اندکی کمک از یک دوست
تامین‌کنندگان آمریکایی گاز در اروپا
در 29 مارس سخنگوی دولت روسیه با عصبانیت غرولند کرد: پرداختی نباشد خبری از گاز نیست.
رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین که از تحریم‌های اقتصادی غرب به خشم آمده بود دستور داد که کشورهای «غیردوست» پول گاز طبیعی روسیه را به روبل بپردازند.
وزرای کشورهای گروه هفت این درخواست را رد کردند. با قوت گرفتن چشم‌انداز بستن شیرها توسط ولادیمیر پوتین، قیمت گاز رو به افزایش گذاشت. آلمان در 30 مارس خود را برای بدترین حالت آماده کرد و اولین گام‌ها را به سمت سهمیه‌بندی گاز برداشت. اما در پایان همان روز دولت اعلام کرد که از بنگاه‌های اروپایی اطمینان گرفته است که آنها مجبور نیستند پول گاز را به روبل بدهند.
حتی اگر این‌بار از خطر قطع گاز اجتناب شده باشد این تازه‌ترین رویارویی غرب و روسیه تمایل اروپا برای قطع چنگال آقای پوتین از اقتصاد را تقویت می‌کند. اتحادیه اروپا وعده داد که واردات گاز طبیعی از روسیه را که سال گذشته 40 درصد از مصرف قاره را تامین می‌کرد تا پایان سال 2022 به میزان دو‌سوم کاهش دهد.
اورسلا وان درلین، رئیس کمیسیون اروپا در این رویاست که اروپا ظرف چند سال به‌طور کامل خود را از شر وابستگی به واردات از روسیه برهاند. آیا آمریکا، یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی می‌تواند در پر کردن شکاف به اروپا یاری رساند؟
زمانی دولت ترامپ تلاش کرد مقامات اروپا را متقاعد کند با اجرای سیاست واردات بیشتر گاز مایع از آمریکا اتکای خود به انرژی روسیه را کاهش دهند. ترامپ نام این سیاست را «مولکول‌های آزادی» نهاد. اما پیشنهاد او با تمسخر روبه‌رو شد. با وجود این اکنون رئیس‌جمهور جو بایدن در حال انجام اقدامی شبیه به پیشنهاد رئیس‌جمهور قبلی است.
او و خانم وان درلین در 25 مارس پرده از طرحی بزرگ برداشتند که به پایان دادن وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه کمک می‌کند. این طرح از آمریکا می‌خواهد امسال 5 /1 میلیارد مترمکعب گاز مایع بیشتر به اروپا بفرستند که معادل یک‌دهم کل واردات اروپا از روسیه در سال 2021 خواهد بود. همچنین این طرح وعده می‌دهد که تا سال 2030 هر سال تقاضای بازار اتحادیه اروپا برای واردات سوخت از آمریکا 50 میلیارد مترمکعب بالا برود.
آگاهان صنعت نگاهی بدبینانه به این طرح جاه‌طلبانه دارند. یک دلیل آن است که شرکت‌های گاز آمریکایی با محدودیت‌های زیرساختاری شدید مواجه هستند. سهم صادرات آمریکا به اروپا از چهار درصد در سال 2017 به حدود 30 درصد در سال گذشته (معادل 22 میلیارد مترمکعب) و در زمان اوج‌گیری قیمت‌ها رسید.
طبق گفته بنگاه پژوهشی ریستاد (Rystad)، آمریکا هم‌اکنون از 100 درصد ظرفیت تولید گاز مایع خود استفاده می‌کند. این بدان معناست که دیگر نمی‌توان در کوتاه‌مدت گاز مایع بیشتری صادر کرد. جک فاسکو، رئیس شرکت بزرگ آمریکایی انرژی چنیر (Cheniere) تایید می‌کند که شرکتش به مرز حداکثری رسیده است. تغییر این شرایط به چهار تا پنج سال زمان و ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد و دغدغه‌های کسب تاییدیه‌های مقرراتی را نیز باید به آن اضافه کرد.
