هیچ و پوچ

در زندگی روزمره مردم، در دنیای کسب‌وکارها و حتی در مراودات کشورها برخی موقعیت‌ها وجود دارد که از دریچه علم به آن بازی جمع صفر گفته می‌شود؛ شرایطی که در آن برنده شدن یک‌طرف مترادف با بازنده شدن طرف مقابل است. اگر یک‌طرف سود می‌برد، طرف مقابل به همان اندازه زیان می‌بیند. بازی جمع صفر یک پدیده طبیعی و غالباً ناشی از محدودیت منابع و مازاد تقاضاست. بشر تلاش کرده است با تکیه بر دانش و فناوری‌های جدید بازی‌های جمع صفر را کمتر و محدودتر کند، نه به این دلیل که این موقعیت‌ها بد هستند، بلکه توان و زمان و هزینه را در راهی هدر می‌دهند که ارزش افزوده‌ای خلق نمی‌شود و نتیجه نهایی آن صفر است.

با این حال نظام حکمرانی اقتصادی در کشور ما با ایجاد محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها و سرکوب طرف عرضه با ابزار مختلف، باعث شده است در همه بازارها مازاد تقاضا ایجاد شود و صف شکل بگیرد. صف نماد مازاد تقاضا برای منابع محدود و نشانه بازی جمع صفر است. امروز مردم ایران نه‌تنها برای بازی‌های ذاتاً جمع صفر که باید برای بازی‌هایی که اساساً جمع صفر نیستند هم انرژی هدر بدهند. از دریافت وام و تسهیلات بانکی گرفته تا ناترازی آب و برق و خرید خودرو از خودروساز با سازوکار قرعه‌کشی، همه و همه بازارهایی است که باید با سازوکار عرضه و تقاضا به تعادل برسد و نتیجه بازی برد-برد باشد اما با مداخله دولت تبدیل به بازی‌هایی شده است که در آن تعدادی اندک به هزینه گروهی بزرگ برنده می‌شوند.