تعطیلی شادآباد

با تیرآهن و میلگرد و نبشی و ورق سروکار دارند. هر سال کمی مانده به تیرماه که فصل مالیاتی سال است در اعتراض به نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده کرکره‌های بازار آهن شادآباد را پایین می‌کشند. می‌گویند آهن‌فروش‌ها وضع مالی شان خوب است اما آنها تاب پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تعیین‌شده سازمان مالیاتی را ندارند. حاضرند کرکره‌ها را یک هفته پایین بکشند، اما حرف خودشان باشد. نشنیده بگیرید که با کرکره‌های پایین هم معامله می‌کنند. بازار جریان دارد.

از سال 87 که دولت محمود احمدی‌نژاد برای اولین بار مالیات بر ارزش افزوده را اجرا کرد، سالی نیست که آهن‌فروشان و طلافروشان و چند صنف دیگر به نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده اعتراض نکنند. ناگفته نماند سازمان مالیاتی هم در برخی موارد طوری رفتار می‌کند که صدای این بازاری‌های قدرتمند در می‌آید.

اما کسبه بازار آهن از وضعیت بازار رضایت ندارند. آنها مرتباً از وضع کساد بازار آهن ناله می‌کنند و معتقدند با وضعیت کسادی بازار فشار مالیات بر ارزش افزوده به‌طور مضاعف طاقت آنها را بریده است. بر اساس آمار اتحادیه آهن و فولاد، در دو سال گذشته 970 واحد صنفی آهن‌فروشی تعطیل شده است. برخی کسبه‌های بازار شادآباد و آهن‌مکان و افسریه معتقدند برگه‌های مالیاتی که برای آنها می‌آید از کل سرمایه آنها و قیمت مغازه‌شان بیشتر است. یکی از این کسبه می‌گفت وقتی مغازه من 170 میلیون می‌ارزد برای چه باید 420 میلیون تومان مالیات بر ارزش افزوده بدهم. مگر چقدر درآمد داشته‌ام.

ظاهراً تفاهمنامه‌هایی که هر سال بسته می‌شود نمی‌تواند طرفین ماجرا را راضی نگه دارد و طول عمر آن کمتر از یک سال است چرا که در سال بعد همان آش است و همان کاسه. دوباره اعتراض. دوباره تعطیلی بازار و سرگردانی مردم. در این میان اما بازاری‌های آهن‌فروش بیکار نمی‌نشینند. کرکره مغازه‌ها پایین است اما کاسبی به شکل غیررسمی در جریان است.

مالیات بر ارزش افزوده بر اساس سود باشد

کسبه آهن‌فروش معتقدند اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بر اساس متن قانون نیست و آن طور که قانون تاکید کرده است اتفاق نمی‌افتد. آنها به مواد 3، 14، 22 و 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده استناد می‌کنند و معتقدند اگر روال قانونی به همین شکل باشد ما با پرداخت مالیات مشکلی نداریم. اما این مواد قانونی چه می‌گویند. بر اساس ماده 3، ارزش افزوده در این قانون، تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه‌شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل‌شده در یک دوره معین است. یعنی میزان مالیات بر ارزش افزوده باید بر اساس میزان سود فروشنده آهن باشد نه بر اساس کل مبادلات یا کل دریافتی صورت گرفته.

بر اساس ماده 14 قانون مالیات بر ارزش افزوده، ماخذ محاسبه مالیاتی، بهای کالا یا خدمات مندرج در صورتحساب خواهد بود. در مواردی که صورتحساب موجود نباشد یا از ارائه آن خودداری شود و یا به موجب اسناد و مدارک مثبته احراز شود که ارزش مندرج در آنها واقعی نیست، ماخذ محاسبه مالیات بهای روز کالا یا خدمت به تاریخ روز تعلق مالیات است. تبصره - موارد زیر جزو ماخذ محاسبه مالیات نمی‌باشد: الف- تخفیفات اعطایی ب- مالیات موضوع این قانون که قبلاً توسط عرضه‌کننده کالا یا خدمت پرداخت شده است. ج- سایر مالیات‌های غیرمستقیم و عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمت به آن تعلق گرفته است. معنی و مفهوم این بند قانونی آن است که مالیات باید براساس فاکتور فروش باشد و نکته دوم اینکه اگر مالیات آهن در بورس کالا پرداخت شده است نباید مجدداً در واحد صنفی مورد محاسبه قرار گیرد.

