یک بار سهم هر راننده ایرانی
افغاستان برای تجارت با ایران محدویت جدید وضع کرد
پس از تحولات اخیر افغانستان و روی کار آمدن طالبان و بر سر کار آمدن دولت جدید گمانه‌زنی‌هایی درباره تغییر روابط این کشور با کشورهای همسایه مطرح شد. پیش‌بینی و تحلیل برخی از کارشناسان مبنی بر این بود که از این پس روابط بین پاکستان و افغانستان قوی‌تر خواهد شد و پاکستان ممکن است بخشی از بازار ایران در افغانستان را بگیرد اما عده‌ای دیگر معتقدند که پاکستان در این فاصله زمانی کوتاه نمی‌تواند نیازهای افغانستان را برآورده سازد و ایران همچنان راه دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد و بازار بین‌المللی خواهد بود. آن‌گونه که ایلنا گزارش داده است، رفته‌رفته مواضع بین کشورها روشن‌تر می‌شود و با تغییر مقررات در مباحث تجاری بین دو کشور می‌توان به مواضع واضح‌تری رسید. چند روز گذشته افغانستان اطلاعیه‌ای صادر کرده است که محتوای این اطلاعیه بر این مبناست که هر راننده کامیون ایرانی هر 25 روز فقط یک بار اجازه ورود به خاک این کشور و عبور از پایانه مرزی را دارد. البته هنوز این بخشنامه و اطلاعیه به مرحله اجرا نرسیده است. در این زمینه جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌و‌نقل بین‌المللی سازمان راهداری بیان کرد: بخش دولتی و بخش خصوصی افغانستان از گذشته هم به‌شدت به دنبال این بود که سهم باری که با ناوگان افغان حمل می‌شود، افزایش یابد. وی با بیان اینکه در این زمینه به نوعی تمامیت‌خواهی مطرح است، ادامه داد: طبق سیاست جدید، اگر کامیون ایرانی پس از تخلیه بار خود در افغانستان زودتر از 25 روز دیگر مجدداً وارد خاک افغانستان شود، مشمول جرایم می‌شود. در گذشته هم در مرز میلک با این مشکل مواجه بودیم و ناوگان ایرانی که از طریق این مرز وارد خاک افغانستان می‌شدند، با توقف طولانی در صف خروج مواجه می‌شدند به این دلیل که دفعات حمل بار ناوگان ایرانی کاهش پیدا کند تا به افزایش حمل ناوگان افغانستانی کمک شود. مدیران جدید این کشور که سابقه و تجربه کار در این زمینه را ندارند و این سیاست‌ها در واقع از سوی افرادی که سابقه فعالیت در این حوزه را دارند، خط داده می‌شود.
3 /2 میلیون بشکه کجاست؟
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور پیشین ایران، در جریان تصویب بودجه سال 1400 و گیرودار آن با مجلس جمله‌ای گفت که سپس بسیار نقل شد؛ جهانگیری در چنین روزهایی در آبان‌ماه سال گذشته گفت: «بودجه، چوب ادب سیاستمداران است، به‌ویژه سیاستمدارانی که شعار می‌دهند! بودجه، همه را ادب می‌کند و سر خط می‌آورد.» کم‌کم بحث بودجه ۱۴۰۱ داغ می‌شود؛ بودجه‌ای که رشد هشت‌درصدی را هدف قرار داده که خود بالقوه جای حرف‌وحدیث فراوان دارد. اما بودجه سال 1400 بودجه‌ای بود که حداقل از یک جنبه حرف و نقل فراوان درباره آن به وجود آمد و آن پیش‌بینی فروش روزانه 3 /2 میلیون بشکه نفتی بود که در آن وجود داشت که با توجه به شرایط سیاسی کشور به باور بسیاری کارشناسان خوش‌بینانه و دور از واقعیت بود. عملکرد بودجه سال 1400 تاکنون این باور را تایید می‌کند. بنا به گزارش‌ها در چهار ماه نخست سال 1400 تنها 9 درصد از درآمدهای نفتی پیش‌بینی‌شده محقق شد. میزان تولید نفت ایران در بالاترین میزان خود پس از انقلاب به چهار میلیون بشکه رسید و با کسر میزان مصرف داخلی، ایران در دوره اوج صادرات نفت، 5 /2 میلیون بشکه در روز صادر می‌کرد. زمانی که تحریمی در کار نبود و وضعیت حفاری و برداشت و بازاریابی نفت در بهترین حالت قرار داشت.
