پیش‌نگر رونق
افزایش تقاضای مواد اولیه در بازار داخلی با چه ذهنیتی صورت گرفته است؟
بازارهای کالایی روزهای خوب و ایده‌آلی را سپری می‌کنند که بخش اعظم آن به رشد تقاضای خرید و افزایش قیمت‌های جهانی بازمی‌گردد. اگرچه تکانه‌های نرخ ارز در روزها و هفته‌های گذشته محرکی جدید برای تحریک انتظارات تورمی در فاز روانی بازارها بوده که این‌بار در کنار سودای افزایشی قیمت‌های جهانی از داده‌های بنیادین قدرتمندی برخوردار شده است. این روند کلی حکایت از افزایش محسوس حجم معاملات در بورس کالای ایران دارد و خروجی آن را به زودی در آمارهای فروش شرکت‌های بزرگ بالادستی مشاهده خواهیم کرد.
این روند افزایش حجم معاملات تقریباً در تمامی بازارها دیده می‌شود و تفاوت چندانی بین بازارهای مختلف وجود ندارد. از فلزاتی همچون مس و فولاد تا محصولات پتروشیمیایی همگی با رشد تقاضا و افزایش حجم معاملات در کنار رقابت برای خرید و افزایش قیمت‌های پایه همگام شده‌اند که در نهایت می‌تواند محرکی بنیادین برای بازارهای کالایی به شمار رود. البته روزهای پایانی سال همیشه زمانی برای خودنمایی تقاضای فصلی نیز بوده که اثر آن را می‌توان مشاهده کرد. اینکه در قیمت‌های بالای فعلی شاهد رشد تقاضا در بازارهای کالایی هستیم می‌تواند نوید انتظار برای بهبود تقاضا برای محصولات نهایی در سال‌های آینده باشد آن هم در وضعیتی که انتظار رونق بازارهای کالایی و ادامه رشد نرخ‌های جهانی پتانسیل رونق اقتصادی را دربر داشته که این سیگنال بین‌المللی به احتمال قوی به بازار داخلی نیز سرایت کرده و فعالیت‌های تولیدی را برای سال آینده با رونق همراه خواهد ساخت. روند صعودی بهای نفت خام می‌تواند غالب بازارهای کالایی را به حرکت درآورد و از آن مهم‌تر درآمدزایی جدیدی را برای کشورهای نفت‌خیز منطقه به همراه آورد که خروجی آن پتانسیل رشد صادرات در قالب بازارهای کالایی از مواد اولیه تا محصول نهایی خواهد بود.
شیدایی تقاضا
مهم‌ترین ویژگی هفته گذشته در بازارهای داخلی کالایی و بورس کالای ایران افزایش فراتر از انتظار حجم تقاضا بود تا جایی که به صورت کلی می‌توان گفت که رقم تقاضا در یکی از بالاترین سطوح خود در ماه‌های گذشته قرار گرفت که همین داده را می‌توان مهم‌ترین سیگنال اثرگذار بر معاملات بورس کالا به‌شمار آورد.
ریشه‌یابی این رخداد به معنی آن است که می‌توان ذهنیت غالبی نسبت به واقعیت‌های بازارهای کالایی در روزهای گذشته داشت که نیاز به موشکافی دقیق‌تری دارد. به صورت کلی رشد تقاضا نشان‌دهنده انتظارات تورمی است اما در روزهای پایانی سال شاهد هستیم که به صورت سنتی تقاضای فصلی جدیدی به بازارها تزریق می‌شود، بنابراین با یک پازل چندوجهی روبه‌رو هستیم که ابعاد مختلفی دارد.
