مسیر مبهم
سالم‌سازی فضای کسب‌وکار از چه راهی میسر است؟
در اتمسفری که روابط بین‌المللی تیره و مبهم شده است و فضای کسب‌وکار داخلی آن نیز ناسالم است، وجود بنگاه سالم تقریباً بی‌معنا می‌شود. این سخن محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان و دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC)، در چهارمین همایش سالانه مبارزه با فساد است.
فاطمه شیرزادی: در اتمسفری که روابط بین‌المللی تیره و مبهم شده است و فضای کسب‌وکار داخلی آن نیز ناسالم است، وجود بنگاه سالم تقریباً بی‌معنا می‌شود. این سخن محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان و دبیرکل کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌الملل (ICC)، در چهارمین همایش سالانه مبارزه با فساد است. او در این همایش که با رونمایی از مدل «بنگاه سالم» در اتاق بازرگانی تهران برگزار شد، فضای کسب‌وکار عاری از فساد را نیاز و اولویت نخست برای سلامت بنگاه‌های اقتصادی عنوان کرد و گفت: مهم‌ترین ضعف کشور در ایجاد بستر سالم و عاری از فساد در کسب‌وکار این است که دولت از یک نظام اقتصادی مشخص و تعریف‌شده تبعیت نمی‌کند. از همین‌رو فعالان اقتصادی همواره با ابهامات جدی در کسب‌وکار خود باقی می‌مانند و این بوروکرات‌ها هستند که تصمیم‌گیر می‌شوند و مجوزهای متعدد هرازگاهی در فضای کسب‌وکار بنگاه‌ها، سر بر می‌آورد. در چنین فضایی، قانون‌پذیری نیز زیر سوال می‌رود. او در عین تقدیر از تلاش‌هایی که برای تدوین مدل بنگاه سالم صورت گرفته، اظهار کرد: «اتاق بازرگانی تهران با کمک اتاق ایران، باید نزد دولت رفته و به صراحت و با جسارت اعلام کند که بخش خصوصی موفق شده است مدل «بنگاه سالم» را طراحی کند، اما پیاده‌سازی و اجرای این مدل به ایجاد فضای کسب‌وکار سالم و عاری از فساد نیاز دارد که در این زمینه دولت باید به طور جدی وارد عمل شود.»
اما آیا جدا از عملکرد دولت در سالم کردن فضای کسب‌وکار، هیچ تلاشی در جهت مبارزه با فساد در بخش خصوصی به ثمر نمی‌رسد؟ آیا مدل بنگاه سالم صرفاً با همگامی دولت به کارایی لازم می‌رسد؟ اساساً بنگاه سالم چه ویژگی‌هایی دارد و مدل بنگاه سالم شامل چه مواردی است؟ مرکز سلامت اداری و مبارزه با مفاسد اقتصادی اتاق تهران در معرفی بنگاه سالم، مراحل مدل مدیریتی مبارزه با فساد در بخش خصوصی را به این شرح ذکر کرده است:
اعلام آمادگی توسط مدیران ارشد سازمان برای اجرای برنامه مبارزه با فساد؛ ارزیابی ریسک‌ها، فرصت‌ها و تاثیرات انواع فساد سازمان؛ تعهد مدیریت ارشد سازمان نسبت به جاری‌سازی اصول سیستم مدیریت مبارزه با فساد؛ تدوین و بازنگری اهداف، استراتژی‌ها و برنامه عملیاتی سازمان مبتنی بر استراتژی‌ها و اقدامات حاصل از ارزیابی ریسک فساد؛ پیاده‌سازی استراتژی‌ها، سیاست‌ها و اقدامات حاصل از ارزیابی ریسک فساد در شرکت و در طول زنجیره ارزش شرکت؛ ارزیابی تاثیرات حاصل از پیاده‌سازی سیستم مبارزه با فساد و پیشرفت به سوی اهداف تعیین‌شده؛ انتشار نتایج و مشارکت با ذی‌نفعان در مورد پیشرفت‌ها و استراتژی‌ها برای بهبود مستمر. به گفته حسن عابدی‌جعفری، دبیر همایش مبارزه با فساد، «این مدل تلاش می‌کند سلامت و پاکدستی را در بنگاه‌های کشور نهادینه کند». او معتقد است بخش خصوصی پس از پرداختن سهم خود در مبارزه با فساد می‌تواند از دولت نیز این مطالبه را داشته باشد. اما آیا مدل بنگاه سالم بدون مشارکت دولت قابل اجراست آن هم در شرایطی که دولت بزرگ و مداخله‌گر در همه ابعاد اقتصاد کشور حضوری پررنگ دارد؟