آن‌گونه که شرق گزارش داده است، چرایی تصویب بودجه‌ای با چنین رقم غیرواقع‌بینانه‌ای از میزان صادرات نفت، توسط مجلسی که شعار بودجه بدون نفت را نیز سرلوحه کرده بود، سوالات زیادی به همراه آورد؛ از جمله می‌توان به این جمله قالیباف، رئیس مجلس، اشاره کرد که گفته بود «عدم اتکای بودجه به نفت مساله‌ای مهم است که این مساله همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری است، چراکه اتکای بودجه به نفت، شر مطلق و تکیه بر باد است».
پنج مطالبه فوری فعالان اقتصادی
فعالان اقتصادی در جدیدترین گزارش پایش محیط کسبوکار، پنج مطالبه فوری از دولت را اعلام کردند؛ مسائلی که تاکنون در قالب ابرمزاحمان کسبوکار، تاثیرات منفی در اقتصاد ایران به‌جای گذاشته است. مطالبه اول از دولت سیزدهم «رفع محدودیت‌ها و مخاطرات تحریمی» است. فعالان اقتصادی اما چهار مطالبه دیگر نیز دارند که هم‌اکنون مخل فعالیت‌هایشان است و اثرات آن کمتر از تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی نیست و روند فعالیت‌های تولیدی و تجاری را با اختلال روبه‌رو ساخته است. ارزیابی‌ها حاکی از این است که با اراده سیاستگذار می‌توان بخش اعظمی از عوامل مخل کسبوکار را از پیش پای فعالان اقتصادی برداشت و شرایط بهتری را برای بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینی فراهم کرد. جدیدترین گزارش پایش کسبوکار در تابستان ۱۴۰۰، نشان می‌دهد روند نامساعد شدن محیط کار که از ابتدای سال شروع شد، تداوم داشته است. نمره شاخص ملی محیط کسبوکار در تابستان به ۹۱ /۵ (عدد ۱۰ بدترین ارزیابی است) رسید.
آن‌گونه که دنیای اقتصاد گزارش داده است، دولت سیزدهم با یک رشته اقدامات فوری می‌تواند بهبود محیط کسبوکار را کلید بزند. نتایج یک نظرسنجی که فعالان اقتصادی به آن پاسخ دادند، ابرمزاحمان کسبوکار در کشور را مشخص کرد. با توجه به این موارد، بخش خصوصی پنج مطالبه فوری از دولت دارد. مسائلی نظیر «رفع محدودیت‌ها و مخاطرات تحریمی و عضویت در معاهدات بین‌المللی»، «ممانعت دولت از قیمت‌گذاری محصولات بنگاه‌های خصوصی به‌ویژه شرکت‌های بورسی»، «حذف ارز ۴۲۰۰تومانی و یکسان‌سازی نرخ ارز»، «الکترونیکی شدن حداقل ۵۰ درصد از فرآیندهای اداری موجود که نیاز به مراجعه حضوری دارند» و «حذف یا کاهش عمده مجوزهای کسبوکار و گسترش نظارت‌های پسینی بر بنگاه‌ها» در زمره مطالباتی هستند که بخش خصوصی با هدف بهبود محیط کسبوکار، حل آنها را از دولت خواسته است. از آنجا که جنس اغلب این مطالبات بنیادی و ساختاری نیست، سیاستگذار با صدور فرامینی قادر خواهد بود این مشکلات را سریعاً حل کند.
افزایش فروش نفت ایران به چین
فروش نفت ایران به چین رشد چشمگیری داشته است. چین طی سه ماه گذشته به طور متوسط نزدیک به ۸۰۰ هزار بشکه نفت در روز از ایران وارد کرده که این مقدار، دو برابر مقدار واردات چین از ایران در زمان مشابه در سال گذشته است. ایران برای صادرات نفت به چین، رادارهای کشتی‌های خود را خاموش می‌کند و به این ترتیب با دور زدن تحریم‌ها، نفت را به کشورهایی مانند چین و سوریه ارسال می‌کند. آن‌گونه که ایلنا، به نقل از واشنگتن فری بیکن گزارش داده است، یک مقام وزارت خارجه آمریکا که نامش منتشر نشده است در این‌باره گفت: چین یکی از شرکای تجاری مهم ایران است و آمریکا با چین برای بازگشت به برجام تعامل دارد و با این کشور در این زمینه همکاری می‌کند. آمریکا به تعامل با اعضای برجام از جمله چین ادامه می‌دهد. این بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک ما برای بازگشت به پایبندی دوجانبه به برجام است. این، هدف ما، هدف چین و هدف سایر اعضای برجام است، از طرفی سیاست اعلام‌شده از سوی ایران هم همین است. وی اضافه کرد: چین، یکی از شرکای تجاری مهم ایران است، بنابراین تعاملات ما با چین درباره نحوه بازگشت به برجام، گفت‌وگو درباره نحوه اجرای تحریم‌ها را نیز دربر می‌گیرد.