خودنمایی تقاضای فصلی پایان سال
در خصوص تقاضای فصلی روزهای پایانی سال باید گفت که سال‌های سال است که تجار و واحدهای تولیدی از اواخر بهمن‌ماه حجم خرید خود را افزایش داده و تا هفته سوم اسفندماه این روند ادامه می‌یابد. البته برای سال جاری رشد تقاضا سریع‌تر از انتظار آغاز شد و از اواسط بهمن‌ماه با افزایش تحرک خریداران روبه‌رو بودیم. دلیل اصلی رشد تقاضای روزهای پایانی سال را باید در احتمال سنتی و روانی افزایش قیمت‌ها در سال آینده جست‌وجو کرد. تا جایی که تجار و واحدهای تولیدی بعضاً ترجیح می‌دهند دارایی نقدی خود را به کالا تبدیل کرده تا از آرامش روانی بالاتری برخوردار باشند.
این در حالی است که بسیاری از واحدهای تولیدی برای استمرار تولید خود در روزهای نیمه‌تعطیل اواخر سال، تعطیلات سال نو و نوروز و روزهای نیمه‌تعطیل پس از آن؛ تلاش می‌کنند موجودی انبار بالاتری داشته باشند تا ریسک تولید خود را به حداقل کاهش دهند. از سوی دیگر واحدهای تولیدی که سفارش صادراتی دارند از این زمان حداکثر استفاده را برده تا در توقف بازار داخلی در روزهای پایانی سال برای محصولات صنعتی همچنین روزهای ابتدایی سال آینده از این بازه زمانی حداکثر استفاده را ببرند و محموله‌های صادراتی خود را تحویل دهند. البته مباحث پیرامونی حمل‌ونقل را باید جدی گرفت، زیرا این انتظار وجود دارد که در هفته پایانی اسفندماه و دو هفته ابتدایی فروردین مشکلاتی در خصوص حمل‌ونقل ایجاد شود، بنابراین تلاش می‌کنند تا از فاصله زمانی باقی مانده حداکثر استفاده را برای تحویل محموله‌های مواد اولیه و همچنین ارسال تولیدات به بازارهای مقصد ببرند. البته واحدهای تولیدی سال‌هاست بر اساس عرف سنتی خود در روزهای نیمه‌تعطیل پایان سال و نیمه‌ابتدایی فروردین‌ماه تحویل کالا در مقصد را تضمین نمی‌کنند، یعنی تحویل کالا منوط به عرضه و تحویل در کارخانه خواهد بود تا نگرانی‌های حمل‌ونقل بر عهده تولیدکننده قرار نگیرد. این موارد در نهایت به افزایش تقاضا تا اواسط اسفندماه منتهی می‌شود اگرچه هفته سوم اسفند نیز زمانی برای معاملات باقی‌مانده تقاضای سنتی به شمار خواهد رفت اما برای سال جاری و نگرانی از استمرار قرنطینه بین‌شهری باز هم مشکلات حمل‌ونقل را باید جدی گرفت، بنابراین این تلاش برای خرید حداکثری تا روزهای پایانی سال با پیش‌فرض امکان حمل‌ونقل جاده‌ای استمرار یافته و شاید برای امسال افزایش یابد. این موارد تاکنون تقاضای فصلی پایان سال را توجیه کرده و حتی این رشد تقاضا را برای روزهای آینده محتمل می‌داند. در کنار آن باید به موارد بیشتری اشاره کرد که انتظارات تورمی را دربر دارد.