از سوی دیگر این پرسش مطرح می‌شود که آیا اتحادیه اروپا زیرساختار لازم برای جذب واردات را دارد؟ دریافت محموله‌های گاز مایع و تبدیل آن به گاز طبیعی قابل استفاده به تاسیسات بزرگ تبدیل نیاز دارد. اروپا ظرفیت‌های اضافی دارد اما اکثر آن در سواحل غربی قاره و در کشورهایی مانند اسپانیا و فرانسه دیده می‌شود.
ضعف شبکه‌های ارتباطی داخلی باعث می‌شود نتوان از این ظرفیت‌ها برای ارسال واردات به نقاط شرقی اتحادیه اروپا بهره برد در حالی که این مناطق بیشترین آسیب را از قطع گاز می‌بینند. آلمان هیچ پایانه گاز مایع ندارد اما قول داد دو پایانه بسازد. چنین اقدامی چند سال طول می‌کشد. برخی کشورهای اروپایی از خرید پایانه‌های شناور صحبت می‌کنند. این پایانه‌ها را می‌توان به سرعت بیشتری نصب کرد اما در سطح جهان کمبود شدید آنها دیده می‌شود.
اما اگر نگاه درازمدت داشته باشیم رویکرد جدید گاز طبیعی امیدوارکننده‌تر به نظر می‌رسد. دلیل این امر آن است که اتحادیه اروپا آماده است سخت‌گیری‌های بی‌دلیل خود را در قبال قراردادهای درازمدت گازی کنار بگذارد. اتحادیه اروپا در تلاش برای تقویت بازارهای لحظه‌ای گاز از چنین قراردادهایی اجتناب می‌کرد. هدف آن بود که به رقابت کمک شود اما آن‌گونه که اوج‌گیری قیمت گاز در زمستان گذشته ثابت کرد چنین تصمیمی اروپا را به شدت در معرض تکانه عرضه قرار می‌دهد.
طبق اظهارنظر یک شرکت برتر آمریکایی صادرکننده گاز مایع، اروپا بر توسعه بازارهای لحظه‌ای (Spot markets) تمرکز داشت در حالی که بایستی به تضمین درازمدت قیمت‌های مناسب فکر می‌کرد.
اکنون کمیسیون اروپا می‌گوید از قراردادهای درازمدت حمایت می‌کند تا پشتیبان تصمیم‌های نهایی سرمایه‌گذاری در زیرساختارهای صادرات و واردات گاز مایع باشد. این اقدام به سرمایه‌گذاران در تاسیسات صادراتی آمریکا اطمینان خاطر می‌دهد تا میلیاردها دلار لازم را هزینه کنند و در نتیجه تجارت دو سوی اقیانوس اطلس تقویت خواهد شد.
جایلز فارر (Giles Farrer) از بنگاه مشاورتی وود مکنزی می‌گوید که ایجاد زیرساختار لازم برای دستیابی به هدف ظرفیت مایع‌سازی 50 میلیارد مترمکعب گاز در آمریکا به حدود 25 میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. البته سرمایه‌گذاری‌های بالادستی و تورم زنجیره عرضه در این برآورد لحاظ نشده‌اند. بنگاه ریستاد تخمین می‌زند که هزینه لازم برای پاسخگویی به تقاضای بیشتر اروپا چیزی در حدود 35 میلیارد دلار خواهد بود.
بنابراین، در درازمدت متنوع‌سازی منابع تامین با هدف دور شدن از روسیه امکان‌پذیر است اما نمی‌تواند برای حل مشکل کوتاه‌مدت پرخاشگری آقای پوتین کاری انجام دهد. از آنجا که پوتین از افزایش قیمت‌ها سود هنگفتی به دست می‌آورد با یک محاسبه منطقی می‌توان نتیجه گرفت که او شیرهای گاز را نخواهد بست.
نشریه انرژی اینتلیجنس که در حوزه این صنعت فعالیت دارد بیان می‌کند که در دو ماه اول امسال شرکت گازپروم 5 /20 میلیارد دلار از فروش گاز درآمد کسب کرد که تقریباً مساوی درآمد آن از فروش گاز به اروپا در کل سال 2020 بود. اما هیچ ناظری جرات نمی‌کند اقدامات یک دیکتاتور دمدمی‌مزاج را با قطعیت پیش‌بینی کند.
منبع: اکونومیست