احیای قرارداد گازی با ترکمنستان
جواد اوجی از ارائه پیشنهادهای ایران به ترکمنستان در خصوص تسویه بدهی گازی و احیای قرارداد واردات گاز خبر داد و در خصوص آغاز دوباره تجارت گاز بین ایران و ترکمنستان گفت: ما به مقامات کشور ترکمنستان پیشنهادهای خودمان را در خصوص نحوه تسویه بدهی گازی و احیای قرارداد واردات گاز ارائه داده‌ایم و ترکمن‌ها در حال بررسی پیشنهادهای ما هستند. احتمال آغاز دوباره تجارت گازی بین دو کشور با احیای قرارداد، وجود دارد و اساساً این رخداد به‌نفع هر دو کشور است؛ در این زمینه مذاکرات همچنان ادامه خواهد داشت. وزیر نفت درباره کسری تراز گاز در زمستان امسال گفت: با تدابیری که در خطوط لوله و ایستگاه‌های تقویت فشار اندیشیده شده و با ذخیره‌سازی سوخت مایع برای صنایع و نیروگاه‌ها و تدابیری که در حوزه دیسپچینگ اعمال شده است، در تلاش هستیم تا جای ممکن مردم در بخش خانگی دچار مشکلی در زمستان نشوند. وی ادامه داد: بخشی از کسری تراز گاز با ذخیره‌سازی سوخت مایع و بخشی نیز با ذخیره‌سازی گاز در مخازن مربوطه جبران خواهد شد؛ تمامی اورهال‌های لازم برای تاسیسات مرتبط با تامین انرژی اولیه زمستان هم در بالادست و هم در پایین‌دست انجام شده است و امیدواریم با این تمهیدات اندیشیده‌شده، مشکلی برای مردم در زمستان پیش‌رو رخ ندهد. اوجی توجه مردم به اصول مدیریت مصرف در بخش گاز را لازمه تامین پایدار انرژی در تمامی طول سال دانست و گفت: مشترکان پرمصرف و بدمصرف در زمستان امسال با افزایش قیمت در بهای مصرفی مواجه می‌شوند و آن دسته از مشترکینی که در سقف مصرف الگو یا نسبت به سال گذشته کمتر مصرف می‌کنند شامل تخفیف می‌شوند. وی اضافه کرد: سالانه ۱۰ تا ۱۲ درصد به مصرف گاز طبیعی کشور افزوده می‌شود و این مساله، ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش گاز و افزایش ظرفیت عرضه را نشان می‌دهد.
ممنوعیت بهره‌برداری ایران از هشت چاه گاز خزر؟
طبق گفته سفیر ایران در مسکو، خبر مربوط به توافق با روسیه برای عدم بهره‌برداری از ذخایر گازی ایران در خزر کذب محض است. پیشتر ماجرای استفاده روسیه از پایگاه نظامی نوژه هم مشمول تایید و تکذیب‌های مشابهی شده بود. رئیس انجمن صنفی گاز فشرده ایران (سی‌ان‌جی) در مصاحبه‌ای گفته است که «طبق توافق قبلی با روسیه، ایران حق برداشت از هشت حلقه چاه بزرگ گازی در دریای خزر را که در محدوده آبی ایران است، ندارد». در پی انتشار این مصاحبه در خبرگزاری ایلنا، کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی در مسکو، در این رابطه گفت: «در طول ۲۰ ماهی که به عنوان سفیر در روسیه هستم چنین موضوعی نبوده است، ولی متاسفانه هر از چند گاهی خبرهایی در فضای رسانه‌ای برای تاثیرگذاری بر روابط ایران و روسیه منتشر می‌شود.» گفتنی است شرکت نفت خزر نیز در سایت رسمی خود با انتشار جوابیه‌ای، خبر یاد‌شده را تکذیب کرد و نوشت: «سخنان منتسب به آقای اردشیر دادرس، رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی با موضوع وجود توافقی میان ایران و روسیه مبنی بر سلب اختیار روسیه از ایران برای برداشت از چاه‌های گازی در محدوده آبی کشورمان در خزر، مصداق نشر اکاذیب، کاملاً بی‌پایه و در تضاد با اصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است.» رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی در مصاحبه خود با خبرنگار اقتصادی ایلنا گفته بود: طبق توافق قبلی با روسیه ایران حق برداشت از هشت حلقه چاه بزرگ گازی در دریای خزر را که در محدوده آبی ایران است، ندارد. اردشیر دادرس، رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی افزوده بود: طبق معاهده و توافق ایران و روسیه، تا زمانی که تراز گاز ایران مثبت است و تولید به نسبت مصرف داخلی جوابگو است، ما حق استخراج منابع گازی دریای خزر را نداریم، ضمن اینکه توجیه اقتصادی هم ندارد که از این منابع برداشت داشته باشیم. او نتیجه گرفته بود که بنابراین ما فعلاً نباید به فکر منابع گازی دریای خزر باشیم.
