رونق نامحسوس

در راستای اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و آثار لغو تحریم‌ها بر اقتصاد، به‌طور کلی می‌توان گفت که تمامی بازارهای اقتصادی از این اتفاق متاثر خواهند شد، اما شدت و سرعت این تاثیرپذیری بسیار متفاوت خواهد بود. طبیعتاً هر حوزه‌ای که به ارتباطات بین‌المللی وابستگی بیشتری داشته باشد، از اعمال یا لغو تحریم‌ها متاثرتر خواهد شد.

اما در ارتباط با بخش ساختمان، آنچه بیش از هر چیز در سال آینده بر این بخش سایه افکنده، کاهش قیمت نفت است. با روند موجود کاهش قیمت نفت بودجه دولت در سال 1395 با مشکل کسری مواجه خواهد شد. در این صورت تخصیص اعتبارات عمرانی بیش از پیش کاهش خواهد یافت و تشکیل سرمایه در بخش ساختمان افت خواهد کرد. در این شرایط تاثیر اجرای برجام بر بخش ساختمان عمدتاً می‌تواند از طریق جبران سرمایه‌گذاری‌های انجام‌نشده دولت باشد.

خوش‌بینی به رونق

اگر ورود سرمایه‌های خارجی و دارایی‌های بلوکه‌شده پیش‌خور نشده در حدی نباشد که اثر کاهش درآمد نفتی دولت را جبران کند، هزینه‌های عمرانی، کاهش درآمد افراد و متقابلاً کاهش قدرت خرید و افت تقاضای مصرفی و غیر‌مصرفی مسکن را شاهد خواهیم بود، و‌لی در شرایطی که اقتصاد با حجم زیادی از ورود سرمایه خارجی و آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده مواجه شود، می‌توان انتظار داشت اثر کاهش درآمدهای نفتی تا حدی جبران شده و در نتیجه تشکیل سرمایه در بخش ساختمان را افزایش دهد. سرمایه‌گذاری بیشتر در کشور می‌تواند از طریق رشد اقتصادی منجر به افزایش درآمد افراد و متقابلاً افزایش قدرت خرید و تقاضای مسکن و در ادامه رشد قیمت آن شود.

از طرف دیگر با کاهش صادرات نفتی، عرضه ارز کاهش می‌یابد و از سوی دیگر با اجرای برجام و گسترش تبادلات تجاری، تقاضای ارز افزایش یافته و نرخ آن افزایش می‌یابد. افزایش نرخ ارز هزینه‌های تولید برای سازندگان را افزایش داده و با فرض ثبات قیمت، جذابیت بازار را کاهش می‌دهد. اما اگر به افزایش چشمگیر سرمایه‌گذاری ‌خارجی و ورود دارایی‌های آزاد‌شده خوش‌بین باشیم، شاید حتی بتوان با احتمال کمی انتظار تقویت ریال در برابر ارزهای خارجی را داشت که منجر به کاهش نرخ ارز واقعی و کاهش هزینه‌های ساخت ساختمان شود.

نگاه مسکن به نرخ سود

اما به‌طور کلی باید گفت از آن جهت که مسکن کالایی غیرقابل مبادله بوده و حتی ساخت آن تا حدود زیادی بدون نیاز به نیروی کار یا مواد اولیه خارجی صورت می‌گیرد، اعمال یا رفع تحریم‌ها اثر مستقیمی بر آن نخواهد داشت و تنها از کانال‌های غیرمستقیم و از طریق اثرگذاری سرمایه‌های خارجی یا بازارهای رقیب است که از اجرای برجام متاثر می‌شود.

برای مثال بیش از هر چیز باید دید که اثر برجام بر بازارهایی مثل بورس، طلا یا ارز چگونه است و آیا سرمایه‌گذاری‌های جدید گزینه مناسب‌تری نسبت به مسکن هستند یا خیر. البته در بازارهای رقیب، بیشترین تاثیر بر بازار مسکن از طریق بازار پول و سپرده‌های بانکی است، که نرخ سود آن نیز به سیاست‌های پولی بانک مرکزی در پسابرجام برمی‌گردد.

بنابراین اثر برجام بر بخش ساختمان و به خصوص بازار مسکن، اثر روشنی نیست و نیاز به مطالعه دقیق‌تری دارد و تنها چیزی که کمی قطعی‌تر می‌توان اظهار داشت این است که خوش‌بینی و انتظارات مثبت از آینده بازارها رو به افزایش است و در مورد بازار مسکن این امر را می‌توان از افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر‌شده در ماه‌های اخیر برداشت کرد.