انزوای تولید

رکود اقتصادی و به تبع آن رکود در بخش‌های تولیدی تنها خاص اقتصاد ایران نیست و به دلایل مختلفی ممکن است، در هر اقتصادی رخ دهد. اقتصاد جهانی دوره‌های متعددی از رکود را پشت سر گذاشته است به طور مثال در سال 1837 بحران اقتصادی در برخی از کشورها رخ داد که باعث بروز مشکلات مختلفی در عرصه اقتصادی شد. نمونه دیگر رکود اقتصادی به سال 1929 در دنیا برمی‌گردد که با پیامدهای سنگینی همراه بود و در اقتصاد جهانی اثرگذار بود. یا بحران اقتصادی جهان در سال 2008 بسیاری از کشورها را درگیر خود کرده است. به ویژه اروپایی‌ها با بحران‌های اقتصادی سهمگینی مواجه شدند که تبعات آن همچنان ادامه دارد. رکود گسترده یونان در سال 2009 نمونه بارز آن در سال‌های اخیر است. اولین نشانه رکود اقتصادی با کاهش تقاضا در زمینه کالا و خدمات بروز می‌کند که در نهایت پس از مدتی پیامدهایش در بخش تولیدی ظهور می‌کند. پایین آمدن توان تولید بنگاه‌ها در اثر افزایش هزینه‌ها در نهایت منجر به تعدیل نیرو و گسترش بیکاری می‌شود؛ لذا رکود اقتصادی ناگزیر از رکود تولید است. هرچه زمان رکود اقتصادی طولانی‌تر شود پیامدهایش بر اثر کاهش تقاضا و پایین آمدن فروش محصولات و خدمات اثر خود را در ابعاد گسترده‌تر در بخش تولید نمایان می‌کند.

رکود اقتصادی در ایران نیز در سال‌های اخیر گریبانگیر اقتصادمان شده ‌است. به طوری که اثرات نامطلوبی بر بخش تولید برجای گذاشته است. در سال 1392 نیز رکود اقتصادی و وسعت گرفتن کاهش تولید در کشور همراه با تورم بالا بود که به رکود تورمی دامن زد. طبیعی است در رکود تورمی کار بنگاه‌های تولیدی بسیار سخت و تامین هزینه‌ها برای آنها بسیار دشوار می‌شود. این شرایط به ویژه وقتی رکود تورمی طولانی‌مدت می‌شود در یک دوره شش‌ماهه یا یک سال اثرات نامطلوبی بر کل اقتصاد کشور می‌گذارد و زمینه رشد اقتصادی منفی را فراهم می‌کند. این اتفاق در سالی که گذشت در اقتصاد ایران رخ داد و با رشد اقتصادی منفی در اثر تشدید رکود اقتصادی و رکود بی‌سابقه در بخش‌های تولیدی مواجه شدیم. دلایل تشدید رکود در اقتصاد و بخش تولیدی و شکل‌گیری رکود تورمی در سال 1392 در اقتصاد ایران به عوامل مختلفی بستگی داشت که مهم‌ترین آن به کاهش قدرت خرید مردم در اثر جهش نرخ ارز در سال قبل از آن و سقوط ارزش پول ملی برمی‌گردد که به کاهش تقاضا برای محصولات و خدمات منجر شد. رشد نقدینگی سرگردان نیز از دیگر دلایل رکود تورمی در سال گذشته بود که اثرات منفی بر بخش‌های مختلف اقتصادی گذاشت. به طور کلی می‌توان گفت پدیده رکود تورمی ناگوارترین اتفاقی است که در هر اقتصادی رخ می‌دهد. متاسفانه سال 1392 تجربه تلخی در مجموعه اقتصاد ایران به ویژه در بخش تولید به یادگار گذاشت. رشد اقتصادی منفی، تعطیلی بخش قابل توجهی از کارگاه‌ها، کارخانه‌های تولیدی و صنعتی، رشد بی‌سابقه بیکاری، افزایش معوقات بانکی، گستردگی فقر، لجام‌گسیختگی تورم و هرج و مرج اقتصادی از جمله پیامدهای رکود تورمی در اقتصاد کشور است که بیشترین ضربه را به بخش تولیدی کشور وارد کرده است. البته بخشی از مشکلات اقتصادی و رکود تورمی نیز ناشی از تشدید تحریم‌های اقتصادی بود که تاثیرات خاص خود را به اقتصاد کشورمان تحمیل کرد. از طرف دیگر تثبیت نرخ ارز نیز سیاست مناسبی نبود و در دو سال گذشته تبعات خود را نشان داد. وقتی دولت سعی کرد نرخ ارز را ثابت نگه دارد و در مقابل سیاست دولت بر توسعه و گسترش واردات بود، با تشدید تحریم‌ها شوک سنگینی به نرخ ارز وارد شد در نتیجه تا سه برابر قیمت ارز را افزایش داد که به یکباره اقتصاد ایران را که وابسته به واردات بود تحت ‌تاثیر قرار داد. در مقابل نیز اجرای نادرست طرح هدفمندی یارانه‌ها و افزایش نرخ حامل‌های انرژی آثار خود را بروز داد و این دو عامل دست به دست هم داد تا تورم از مرز 40 درصد بگذرد و در نتیجه تبعات سنگینی بر بخش‌های مختلف اقتصادی وارد کرد. در مجموع می‌توان گفت سال 1392 برای اقتصاد ایران همراه با انبوهی از نگرانی‌ها بود که بیشتر در بخش تولید اثرات خود را نمایان کرده بود.