صنایع دارویی

هزینه‌های درمان به عنوان نسبتی از تولید اقتصادی آمریکا از 5 /14 درصد در سال 2003 به بیش از 17 درصد در سال 2017 رسید و تورم بهای دارو مهم‌ترین عامل آن بود. کمتر از دو درصد از آمریکاییان با داروهای فناوری‌زیستی درمان می‌شوند اما همین گروه بیش از 35 درصد هزینه‌کرد دارو را به خود اختصاص می‌دهند. خبر خوب آن است که داروهای زیستی ارزان‌تر در راه هستند. این داروها که به شبه‌زیست (biosimilar) شهرت دارند از سال 2004 در اروپا و از 2010 در آمریکا مجاز شدند. در ابتدا به خاطر موانع سیاسی و تاکتیک‌های ضدرقابتی شرکت‌های حاضر فقط تعداد اندکی از این نوع داروها به بازار راه یافتند. اما شرکت‌های تولیدکننده آنها از غول‌های فناوری‌زیستی تا بنگاه‌های کوچک نوپا این جریان کوچک را به رودی خروشان تبدیل می‌کنند.

به عنوان مثال به داروی زیستی هومیرا (Humira) تولید آمریکا اشاره می‌کنیم که برای درمان روماتیسم، آرتروز، پسوریاسیس و سایر بیماری‌ها به‌کار می‌رود. این دارو پرفروش‌ترین دارو با فروش سالانه 20 میلیارد دلار است. هزینه سالانه آن در آمریکا به ازای هر بیمار از 19 هزار دلار در 2012 به 38 هزار دلار رسیده است. برآورد می‌شود افزایش 7 /9درصدی بهای آن توسط شرکت تولیدکننده در اوایل امسال 2 /1 میلیارد دلار به هزینه‌های درمان در سال 2018 بیفزاید.

به همین دلیل است که رقبای زیستی هومیرا که در ماه اکتبر در اروپا معرفی شدند به شدت تحت بررسی و نظر قرار دارند. پنج دارو که ایمنی و اثربخشی آنها تایید شده است مجوز گرفته‌اند و سه مورد از آنها به بازار عرضه شده است. شرکت تولیدکننده هومیرا در 2 نوامبر اعتراف کرد که رقبا باعث شدند فهرست قیمتی دارو در برخی کشورهای اروپایی تا 80 درصد کاهش یابد و آنها مجبور شدند قیمت‌ها را به شدت کاهش دهند.

میدان رقابت مشابهی در آمریکا علیه داروی درمان سرطان نیولاستا (Neulasta) با فروش سالانه 7 /3 میلیارد دلار باز شده است. سازمان غذا و دارو، داروی زیستی رقیبی را تایید کرد که البته هنوز قیمت آن مشخص نیست ولی قطعاً قیمت نیولاستا را در بازار پایین می‌آورد.

تولیدکنندگان داروهای زیستی با موانع زیادی روبه‌رو می‌شوند. از قدیم دارندگان برندهای معروف آگهی‌هایی پخش می‌کردند که در آن در مورد ایمنی دیگر داروهای زیستی ابراز تردید می‌شد.

همچنین آنها یک نوع دارو را تحت عنوان ده‌ها نام عرضه می‌کنند تا انحصار خود را همچنان حفظ کنند. علاوه بر این مشخص نیست آیا دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با سیاست‌های عملی از داروهای زیستی حمایت می‌کند و آنها را در نظام مراقبت‌های بهداشتی (مدی‌کر) قرار خواهد داد.

اما در مجموع آینده درخشان است. شرکت مشاورتی مک‌کینزی برآورد می‌کند تا سال 2020 ارزش بازار جهانی داروهای زیستی سه برابر شده و به 15 میلیارد دلار برسد. این مبلغ در مقایسه با کل هزینه‌های درمان ناچیز است. اما از آنجا که داروهای جدید قیمت داروهای موجود کنونی را پایین می‌آورند مزایای سیستمی زیادی ایجاد خواهد شد. اندیشکده راند (RAND) بیان می‌کند که داروهای شبه‌زیستی می‌توانند در دهه آینده هزینه مراقبت‌های بهداشتی در آمریکا را 54 میلیارد دلار کمتر کنند. این داروها همانند موشی هستند که به زودی مثل شیر به غرش درخواهند آمد.