خزر در سیطره کشتی‌های ایرانی

موضوع تجارت با روسیه و تحولاتی که میان این کشور با اوکراین پیش آمده اگرچه در نگاه اول تهدیدی برای دنیا در حوزه تجارت غلات و تامین گاز به‌شمار می‌رود؛ اما به هر حال فرصت‌های جدیدی را پیش‌روی حوزه‌های تجاری مختلف در دنیا قرار داد تا بر مبنای استراتژی‌های جدید، تجارت خود با روسیه و اوکراین را تنظیم کنند. در این میان به وجود آمدن عزم جدی در مقامات ارشد اجرایی ایران و روسیه برای توسعه تجارت دو کشور توانست محرک خوبی برای اقداماتی باشد که شاید سال‌های سال در مورد آن غفلت شده بود و حالا بنا بر این شده بود که با سرعت بیشتری موانع برطرف شود و مسیر برای گشایش‌های جدید باز شود. در این میان عملیاتی کردن کریدور شمال-جنوب از یک‌سو و توسعه ناوگان دریایی در دریای خزر از سوی دیگر توانست در کنار مجموعه برنامه‌ریزی‌های راهبردی که بخش‌های مختلف دست‌اندرکار در حوزه تجارت خارجی صورت دادند، زمینه را برای رشد تجارت و حمل بار به مقصد روسیه فراهم کند. بر این اساس، کشتیرانی دریای خزر به عنوان بازوی عملیاتی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر هم با درک صحیح از فرصت‌های موجود و هم‌راستا با سیاست‌های کلی این شرکت معظم در عملیاتی کردن کریدور شمال-جنوب، تجهیز ناوگان و توسعه دارایی‌های ملکی از شناور و کانتینر گرفته تا واگن و خرید بندر راهبردی سالیانکا در آستراخان روسیه، توانست در قالب سند راهبردی گروه کشتیرانی در افق 1405، حرکت جدی در حوزه تجهیز ناوگان و توسعه حمل بار به مقصد روسیه و کشورهای حاشیه دریای خزر را کلید زند. به این معنا که حرکت شتابانی که در توسعه ناوگان دریای خزر در پیش گرفته شده است؛ توانسته اتفاقات مهمی را رقم بزند و مهم‌تر از همه آنکه توسعه ناوگان در این حوزه، با هدف استفاده حداکثری از توان صنعت داخلی آغاز شده و در کنار خرید کشتی‌هایی که به دلیل محدودیت‌های زمانی برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های به‌عمل‌آمده در حوزه تجارت با روسیه صورت گرفته است، به ثمر نشسته که در نتیجه آن، ظرف سنوات آتی می‌توان شاهد توسعه ناوگان از لحاظ کمی و کیفی بود. به عبارت دیگر، کشتیرانی دریای خزر طی دو سال اخیر، نقش ویژه‌ای در احیا و تقویت کریدور شمال-جنوب بر عهده گرفته است که به همین علت تلاش شده هر آنچه در راستای توسعه ترانزیت و افزایش درآمد ملی از این رهگذر لازم است، به کار گیریم. البته در حوزه توسعه ناوگان نیز، نگاه ملی کاملاً حاکم است؛ به نحوی که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک دارایی ملی که همواره در بزنگاه‌های تاریخی، یاری‌رسان اقتصاد کشور بوده است، از اساس راهبرد تامین منافع ملی را در دستور کار خود دارد و برخلاف کشتیرانی‌های مشابه در عرصه صنعت کشتیرانی جهان که مشخصاً منافع تجاری صرف را در نظر می‌گیرند، تلاش دارد با اولویت اول قرار دادن تامین نیازهای اقتصادی کشور، سود خود را نیز در تامین منافع ملی جست‌وجو کند. در همین راستاست که کشتیرانی دریای خزر، نخستین سفارش‌های ساخت شناور را به صنایع داخلی داده است. نگاه ما به صنعت داخلی دقیقاً، یک نگاه راهبردی است؛ خوشبختانه ساخت چهار فروند شناور در شرکت کشتی‌سازی صدرا نکا از سال گذشته آغاز شده که انتظار داریم در موعد مقرر و به‌تدریج، شناورها به ناوگان ملحق شوند تا از این فرصت برای سفارش ساخت بیشتر به صنایع داخلی بهره ببریم. در همین حال، اولویت و محور سفرهای دریایی شناورهای کشتیرانی دریای خزر بر مبنای حمل کالاهای صادراتی، برنامه‌ریزی شده است، به شکلی که در حال حاضر و برای نخستین‌بار، تراز حمل‌ونقل در کشتیرانی دریای خزر مثبت شده است. به عبارتی، اکنون در سبد حمل کالا در کشتیرانی دریای خزر، حجم کالاهای صادراتی بیشتر از حمل کالاهای وارداتی است. در واقع، در کشتیرانی دریای خزر معتقدیم با این روش، همزمان با کمک به اقتصاد کشور، تولید نیز رونق گرفته و فرصت‌های شغلی تازه ایجاد می‌شود. بر همین اساس کشتیرانی دریای خزر به منظور حمل