تاریخ انتشار:
موانع کنترل ناباروری در ایران
آمار دقیق نداریم
ناباروری از جمله معضلاتی است که کشورها در سراسر جهان، فارغ از آنکه در شمار کشورهای فقیر یا توسعه‌یافته قرار می‌گیرند، کم و بیش با آن دست به گریبان هستند. اما آنچه می‌تواند سیاستگذاران را در پیشگیری، کنترل روند ابتلا یا ارائه خدمات بهداشتی و درمانی موثرتر یاری برساند، در اختیار داشتن اطلاعات و آماری دقیق از میزان ناباروری زوج‌ها و افراد در کشور است.
ربابه طاهری‌پناه/ عضو هیات علمی انجمن باروری و ناباروری ایران
ناباروری از جمله معضلاتی است که کشورها در سراسر جهان، فارغ از آنکه در شمار کشورهای فقیر یا توسعه‌یافته قرار می‌گیرند، کم و بیش با آن دست به گریبان هستند. اما آنچه می‌تواند سیاستگذاران را در پیشگیری، کنترل روند ابتلا یا ارائه خدمات بهداشتی و درمانی موثرتر یاری برساند، در اختیار داشتن اطلاعات و آماری دقیق از میزان ناباروری زوج‌ها و افراد در کشور است. به رغم اهمیت تعیین فراوانی ناباروران در جامعه، آمار دقیقی از این گروه در کشور وجود ندارد. البته در سال‌های گذشته آمارهایی از زوج‌های نابارور منتشر شده است اما این آمارها اغلب دارای ایراداتی است. سن باروری در زنان 15 تا 44 سال است یعنی هر زنی می‌تواند در این سن، باردار شود. اما یکی از مراکز درمان ناباروری که در عین حال در این زمینه به تحقیق و پژوهش نیز می‌پردازد، آمار جدیدی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد میزان شیوع ناباروری در ایران حدود 22 درصد است؛ اما این اعتقاد وجود دارد که میزان شیوع ناباروری در ایران مانند سایر نقاط جهان 10 تا 15 درصد است. ضمن آنکه در پژوهشی که این مرکز در مورد فراوانی زوج‌های نابارور به انجام رسیده، تنها زنان در سنین 20 تا 40 سال مورد
آزمایش و ارزیابی قرار گرفته‌اند و زنان 15 تا 20 سال و زنان با سن بیش از 40 سال از این مطالعه حذف شده‌اند. از این‌رو، به عقیده صاحب‌نظران و متخصصان درمان ناباروری این ارزیابی و نمونه‌گیری‌هایی از این دست که در سال‌های گذشته صورت گرفته است، اطلاعات دقیقی ارائه نمی‌کند. اما اگر وجود سه میلیون زوج نابارور را به عنوان مبنا در نظر بگیریم، باید این ایراد را بپذیریم که در کاهش و کنترل میزان ناباروری در کشور توفیقی حاصل نشده است. برای این عدم توفیق دلایل متعددی می‌توان برشمرد. ناباروری در ایران کاهش نیافته، به این دلیل که سن ازدواج افزایش یافته و هرچه سن ازدواج افزایش یابد، احتمال ناباروری نیز تقویت می‌شود. اگر هم افراد به موقع ازدواج می‌کنند، فرزندآوری خود را به تاخیر می‌اندازند. به این ترتیب سن بارداری افزایش یافته و خطر ناباروری را بالا می‌برد. از این گذشته، چنانچه دو عامل نخست را نادیده بگیریم و زوج‌ها در سن مناسب ازدواج کنند و نسبت به فرزندآوری تصمیم بگیرند، عوامل محیطی که ممکن است باروری این زوج‌ها را به تعویق بیندازند بسیار است. سرب و آلودگی‌های محیطی سبب می‌شود تعداد و تحرک اسپرم مردان کاهش پیدا کند و این
پدیده، احتمال نازایی را افزایش می‌دهد. حتی نوع پوشش مردان و پوشیدن لباس تنگ نیز این احتمال را تقویت می‌کند. از طرفی این فرضیه نیز به اثبات رسیده است که استفاده از ظروف پلاستیکی نیز می‌تواند سیستم تولیدمثل را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین شرایط محیطی و فرهنگی بسیاری وجود دارد که نه‌تنها در جهت کاهش و کنترل ناباروری حرکت نکرده که اکنون به عاملی تشدید‌کننده نیز تبدیل شده است. از سوی دیگر اگر در گذشته برخی زوج‌ها به دلیل مسائل فرهنگی یا اقتصادی حاضر به درمان مشکل ناباروری خود نبودند، اکنون به دلیل افزایش اطلاع‌رسانی و تعدد مراکز درمانی و به طور کلی به دلیل دسترسی‌پذیری این خدمات بیش از گذشته با مراجعه این زوج‌ها مواجه هستیم. اکنون قدم‌های مثبتی تحت عنوان طرح تحول سلامت برداشته شده است و برخی خدمات تشخیصی، درمانی و داروها تا 70 درصد تحت پوشش بیمه‌ها قرار می‌گیرد و ادامه این روند ممکن است زوج‌های بیشتری را برای درمان به مراکز درمانی روانه کند. اما این تاسف وجود دارد که تاکنون نسبت به ثبت اطلاعات زوج‌هایی که به این مراکز مراجعه می‌کنند، اقدامی نشده است. این ضرورت احساس می‌شود که دولت پیشقدم شود و با کمک مراکز
درمانی بانک اطلاعاتی زوج‌های نابارور را ایجاد کند. انجمن باروری و ناباروری ایران در سال‌های گذشته، بارها این پیشنهاد را به وزارت بهداشت ارائه کرده است اما این پیشنهاد با اقبال این وزارتخانه مواجه نشد. این سازمان ثبت اطلاعات البته برای سایر بیماری‌ها مانند سرطان شکل گرفته است و دولت می‌تواند بر مبنای آمار مراکز درمانی مرتبط با سرطان سیاستگذاری کند. اخیراً گام‌هایی برای ثبت این اطلاعات برداشته شده است؛ به این صورت که مراکز درمانی ملزم شوند اطلاعات مراجعه‌کنندگان خود را ثبت کنند. هنگامی که این بانک اطلاعاتی ایجاد شود، می‌توان در مورد وضعیت ناباروری در کشور و اینکه به کدام سو پیش می‌رود، ارزیابی‌های دقیقی ارائه کرد. آمارهای موجود اغلب منطقه‌ای و استانی است و کل کشور را در برنمی‌گیرد. در چنین شرایطی، برنامه‌ریزی صحیحی برای کنترل ناباروری صورت نخواهد گرفت. در این زمینه، طرحی تحقیقاتی در وزارت بهداشت در دست تدوین است که به موجب آن قرار است در سال 1394 با همکاری دانشگاه‌های مختلف، شیوع ناباروری در کشور مورد مطالعه قرار گیرد. اما انتظار دیگری که در زمینه کاهش ناباروری در کشور از دولت وجود دارد، این است که بخشی از
سیاست‌های خود را بر پیشگیری استوار کند. پیشگیری از طریق افزایش آگاهی مردم. برای مثال اگر مردم بدانند بهترین سن باروری چه زمانی است و اینکه نوع تغذیه، نوع پوشش و سبک زندگی چه تاثیری بر باروری آنها دارد و بتوانند این عوامل را حذف کنند بهترین درمان خواهد بود. دولت باید زمینه پیشگیری را از طریق ارتقای سطح آگاهی مردم فراهم کند.
دیدگاه تان را بنویسید