هشدار رئیس

«در غلتان دادیم، آبنبات گرفتیم!» حدود 14 سال پیش هنگامی که علی لاریجانی رئیس صدا و سیمای وقت، در مواجهه با توافقات اولیه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای دولت اصلاحات با کشورهای غربی، این جمله را بر زبان جاری کرد، کمتر تحلیلگری از بیان این جمله ابراز شگفتی کرد. این سیاستمدار اصولگرا آن روزها در صف نخست حمله به دولت قرار داشت و کمتر با ادبیات دیپلماتیک آشنا بود. دیپلمات‌های آن روز شورای عالی امنیت ‌ملی و وزارت امور خارجه نیز در مواجهه با این سخنان احتمالاً به یاد آن ضرب‌المثل معروف می‌افتادند که «بیرون گود نشسته است و می‌گوید لنگش کن!» حدود دو سال بعد که علی لاریجانی در شورای ‌عالی امنیت ‌ملی بر کرسی حسن روحانی تکیه زد و خود مسوولیت مذاکرات با قدرت‌های جهانی در پرونده هسته‌ای ایران را برعهده گرفت، آرام‌آرام از ادبیات پیشین فاصله گرفت. او که تا دیروز چه بر مبنای رقابت‌های جناحی و چه بر پایه اصول اعتقادی خود مذاکرات دوره اصلاحات را بر‌نمی‌تابید، به تدریج راه خود را از سیاست‌های ماجراجویانه محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم جدا کرد و ادبیاتی بسیار نزدیک به دیپلمات‌های دوره اصلاحات و چهره‌های میانه‌رو اتخاذ کرد. ادبیاتی که عملاً موجب دلخوری احمدی‌نژاد از وی و کنار گذاشتن لاریجانی از مذاکرات شد. لاریجانی پس از ورود به مجلس تلاش کرد تا جای ممکن از اندوخته دیپلماتیک خود بهره بگیرد و در حد امکان مانع تندروی‌های محمود احمدی‌نژاد و حامیان او در عرصه‌های داخلی و خارجی شود. او در سه سال زمامداری حسن روحانی نیز یکی از نزدیک‌ترین متحدان رئیس‌جمهوری و ائتلاف میانه‌روها و اصلاح‌طلبان به‌شمار می‌آمد، چهره‌ای که پیروزی او در مقابل نامزد برخی نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس را کمتر تحلیلگری به مثابه شکست ائتلاف میانه‌روها و اصلاح‌طلبان گذاشت. با این پیش‌زمینه سخنان رئیس مجلس در روزهای اخیر درباره برجام برای بسیاری از ناظران امور ایران واجد پیام‌های خاصی بود. علی لاریجانی در روزهای پایانی تیرماه با اشاره به برخی موضع‌گیری‌های بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل و اقدامات مجلس نمایندگان ایالات متحده هشدار داده ‌بود که «اقدامات ایذایی در مقابل توافق هسته‌ای به نقطه‌ای رسیده است که راهی جز مقابله برای ایران باقی نمانده است». او در ادامه تصریح کرد: «لازم است تا سازمان انرژی اتمی مطابق قانون مربوطه طرح راه‌اندازی کارخانه هسته‌ای برای غنی‌سازی در درجات مورد نیاز کشور را آماده کرده و مجلس را در جریان قرار دهد.» این اظهارات اگر از سوی چهره‌هایی چون سعیدجلیلی، محمود احمدی‌نژاد، حسین صفار‌هرندی، حسین شریعتمداری و... بیان شده بود، احتمالاً پای اختلافات سیاسی و جناحی یا رقابت‌های کلی با حسن روحانی گذاشته می‌شد، اما بیان این جملات از زبان علی لاریجانی -البته ورژن پس از سال 1386 ایشان- پیام‌هایی کاملاً متفاوت را به جهان ارسال می‌کند. پیام‌هایی که از سویی احتمال برخی بدعهدی‌ها از طرف مقابل را در ذهن متبادر می‌کند و به طرف مقابل می‌خواهد گوشزد کند که حسن روحانی و تیم او نیز ابزارهایی برای فشار دارند و نباید فرصت مغتنمی را که دولت روحانی برای تعامل و گفت‌وگو به وجود آورده است، قدر ندانند. از سوی دیگر افراطیون داخلی را نیز برای مقابله با برجام خلع سلاح می‌کند.

با این توضیحات، اظهارات امروز لاریجانی را نمی‌توان با مثل «در غلتان دادیم، آبنبات گرفتیم!» مقایسه کرد. لاریجانی در این ایام درست در نقشه راه حسن روحانی و ائتلاف میانه‌روها و اصلاح‌طلبان طی طریق می‌کند و قاعدتاً اظهارات او در ادامه اجرای برجام سازنده خواهد بود.