بیم و امید نوسان قیمت‌های جهانی
نوسان قیمت‌ها در بازارهای جهانی پس از نزدیک به دو هفته آرامش نسبی از ۱۰ روز پیش شتاب گرفته و شاهد رشد نسبتاً مستمر قیمت‌ها هستیم. این سیگنال به معنی آن است که احتمال استمرار رشد قیمت‌ها جدی است آن هم در شرایطی که پیش‌بینی بهای نفت حتی تا ۱۰۰ دلار هم مطرح شده است. همین خبرها و گمانه‌زنی‌ها می‌تواند محرکی برای بهای نفت به عنوان موتور محرک قیمت‌ها در سایر بازارهای کالایی باشد که خروجی این موارد امکان رشد نرخ را دربر دارد. این در حالی است که تعطیلات سال نو چینی شاید نزدیک به یک هفته آینده به پایان برسد و از هم‌اکنون انتظار داریم تکانه‌هایی از رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی مشاهده شود که پس از روند صعودی ماه‌های اخیر به احتمال قوی جریان جدیدی را برای بازارهای کالایی ترسیم می‌کند. البته نرخ‌های فعلی در جهان در سطوح بسیار بالایی قرار دارد که همین داده ریسک تعدیل نرخ را مطرح کرده اما روند صعودی و البته گام‌به‌گام بهای نفت خام داده پیچیده‌ای است که نگرانی را از بسیاری بازارها خارج کرده است. حتی با فرض عدم رشد قیمت‌های جهانی و حتی اندکی تعدیل نرخ، باز هم قیمت‌های موجود به قدری بالاست که یک محرک نانوشته برای خرید به شمار می‌رود. نکته دیگر آنکه نوسان بهای آزاد ارز و نزدیک شدن به اوایل اسفندماه و ضرب‌الاجل هسته‌ای مجلس مواردی است که به تحریک روانی بازار منتهی شده است. در هر حال رشد بهای آزاد ارز را در روزهای اخیر باید در نظر داشت و البته بهای نیمایی آن رشد متعادل‌تر و ملایم‌تری داشته است. این داده اثرگذار نیز بر ذهنیت تورمی اهالی بازار افزوده که خروجی آن تاکنون تحریک تقاضا در بازار داخلی بود. بنابراین این روند صعودی حجم معاملات در روزها و هفته‌های گذشته از توجیه نسبی برخوردار است و هیچ بعید نیست که هفته ابتدایی اسفندماه زمان جدیدی برای خودنمایی تقاضا باشد. این در حالی است که در بورس کالا برخی از کالاها با سهمیه بهین‌یابی مورد دادوستد قرار گرفته که در هفته پایانی بهمن‌ماه شاید برخی از خریداران از سهمیه کافی برخوردار نبودند. این مطلب در صورت صحت می‌تواند به رشد پتانسیل تقاضا در هفته ابتدایی اسفندماه منتهی شود.
سیگنال پیش‌نگر بازار فولاد داخلی
از رخدادهای مهم هفته گذشته می‌توان به وضعیت معاملات در رینگ فلزی و بازار شمش فولاد بورس کالا اشاره کرد که شاید یک داده پیش‌نگر برای بازار مقاطع فولادی محسوب شود. در هفته قبل شاهد بودیم که حجم عرضه این کالا به نسبت هفته ماقبل از یک عقب‌نشینی محدود برخوردار شد اما حجم تقاضا رشدی نزدیک به ۶۰درصد داشت. به صورت دقیق‌تر در هفته گذشته برای خرید ۱۲۴ هزار تن شمش فولاد در بورس کالا ۳۳۰ هزار تن تقاضا ثبت شد که یکی از رکوردهای تقاضا در بورس کالای ایران در هفته‌های اخیر بود تا جایی که شاهد رقابت برای خرید و معامله اکثر عرضه‌های شمش در بورس کالا بودیم.