کالاهای صادراتی و محصولات باغی، توسعه ناوگان خود را در برنامه دارد؛ به نحوی که در حال حاضر، ظرفیت کامل یک فروند از کشتی‌های ناوگان به حمل کانتینرهای یخچالی اختصاص یافته و این مزیتی است که در منطقه دریای خزر، تنها در ید اختیار کشتیرانی دریای خزر است. این کشتیرانی هم‌اکنون این آمادگی را دارد که در صورت تقاضای بازار صادراتی، برای صادرات مرکبات، محصولات باغی و کشاورزی، کانتینرهای یخچالی را با توجه به زیرساخت‌های موجود در بنادر مبدأ و مقصد به این مهم اختصاص دهد. در عین حال، کشتیرانی دریای خزر در بخش‌های دیگر نیز، توان فنی و مهندسی داخلی را اولویت اول قرار داده است؛ به نحوی که تعمیرات ادواری تمامی شناورهای این شرکت با افتخار، در مجتمع‌های کشتی‌سازی داخلی انجام شده است؛ چنان‌که موفق شدیم طی یک سال اخیر، 15 فروند از شناورهای ناوگان را به صورت کامل و با صرف بیش از هزار تن ورق فولاد و انواع تجهیزات کاملاً جوان‌سازی کنیم. همچنین برای تامین قطعات و تعمیرات سفری ناوگان نیز، از ظرفیت و توان داخلی استفاده می‌شود؛ این در حالی است که فناوری برخی از قطعات شناورها تا پیش از این در اختیار شرکت‌های خارجی بود که با وجود تحریم‌ها، هزینه تهیه آنها افزایش چشمگیری یافته بود؛ اما با همکاری که از سوی گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی شکل گرفت این شرکت‌ها موفق شدند با حمایت این گروه، فناوری این قطعات را بومی‌سازی کرده و در اختیار ناوگان قرار دهند تا آنجا که خوشبختانه امروز هیچ یک از کشتی‌های ما دیگر به دلیل نبود قطعات و لوازم و تجهیزات حساس متوقف نمی‌شوند؛ به این صورت که در حال حاضر تمامی کشتی‌های ناوگان کشتیرانی دریای خزر کالاهای صادراتی را حمل می‌کنند و کمبود کشتی برای حمل کالای صادراتی وجود ندارد. نکته جالب توجه این است که در حال حاضر کلیه دریانوردان فعال بر روی کشتی‌های کشتیرانی دریای خزر مانند تمام ناوگان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، ایرانی هستند. به عبارت بهتر، در حال حاضر جوانان ایرانی متخصص حوزه دریانوردی ناوگان کشتیرانی دریای خزر را راهبری می‌کنند.

همان‌طور که پیش از این اشاره شد، طی سال‌های اخیر براساس توصیه و دستورات مقامات ارشد کشور، کریدور شمال-جنوب اهمیت ویژه‌ای یافته است که در این خصوص نیز کشتیرانی دریای خزر این آمادگی را دارد در صورت افزایش تقاضا سرویس‌های بیشتری را در کریدور شمال-جنوب به صاحبان کالا ارائه کند؛ به نحوی که کشتیرانی دریای خزر هم‌اکنون به تمامی بنادر کشورهای حاشیه دریای خزر از جمله روسیه و کشورهای حوزه  CISخطوط ویژه و منظم هفتگی دارد؛ این خطوط منظم هفتگی با محوریت صادرات و توسعه پایدار آماده ارائه سرویس به صاحبان کالا در بخش واردات و صادرات هستند. البته لازم است تاکید شود که در پی این اقدامات کشتیرانی دریای خزر در شش‌ماهه نخست سال جاری نسبت به شش‌ماهه سال گذشته، شاهد افزایش درآمد و سودآوری بیش از دو برابر بوده است؛ همان‌طور که در سال گذشته نیز، این شرکت شاهد جهش و افزایش چشمگیری در درآمد بود. البته خبر خوش دیگری که در این میان می‌توان اعلام کرد آن است که از دیگر اقدامات راهبردی کشتیرانی دریای خزر، کانتینریزه کردن حمل‌ونقل در دریای خزر است؛ به نحوی که تا پیش از این حمل‌ونقل کانتینری سهم بسیار ناچیزی در این دریا داشت، اما با رویکرد تازه‌ای که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار داد کانتینر به چرخه حمل در دریای خزر وارد شد تا جایی که در حال حاضر تا 19 هزار تی‌ای‌یو کانتینر از سوی کشتیرانی دریای خزر در بنادر شمالی کشور تخلیه و بارگیری می‌شود که با رونق گرفتن تجارت در مسیر کریدور شمال-جنوب این رقم قابلیت افزایش دارد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که استفاده از کانتینر ضمن افزایش ایمنی حمل، کاهش هزینه‌های حمل، بهبود سرعت تخلیه و بارگیری و به‌تبع آن سرعت در حمل، فرصت تازه‌ای برای ورود کالاهای تازه در تجارت منطقه‌ای ایجاد خواهد کرد.