بر اساس ماده 22 قانون مالیات بر ارزش افزوده، مودیان مالیاتی در صورت انجام ندادن تکالیف مقرر در این قانون یا در صورت تخلف از مقررات این قانون علاوه بر پرداخت مالیات متعلق و جریمه تاخیر، مشمول جریمه‌ای به شرح زیر خواهند بود: 1- عدم ثبت‌نام مودیان در مهلت مقرر معادل هفتادوپنج درصد (75%) مالیات متعلق تا تاریخ ثبت‌نام یا شناسایی حسب مورد 2- عدم صدور صورتحساب معادل یک برابر مالیات متعلق 3- عدم درج صحیح قیمت در صورتحساب معادل یک برابر مابه‌التفاوت مالیات متعلق 4 - عدم درج و تکمیل اطلاعات صورتحساب طبق نمونه اعلام شده معادل بیست‌وپنج درصد (25%) مالیات متعلق 5- عدم تسلیم اظهارنامه از تاریخ ثبت‌نام یا شناسایی به بعد حسب مورد معادل پنجاه درصد (50%) مالیات متعلق 6- عدم ارائه دفاتر یا اسناد و مدارک حسب مورد معادل بیست‌وپنج درصد (25%) مالیات متعلق. حال آنکه معترضان بازار آهن معتقدند اظهارنامه‌های خود را به موقع تحویل می‌دهند اما نحوه محاسبه سازمان مالیاتی را قبول ندارند. همه معترضان معتقدند باید مالیات را پرداخت کرد اما نه به صورتی که در حال حاضر اجرا می‌شود.

بر اساس ماده 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده، در مواردی که ماموران ذی‌ربط سازمان امور مالیاتی کشور جهت رسیدگی به اظهارنامه یا بررسی میزان معاملات به مودیان مراجعه و دفاتر و اسناد مدارک آنان را درخواست کنند مودیان و خریداران مکلف به ارائه دفاتر و اسناد و مدارک درخواستی حسب مورد هستند و در صورت عدم ارائه دفاتر و اسناد و مدارک مورد نیاز، متخلف مشمول جریمه مقرر در ماده 22 این قانون محسوب شده و مالیات متعلق به موجب دستورالعملی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین می‌کند، به صورت علی الراس تشخیص داده و مطالبه و وصول خواهد شد. در خصوص ماده 26 قانون، معترضان بازار آهن معتقدند نباید مالیات بر ارزش افزوده به‌صورت علی الراس باشد. آنها می‌گویند مالیات بر ارزش افزوده باید براساس میزان خریدوفروش و سود باشد و علی‌الراس در این قانون جایگاهی ندارد که باید در اصلاحیه مجلس به آن توجه شود. برگه‌های علی‌الراسی که به درب دکان صنوف آهن‌فروشی بازار شادآباد تهران آمده است باعث شده آنها از ترس مغازه‌های خود را تعطیل کنند. گفته می‌شود برگه‌های علی‌الراس به‌صورت غیرواقعی صادر شده است. کسبه بازار آهن معتقدند مالیات بر ارزش افزوده بر اساس ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده باید از تفاوت خریدوفروش آهن کسر شود، نه از کل مبلغ مورد معامله.

یکی از کسبه بازار آهن می‌گوید در گذشته مالیات بر مشاغل پرداخت می‌کردیم که این مالیات بر اساس تفاهم صورت گرفته و هر سال به آن 10 تا 15 درصد اضافه می‌شد. در سال‌های گذشته نحوه پرداخت مالیات به این صورت بود که 30 درصد نقدی و مابقی در اقساط پرداخت می‌شد. اما از سال 89 از صنف ما مالیات بر ارزش افزوده می‌گیرند. هر سال هم بر سر رقم آن تفاهم می‌کنند اما سال بعد دوباره برمی‌گردیم به خانه اول. همان ماجراها و همان علی‌الراس و عدم هماهنگی با صنوف و اتحادیه مربوطه.

از دیگر موارد اعتراضی آهن‌فروشان مربوط به نحوه محاسبه است به نحوی که فعالان صنفی معتقدند مالیات بر ارزش افزوده باید از سود حاصل از فروش کالا محاسبه شود اما سازمان امور مالیاتی بر اساس میزان درآمد مالیات بر ارزش افزوده را محاسبه می‌کند.

علی‌الراس آخرین راهکار باشد

وقتی آهن‌فروشان فقط از طریق بورس کالا آهن مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند لذا با مراجعه به مدارک و مستندات بورس کالا و محاسبه تفاوت آن از رقم فروش آهن می‌توان میزان دقیق مالیات بر ارزش افزوده را تعیین کرد. واقعیت این است که زیرساخت مناسب برای محاسبه مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده در کشور وجود ندارد و به دلیل ساختار سنتی نظام توزیع کشور و عدم ردیابی معاملات بر بستر مناسب عمده اختلافات به وجود آمده در حوزه مالیاتی کشور به خود‌اظهاری مربوط می‌شود. در حالی که پرداخت مالیات نباید جنبه خود‌اظهاری داشته باشد بلکه همان‌گونه که مالیات حقوق و مزایای کارکنان دولت به‌طور مکانیزه و مشخص محاسبه و استخراج می‌شود مالیات بقیه ارکان درآمدزای کشور نیز باید به‌صورت مکانیزه باشد. در عصر تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات صحبت کردن در خصوص این موارد شاید خنده‌آور باشد اما باید مکانیسم معاملات در سطوح همه کالاها به‌صورت روشن و شفاف باشد. دولت نیز باید مکانیسم مناسبی برای حل و فصل مشکلات با بازار داشته باشد. تعطیل کردن بازار راهکار مناسبی برای حل مشکلات نیست. از طرف دیگر سازمان امور مالیاتی نباید از علی‌الراس به عنوان اولین راهکار استفاده کند؛ علی الراس باید آخرین حربه اجرای قانون باشد.