رئیس انجمن صنفی سی‌ان‌جی ایران درباره علت این موضوع گفت: اکنون روسیه 1 /18 درصد از ذخایر گاز دنیا را داراست و این رقم در مورد ایران 9 /17 درصد است، چنانچه از خزر برداشت داشته باشیم این رقم به 2 /18 درصد رسیده و در مقام بالاتری از روسیه قرار می‌گیریم که طبق توافق‌هایی که قبلاً با این کشور صورت گرفته، نباید این‌چنین شود تا روسیه همچنان در صدر باشد.
♦♦♦
ایسنا: به گفته سید‌محمد میررضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران، قیمت انواع کنسروها نسبت به سال گذشته حدود 8 /1برابر شده که علت آن افزایش قیمت مواد اولیه از جمله محصولات کشاورزی و شکر است.
خبرگزاری صدا‌و‌سیما: مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه بارفروشان، از صادرات بی‌رویه گوجه‌فرنگی ایرانی به عراق خبر داد.
ایرنا: علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو، گفت: برای تابستان سال آینده، توان خود را به کار گرفته‌ایم تا ۲۱ واحد جدید نیروگاهی را به مدار بیاوریم.
ایسنا: اوضاع نابسامان اقتصادی ترکیه، سقوط ارزش لیر و کاهش شدید درآمدهای گردشگری، اقتصاد ترکیه را در آستانه ورشکستگی قرار داده و ممکن است ایرانی‌ها به عنوان بزرگ‌ترین گروه خریداران ملک در ترکیه مجبور شوند خانه‌های خود را نصف قیمت بفروشند و برگردند.
مهر: ناصر نبی‌پور رئیس هیات‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران با بیان اینکه برخی اقدام به عرضه تخم‌مرغ با وانت و خاور در خیابان‌ها کرده‌اند، گفت: این تخم‌مرغ‌ها باید در اختیار مراکز فروش قرار بگیرد.
خبرگزاری صدا‌و‌سیما: علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی از ثبات قیمت این نوع گوشت در یک ماه اخیر به دلیل کاهش تقاضا از سوی مردم خبر داد.
تسنیم: محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی، با پیش‌بینی امیدوارکننده بودن بازار مسکن تا پایان سال ۱۴۰۰، گفت: قانون جهش تولید مسکن کمک شایانی به خروج بازار مسکن از فضای سرمایه‌گذاری می‌کند.
ایلنا: جمیل علیزاده‌شایق، دبیر انجمن برنج کشور، گفت: به دلیل اعمال تحریم‌ها ما در ازای نفتی که به هندوستان می‌دهیم چاره‌ای جز این نداریم که برنج از این کشور وارد کنیم و از آنجا که ما تنها از هندوستان می‌توانیم برنج وارد کنیم این کشور محصولات بی‌کیفیت خود را برای ما می‌فرستد. در حالی‌که برنج هندی تا سه سال پیش کیفیت قابل قبولی داشت.
مهر: حسن زمانی، مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی، اظهار کرد: نمایشگاه بزرگ ایران در دمشق ۸ تا ۱۲ آذر ماه برگزار می‌شود. استقبال بسیار خوبی از این نمایشگاه شده و ۱۶۴ شرکت و برند ایرانی در این نمایشگاه حضور پیدا خواهند کرد که ما توقع چنین استقبالی را نداشتیم.
فارس: مهرداد جمال‌ارونقی، معاون فنی گمرک، با اشاره به حجم واردات کالاهای اساسی در هفت‌ماهه سال1400، اظهار کرد: طبق آمار سازمان بنادر بیش از 14 میلیون و 370 هزار و 532 تن کالای اساسی وارد کشور شد که ارزش آن 8 /8 میلیارد دلار است، این میزان کالا به لحاظ وزن 25 درصد و از نظر ارزش 95 درصد رشد دارد.