این در حالی بود که حجم تقاضا رقمی نزدیک به سه برابر حجم معاملات بود که نشان می‌دهد جذابیت قدرتمندی به این بازار تزریق شده است آن هم در شرایطی که هفته ماقبل آن حجم تقاضا به ۲۱۰ هزار تن نرسید اما در هفته گذشته این حجم رقمی نزدیک به ۳۳۰ هزار تن بود که چیزی از یک رکوردشکنی کم ندارد. با توجه به این داده که قیمت پایه شمش فولاد به 10 هزار و 100 تومان در هر کیلوگرم رسیده بود یعنی نزدیک به یک درصد رشد داشت می‌توان گفت که ذات رشد تقاضای قیمت‌های پایه محرکی برای افزایش حجم تقاضا بود که نشان می‌دهد انتظارات تورمی وقتی در برابر یک داده رسمی قرار بگیرد شتاب رشد بیشتری پیدا کرده و به سایر بازارها سرایت خواهد کرد. البته خرید شمش 11 هزارتومانی بدون احتساب مالیات ارزش افزوده و کارمزد ارکان بازار سرمایه به معنی آن است که غالب خریدهای فعلی به منظور تولید در سال آینده به امید رشد قیمت‌ها یا صادرات صورت گرفته است آن هم در شرایطی که بهای میلگرد در وضعیت فعلی در بازار آزاد ۱۲ هزار و ۶۵۰ تومان است یعنی نرخ‌های فعلی از سود اقتصادی برجسته‌ای برخوردار نیست ولی باز هم شاهد خرید از بورس کالا هستیم. این رفتار را می‌توان یک داده پیش‌نگر قیمتی برای بازار فولاد در هفته‌های آینده یا سال بعد به‌شمار آورد و این وضعیت شاید برای بازار آزاد راهی جز افزایش قیمت‌ها باقی نگذارد. وقتی حجم معاملات شمش در بورس کالا هر هفته بیش از ۱۲۰ هزار تن یا نزدیک به آن ثبت می‌شود به این معنی است که در طول یک ماه، پتانسیل دادوستد ۵۰۰ هزار تنی شمش ایجاد شده که این حجم عظیم خرید شمش بسیار فراتر از تقاضای داخلی است بنابراین یا تبدیل دارایی نقدی به کالا به‌شمار رفته یا با فرض وجود بازارهای صادراتی حتی با در اختیار قرار داشتن سفارش خرید صادراتی صورت گرفته است.
صعود نفتی بازار پتروشیمیایی‌ها
بازار محصولات پتروشیمی بورس کالا همچون بازار فلزات روزهای جذاب و شاید ایده‌آلی را سپری می‌کند. این اتفاق در شرایطی محقق شده که حجم عرضه‌ها در بورس کالا به نسبت بالاست و رشد تقاضا موجب شد تا حجم معاملات جذابی را شاهد باشیم. این جذابیت در نهایت به ثبت معاملاتی بیش از ۸۲ هزار تن دادوستد انواع پلیمرها در بورس کالا منجر شد که نشان می‌دهد روزهای خوبی در این بازار تجربه می‌شود. بازار پلیمرها به عنوان مهم‌ترین بازار محصولات پتروشیمیایی در کشور نقش بسزایی در اشتغال‌زایی دارد تا جایی که می‌توان این بازار را اشتغال‌زاترین بازار تولیدات صنعتی ایران به شمار آورد.
آمارهای رسمی حکایت از آن دارد که به ازای هر یک میلیون تن مصرف پلیمرها در کشور چیزی نزدیک به ۱۷۰ هزار شغل مستقیم ایجاد می‌شود آن هم در شرایطی که هیچ کالایی را نمی‌توان بدون بسته‌بندی روانه بازارها کرد که مهم‌ترین بسته‌بندی غالب بازارها استفاده از انواع پلاستیک‌هاست. این ویژگی در حالی‌که مبارزه با شیوع ویروس کرونا بدون ماسک، دستکش یا بسته‌بندی‌های حاوی محلول‌ها و مایعات ضدعفونی‌کننده متصور نیست؛ نقش این صنعت را در شرایط فعلی برجسته‌تر می‌سازد. حال در وضعیتی که حجم تقاضای پلیمرها در هفته گذشته در بورس کالای ایران به رقمی نزدیک به ۱۳۹ هزار تن رسیده؛ نشان از آن دارد که یکی از بزرگ‌ترین تقاضاهای هفتگی برای این گروه کالایی در بورس کالا ثبت شده است. این در حالی است که هفته ماقبل آن حجم تقاضا ۱۳۸ هزار تن بوده و در نهایت حجم معاملات به نزدیکی ۸۷ هزار تن رسیده