به سوی اتاوا

اسدالله عسگراولادی / نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و کانادا

ایران و کانادا علاوه بر رژیم گذشته از همان روزهای نخست پیروزی انقلاب هم روابط در‌خور توجهی با یکدیگر داشتند. اما به واسطه اقدام مسوولان وقت سفارت این کشور در تهران نسبت به حمایت از خروج و به روایتی فراری دادن تعدادی از گروگان‌هایی آمریکایی از ایران، این روابط در سال 1359 قطع شد. وضعیت مذکور تا سال ۱۳۶۹ که سفارتخانه‌های دو کشور بازگشایی شد به قوت خود باقی بود. مبادله سفیر میان دو کشور در سال ۱۳۷۴ صورت گرفت و در طی این مدت مهاجرت گسترده ایرانیان به کانادا و همچنین قطع روابط و تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر اهمیت برقراری روابط با کانادا افزود. به دلیل روابط تنگاتنگ همه‌جانبه میان آمریکا و کانادا، این کشور نقش مهمی در تامین کالاهای آمریکایی مورد نیاز ایران داشت. بر همین اساس هم بود که ما تصمیم گرفتیم اتاق بازرگانی ایران و کانادا را در راستای سر و سامان دادن به مبادلات تجاری و بازرگانی دو کشور تاسیس کنیم. با تاسیس این اتاق بود که ما هر‌ سال دو بار میزبان هیات‌هایی از بازرگانان کانادایی در تهران بودیم و یک بار نیز اعضای اتاق بازرگانی ایران در قالب هیات تجاری به اتاوا سفر می‌کردند. با این رفت و آمدها بود که توانستیم مبادلات تجاری و بازرگانی دو کشور را به بیش از سه میلیارد دلار برسانیم. اما از چهار سال پیش و با تشدید سیاست‌های دولت «استفان هارپر» علیه ایران این روابط کم‌کم در سراشیبی سقوط قرار گرفت تا اینکه به طور کامل متوقف شد. جالب اینکه یک شب پیش از ترک ایران از سوی مهمان در مجموعه اتاق بود و هیچ حالت غیرعادی که حاکی از برنامه‌ریزی برای توقف مناسبات ایران و کانادا باشد در رفتار او مشاهده نشد. اما به نظر می‌رسد همان شب به او اطلاع داده شد که باید ایران را ترک کند و این سرآغازی برای تیره و تار شدن روابط دوجانبه بود. از آن پس ما تا به همین حالا اجازه صادرات کالا به کانادا را نداشته‌ایم و در مقابل هم نتوانسته‌ایم کالایی را از این کشور وارد ایران کنیم. در طول سه سال گذشته کانادایی‌ها برخوردی به مراتب بدتر از انگلیسی‌ها و حتی آمریکایی‌ها در رابطه با ایران داشتند و هرگاه قرار بود یک قطعنامه ضد‌ایرانی در سازمان ملل به تصویب برسد ابتدا کانادایی‌ها و پس از آن استرالیایی‌ها به صورت سفت و سخت از آن حمایت و پشتیبانی می‌کردند. کانادایی‌ها با رفتار و سیاست‌های خود نه‌تنها در برابر ایران بلکه در مقابل بیش از نیم میلیون کانادایی ایرانی‌الاصل قرار گرفتند که تمایل دارند ارتباط با سرزمین مادری خود را همچنان حفظ کنند اما متاسفانه به دلیل تعطیلی سفارت ایران در این کشور و همچنین سفارت کانادا در تهران مجبور بودند با حضور در کشوری ثالث برای دریافت روادید خود اقدام کنند. اما از دو ماه پیش و با روی کار آمدن دولت جدید کانادا دو اتفاق و رویکرد مهم در سیاست خارجی این کشور در قبال ایران به وقوع پیوست. ابتدا انتخاب«جاستین ترودو» به عنوان نخست‌وزیر این کشور و پس از آن انتخاب دو نفر از کاندیداهای ایرانی‌الاصل در پارلمان این کشور بود. اقداماتی که قطعاً در بهبود و ارتقای مناسبات دوجانبه تهران و اتاوا تاثیرات عمیق و امیدوارکننده‌ای را بر جا می‌گذارد. نخست‌وزیر جدید کانادا یکی از وعده‌های انتخاباتی خود را به بهبود روابط تهران و اتاوا اختصاص داده بود و ما هم امیدواریم با تغییر در برخی از سیاست‌های فعلی این کشور برای ارتقای روابط دو‌جانبه تلاش کند. بر همین اساس هم ما از همین حالا مکاتبات‌مان با اعضای اتاق بازرگانی ایران و کانادا را آغاز کرده‌ایم و امیدواریم با اجرای به موقع و موفقیت‌آمیز برجام بتوانیم در بهار سال آتی هیاتی از ایران را راهی اتاوا کنیم و در آن سو نیز میزبان هیاتی از تجار و بازرگانان کانادایی در تهران باشیم. معتقدم از بهمن‌ماه که نخستین آثار توافق جامع هسته‌ای ایران و 1+5 به عرصه ظهور و بروز برسد ما می‌توانیم منتظر اصلاح رویه‌های سیاستمداران دو کشور نسبت به بهبود و ارتقای مناسبات دوجانبه‌شان باشیم. با این اقدامات ما مبادلات 300 تا 400 میلیون‌دلاری فعلی را که تنها دربرگیرنده مقداری از محصولات غذایی و کشاورزی از کانادا و خشکبار از ایران است به میزان سه میلیارد‌دلاری پیش از قطع روابط یا حتی بیش از آن ارتقا خواهیم داد. در سال‌های پیشین و پیش از قطع یکجانبه روابط کانادا با ایران ما واردکننده ماشین‌آلات صنعتی از کانادا و صادرکننده محصولات پتروشیمی و خشکبار و مواد غذایی به این کشور بودیم. در آن زمان سهم ما از این مناسبات بیش از یک میلیارد دلار و سهم طرف کانادایی نیز نزدیک به دو میلیارد دلار بود که قطعاً با بازگشت به مناسبات گذشته سیاسی و اقتصادی دو کشور می‌توانیم به این آمار یا حتی بیش از آن دست پیدا کنیم. البته ما انتظار نداریم تا پیش از اجرای توافق جامع هسته‌ای ایران اتفاق خاصی در مناسبات دوجانبه ما با طرف کانادایی رخ دهد و می‌دانیم که کانادایی‌ها منتظر آغاز مجدد فعالیت سفارت انگلیس در ایران هستند تا پس از آن برای بازگشایی سفارتشان در تهران اقدام کنند؛ با وجود آنکه انگلیسی‌ها چند ماهی است که سفارتخانه خود در تهران را بازگشایی کرده‌اند اما این سفارتخانه هنوز وارد مراحل عادی کاری خود نشده است و به نظر می‌رسد کانادایی‌ها هم منتظر رسیدن به این مرحله هستند تا برای آغاز مجدد فعالیت سفارتخانه خود در ایران اقدام کنند. با این رویه فکر می‌کنم زمان آن در تابستان سال آتی میلادی (2016) فرا‌برسد و اگر برجام در زمان مقرر و با همان طراحی پیشین خود اجرایی شود روابط ما با تمامی کشورهای غربی به صورت موزون و همزمان بهبود پیدا می‌کند که کانادایی‌ها هم بری از این سیاست نیستند.