♦♦♦
پیام ایست بازار مسکن
دنیای اقتصاد نوشت: هم‌اکنون ریسک فعالیت تقاضای سرمایه‌ای در بازار ملک افزایش یافته است؛ به‌گونه‌ای که هم آمارهای رسمی، هم شرایط بازار و هم رصد حجم عرضه و تقاضای واحدهای مسکونی نشان می‌دهد این گروه از فعالان بازار مسکن دیگر مثل ماه‌های قبل قادر به ادامه فعالیت‌های سفته‌بازی خود در بازار ملک نیستند. این تابلوی خروج تقاضای سفته‌بازی از بازار یک ویژگی مهم نیز دارد و آن افزایش ریسک فعالیت تقاضای سرمایه‌ای و سفته‌بازی در بازار ملک در صورت ادامه شرایط مهرماه بازار مسکن است. بر اساس اعلام بانک مرکزی، میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در پایتخت در مهرماه امسال به 31 میلیون و 600 هزار تومان رسید که این میزان در مقایسه با ماه قبل -شهریورماه- معادل حدود 3 /0 درصد کاهش یافته است.
افزایش فلاکت استان‌های ایران
اعتماد نوشت: بر اساس آمارهای منتشرشده شاخص فلاکت در کشور رکورد زده است. جمع دو نرخ تورم و بیکاری شاخص فلاکت را شکل می‌دهند. بر اساس آخرین برآورد مرکز آمار ایران، نرخ تورم در پایان شهریورماه به 8 /45 درصد و نرخ بیکاری به 6 /9 درصد رسیده که به این ترتیب شاخص فلاکت در کشور در پایان تابستان امسال به 4 /55 درصد رسیده است. تنها شاخص فلاکت دو استان سمنان و قم پایین‌تر از 50 درصد قرار دارد و استان‌های تهران، مازندران، قزوین، مرکزی، همدان، البرز، اردبیل، خراسان رضوی و جنوبی به ترتیب در پایین جدول شاخص فلاکت هستند. شاخص فلاکت در استان‌های مرکزی ایران، وضع بهتری نسبت به استان‌های مرزی داشته و این بالاترین نرخ فلاکت در ایران طی سال‌های گذشته است.
پایان عصر دلار 4200تومانی؟
همشهری نوشت: دولت احتمالاً به زودی لایحه‌ای را به مجلس می‌فرستد که هدف آن پایان دادن به دوران تخصیص دلار 4200تومانی است. ظاهراً از سال آینده دیگر از تخصیص بی‌رویه ارز با نرخ ترجیحی خبری نخواهد بود. پیشتر جمع‌بندی نظر کارشناسی دستگاه‌های مختلف به ستاد اقتصادی دولت ارسال شده و پس از جمع‌بندی نهایی، طرح پیشنهادی ستاد اقتصادی دولت به نشست سران قوا ارائه شده که تصمیم نهایی بر این بود که اصلاح رویه تخصیص ارز ترجیحی در قالب لایحه دولت در مجلس پیگیری شود. سه ضلع اصلی تصمیم‌گیرنده اقتصادی در دولت یعنی سازمان برنامه و بودجه، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی موافق‌اند که باید به دوران ارز 4200تومانی پایان داد. پیشنهاد این است که به جای آن به اقشار نیازمند کارت اعتباری خرید داده شود.
امیدهای بورسی ناامید
شرق نوشت: بازار سرمایه ایران همچنان سرخ‌پوش است و تاکنون دولت رئیسی هم نتوانسته مرهمی بر آن بگذارد. ریزش مداوم این روزهای بورس در حالی است که بازار سرمایه ایران دو سال متفاوت، عجیب و البته بهت‌آور برای سرمایه‌گذاران را پشت‌سر گذاشته و حالا بسیاری از سهامداران کوچک حقیقی، پورتفوی قرمز خود را کامل بسته‌اند و با ضرری فراوان، عطای این بازار را به لقایش بخشیده‌اند. در این پاییز بورسی دیگر حتی خبری هم از اعتراض مجازی یا حضوری نیست که به گفته بعضی کارشناسان دلیل این سکوت هم احتمالاً به خروج همین سرمایه‌گذاران خُرد برمی‌گردد. در بازار سرمایه ایران چه می‌گذرد و چرا دولت سیزدهم و دولتمردانش با وجود وعده‌های فراوان، نه‌تنها تغییری ایجاد نکرده‌اند، بلکه تا اینجای کار بخشی از امیدها را هم ناامید کرده‌اند؟