بود. این وضعیت نشان می‌دهد حجم دادوستد پلیمرها در بورس کالا در هفته گذشته نزدیک به پنج هزار تن کاهش یافته که دلیل آن را می‌توان در دو سیگنال اصلی جست‌وجو کرد. هفته گذشته حجم عرضه پلیمرها رقمی نزدیک به ۸۸ هزار و ۸۰۰ تن بود اما در هفته ماقبل این رقم به نزدیکی ۹۱ هزار تن رسیده بود؛ بنابراین یک عقبگرد بنیادی در پتانسیل حجم معاملات را شاهد بودیم. از سوی دیگر به‌رغم رشد محدود تقاضا در بازار پلیمرهای بورس کالا در هفته گذشته؛ به نظر می‌رسد این تقاضا به صورت متناسب در غالب گروه‌های کالایی توزیع نشده بود که کاهش سهمیه‌های خرید در هفته پایانی بهمن‌ماه را می‌توان در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد. در کنار آن بسیاری از خریداران حجم خرید خود را به هفته منتهی به ۲۴ بهمن‌ماه محدود کرده بودند؛ اما استمرار تکانه‌های ارزی و رشد قیمت‌های پایه موجب شد تا یک سیگنال صعودی جدید هم به این بازارها تزریق شود که در نهایت به دادوستد نزدیک به 82 هزار تنی حجم معاملات پلیمرها در هفته گذشته منتهی شد. شرایط کلی بازار حکایت از جذابیت خرید دارد که بخش مهمی از آن به دلیل ورود تقاضای فصلی است اما بخش دیگر آن به ذهنیت رشد قیمت‌های جهانی و نوسان بهای ارز بازمی‌گردد. اینکه بهای نفت خام به صورت مستمر در روندی صعودی قرار داشته و تقاضا در اقصی نقاط جهان نه‌تنها کاهش پیدا نکرده بلکه روندی افزایشی را تجربه می‌کند ساده‌ترین محرک برای رشد قیمت‌هاست که احتمال استمرار رشد نرخ را در بر دارد. این ذهنیت در کنار شنیده‌ها از احتمال استمرار رشد قیمت نفت خام محرک مهمی برای بازارهای محصولات پتروشیمی محسوب شده که می‌تواند آینده بهتری را برای این بازار به ارمغان آورد. در هر حال در بین بازارهای کالایی بیشترین اثرپذیری از رشد قیمت‌های جهانی نفت خام را بازار محصولات پتروشیمیایی می‌برد که بازارهای پلیمری نیز از آن بی‌نصیب نمانده و احتمال استمرار رشد قیمت‌های جهانی را به ارمغان خواهد آورد. به عبارت دقیق‌تر رشد بهای نفت خام در گام اول به رشد قیمت فرآورده‌ها همچون نفت به عنوان مهم‌ترین خوراک مایع صنایع پتروشیمی در جهان منتهی شده که خروجی آن افزایش نرخ در بازار مواد اولیه صنایع پلیمری است. این سیگنال وقتی با رشد تقاضا و بعضاً برتری محسوس تقاضا بر عرضه هم‌راستا می‌شود سیگنال افزایشی مهمی برای بازارهای جهانی است.
امیدواری به تولید
اینکه در قیمت‌های بالای فعلی شاهد رشد تقاضا در بازارهای کالایی هستیم می‌تواند نوید انتظار برای بهبود تقاضا برای محصولات نهایی در سال‌های آینده باشد آن هم در وضعیتی که انتظار رونق بازارهای کالایی و ادامه رشد نرخ‌های جهانی پتانسیل رونق اقتصادی را دربر داشته که این سیگنال بین‌المللی به احتمال قوی به بازار داخلی نیز سرایت کرده و فعالیت‌های تولیدی را برای سال آینده با رونق همراه خواهد ساخت.
امید به طلایی شدن فولاد
افزایش محسوس خرید شمش را می‌توان یک داده پیش‌نگر قیمتی برای بازار فولاد در هفته‌های آینده یا سال بعد به‌شمار آورد و این وضعیت شاید برای بازار آزاد راهی جز افزایش قیمت‌ها باقی نگذارد.
سوخت‌گیری از نفت خام
اینکه بهای نفت خام به صورت مستمر در روندی صعودی قرار داشته و تقاضای محصولات پتروشیمی در اقصی نقاط جهان نه‌تنها کاهش پیدا نکرده بلکه روندی افزایشی را تجربه می‌کند ساده‌ترین محرک برای رشد قیمت پلیمرهاست که احتمال استمرار رشد نرخ را دربر دارد.
