در سال آینده ندارند. حتی برخی شواهد حاکی از آن‌اند که استفاده از چت جی‌پی‌تی و رقبای آن روبه‌ کاهش گذاشته است. شاید برخی افراد آن را امتحان کرده و به این نتیجه رسیده‌اند که به دردشان نمی‌خورد.  آیا هوش مصنوعی می‌‌تواند به وعده‌هایش عمل کند؟ سازمان‌هایی از قبیل سازمان‌ همکاری‌های اقتصادی و توسعه راه‌های زیادی را برای بهبود انتقال فناوری از بنگاه‌های برتر به بقیه بنگاه‌ها پیشنهاد می‌کنند. به عنوان نمونه آنها از آموزش بهتر، طرح‌هایی برای افزایش سرمایه‌گذاری کسب‌وکارها و تغییر در سیاست رقابت نام می‌برند. این اهداف ارزشمند هستند اما دستیابی به آنها دشوار است. تلاش بنگاه‌های فناوری برای ارزان‌سازی و تسهیل استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند پذیرش آن را سرعت دهد. در عمل، اکثر شرکت‌ها به‌طور عادی هوش مصنوعی را خواهند پذیرفت، چون ویژگی‌های جدید مبتنی بر هوش مصنوعی به نرم‌افزارها و خدمات مورد استفاده آنان افزوده می‌شوند. در واقع، حتی قدرتمندترین فناوری‌ها هم برای پذیرش به زمان نیاز دارند چون شرکت‌ها از مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و خدمات استفاده می‌کنند که برخی از آنها سال‌ها یا حتی دهه‌ها قدمت دارند. جایگزین‌سازی سامانه‌های قدیمی پرهزینه، پیچیده و دشوار است. علاوه بر این، در بسیاری از صنایع مانند مراقبت‌های درمانی، تحصیل و ساخت‌وساز که یا از طریق دولت اداره می‌شوند یا تحت مقررات شدید هستند مدیران و اتحادیه‌های صنفی در برابر پذیرش فناوری‌های جدید مقاومت می‌کنند چون می‌ترسند این رویداد به از دست رفتن مشاغل بینجامد. با گذشت زمان هوش مصنوعی روش زندگی مردم و مشاغل آنها را متحول می‌کند. اما مسیر پذیرش گسترده آن و تقویت بهره‌وری در نتیجه آن مسیری طولانی خواهد بود.