کالاهای تجاری

شش ماه پس از ورود تانک‌های روسی به خاک اوکراین، تکانه تورمی هنوز ذهن هیات‌مدیره‌های شرکت‌ها، وزرای اقتصاد و خانوارها را به خود مشغول کرده است. اما در یک حوزه بسیار مهم قیمت‌ها روند نزولی در پیش گرفته‌اند. قیمت غلات، دانه‌ها و روغن‌ها که مواد اصلی غذاها در سرتاسر جهان هستند به سطوحی رسیدند که قبل از شروع جنگ دیده ‌شده بود.  روسیه و اوکراین دو ابرقدرت کشاورزی هستند. تا همین اواخر آنها به ترتیب بزرگ‌ترین و پنجمین صادرکنندگان گندم و دو صادرکننده اصلی روغن آفتاب‌گردان بودند. بنابراین تعجبی نداشت که در ماه‌های فوریه و مارس قیمت‌ها اوج گرفت و این نگرانی ایجاد شد که جنگ صادرات را مختل می‌کند و در واقع، ترس اصلی آن بود که کمبودها ادامه یابند و ذخایر غلات ته بکشند و به دنبال آن گرسنگی همگانی فراگیر شود. اکنون به نظر می‌رسد که از آن سرنوشت شوم نجات یافته‌ایم. دو هفته قبل قیمت‌های آتی گندم در شیکاگو برای تحویل در دسامبر به 70 /7 دلار در هر پیمانه سقوط کرد که با قیمت 79 /12دلاری سه ماه قبل فاصله زیادی دارد و با سطح قیمت ماه فوریه هم‌ترازی می‌کند. قیمت ذرت نیز به دوران قبل از جنگ بازگشته است. همزمان، روغن پالم که در هزاران نوع غذا، از بستنی گرفته تا نودل فوری، کاربرد دارد نه‌تنها به سطوح قبل از جنگ رسید بلکه از آن هم پایین‌تر رفت.  معاهده اخیر که با ابتکار سازمان ملل به امضا رسید به اوکراین اجازه می‌دهد غلات را از بندر اودسا صادر کند اما این معاهده فقط بخشی از تغییر را ایجاد کرد و در اواخر ماه جولای منعقد شد. زمانی که بخش بزرگی از کاهش قیمت‌ها اتفاق افتاده بود. توانمندی بیشتر روسیه در صادرات گندم عامل مهم‌تری به‌شمار می‌رود. وزارت کشاورزی آمریکا می‌گوید که مزارع روسیه هیچ آسیبی ندیده‌اند و در سال 2023-2022 قادرند رقم خیره‌کننده 38 میلیون تن صادرات داشته باشند که دو میلیون تن از سال قبل بیشتر است. به خاطر آب‌وهوای مناسب در اوایل سال برداشت محصول فراوانی پیش‌رو است و علاوه بر این تقاضای شدیدی از جانب واردکنندگان سنتی در آفریقای شمالی، خاورمیانه و آسیا دیده می‌شود. نگرانی‌های اولیه درباره کمبودها مبالغه‌آمیز بودند. چارلز رابرتسون از بانک سرمایه‌گذاری «رنسانس کپیتال» در آن زمان چنین استدلال می‌کرد که بازرگانان غلات بیش از حد هیجان‌زده شده و به اشتباه اختلال درازمدت در عرضه نفت و گاز را با اختلال غیرمنطقی در عرضه غذا در یک گروه قرار داده‌اند. آقای رابرتسون می‌گوید: «ذخایر جهانی گندم بسیار زیاد بودند. این به ما می‌گوید یا رابطه بین ذخایر و قیمت‌ها پاره شده بود یا اینکه سفته‌بازی جلوتر از زمان خود پیش می‌رفت.» صرف سفته‌بازی در بازارهای آتی نیز می‌تواند دلیل مشکل و تلاطمات باشد. مایکل گرین‌برگر از دانشگاه مریلند که قبلاً مدیر یکی از ادارات نهاد مقررات‌گذاری «کمیسیون معاملات آتی کالاهای تجاری» بود اشاره می‌کند که بانک‌های آمریکا عمدتاً قوانین بازدارنده سفته‌بازی را دور می‌زنند. کاهش قیمت‌ها بلافاصله به مصرف‌کنندگان نمی‌رسد. قیمت دلاری گندم و دیگر غلات به سطوح قبل از جنگ رسیده است اما این امر با قیمت‌گذاری به دیگر ارزها چنین نیست. انتظار افزایش نرخ‌های بهره از سوی فدرال‌رزرو افزایش دلار را بالا برد و برخی اقتصادهای نوظهور را به دردسر انداخت. امسال ارزش لیر ترک و پوند مصر در برابر دلار به ترتیب 27 و 18 درصد پایین آمد. این کشورها دو کشور از سه واردکننده بزرگ گندم در جهان هستند.  حتی قبل از جنگ هم قیمت‌ها با استانداردهای تاریخی بالا بودند و هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت‌ها دوباره بالا نروند. خشکسالی‌هایی که در اکثر نقاط جهان اتفاق می‌افتند بر بازدهی محصولات تاثیر می‌گذارند. همزمان بهای کود بالا رفته است. اوره که در تولید کودهای پایه نیتروژنی به‌کار می‌رود به تازگی به 680 دلار در هر تن رسید که از قیمت 955دلاری در اواسط آوریل کمتر اما از قیمت 400دلاری یک سال قبل بسیار بالاتر است. این تغییر بازتابی از افزایش قیمت گاز طبیعی است که در ساخت کود شیمیایی به‌کار می‌رود. اکنون که بهای سوخت در اروپا به اوج می‌رسد ممکن است غافلگیری‌های ناخوشایند دیگری در راه باشد.