تنگنای بی‌آبی

این تصاویر در نگاه نخست، معضل کمبود آب در استان‌های «سیستان و بلوچستان»، «کرمان» یا «یزد» را تداعی می‌کند. در حالی که این زنان و کودکان، ساکن روستایی در دل «مازندران» هستند و آن‌گونه که عکاس خبرگزاری ایرنا روایت می‌کند؛ با چنین زحمتی آب شرب خود را تامین می‌کنند. این مشقت از آن مردمی است که به گواه آمارهای رسمی در یکی از پرباران‌ترین استان‌های ایران ساکن‌اند. همین آمارها گواهی می‌دهند که این استان از حیث توانایی مهار آب در شمار سه استان آخر قرار گرفته است. البته به این گزاره‌های متناقض باید این را هم افزود که در سال زراعی جاری، نزولات جوی در مازندران 18 درصد کاهش یافته است. اما پرسش این است که ساکنان این روستا به چه دلیل برای تامین آب مورد نیاز خود اینچنین در مضیقه هستند؟ برای تحلیل دلایل کمبود آب که ساکنان این روستا و احتمالاً سایر روستاها گرفتار آن هستند دو فرضیه قابل طرح است. نخست اینکه به دلیل کاهش نزولات جوی و همچنین مدیریت ناکارآمد منابع آب، منابعی که پیش از این مورد استفاده روستاییان قرار می‌گرفته است، خشک شده یا دیگر قابل بهره‌برداری نیست. فرضیه دیگر نیز این است که ساکنان این روستا از دسترسی به شبکه آب سالم محروم هستند. وقتی، این خبر در رسانه‌ها منتشر می‌شود که در هفته دولت قرار است 25 هزار خانوار مازنی از نعمت آب آشامیدنی سالم بهره‌مند شوند، فرضیه دوم چندان بیراه نرفته است. انتشار این آمار نشان می‌دهد هنوز خانوارهای بسیاری در استان‌های شمالی از نعمت آب آشامیدنی سالم بی‌بهره هستند. اما دور نیست روزی که ساکنان شهرها و کسانی که سال‌ها از آب سالم آشامیده‌اند نیز مجبور شوند جیره‌های آبی خود را در این ظروف پلاستیکی حفظ کنند. بحران آب، ایران را یکپارچه در تنگنا قرار داده است. «تورج فتحی» معاون دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید، آنچه به عنوان بحران دریاچه ارومیه از آن یاد می‌شود، به صورت چند برابر در زیر زمین در حال وقوع است و علت آن استفاده بی‌رویه از منابع آب شیرین در کشور است. از سوی دیگر، متوسط بارندگی ایران کمتر از 250 میلی‌لیتر و یک‌سوم متوسط جهانی است که به گفته کارشناسان این میزان بارندگی، ایران را در شرایط تنش آبی قرار داده است. کارشناسان و البته مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست اذعان می‌کنند که عدم مدیریت صحیح «تنش آبی»، کشور را به سوی «بحران آبی» سوق می‌دهد. اما اکنون که گفته می‌شود در برخی از استان‌های جنوبی کشور مانند مناطقی از استان فارس، هرمزگان و کرمان آب شیرین قابل شرب وجود ندارد و هرچه آب زیر زمین بوده پمپاژ و مصرف شده است، نشان‌دهنده آغاز دوره بحران آبی نیست؟ آیا زمان آن فرا نرسیده است که دستگاه‌های دولتی در تعیین راهکارهای مدیریت صحیح منابع آب در بخش‌های مصرفی، کشاورزی و صنعتی تعجیل کنند؟ آیا این اضطرار وجود ندارد که اکنون مردم نیز دست به کار شوند و حتی با تشکیل یک جنبش یا نهضت از مصرف بی‌رویه آب در بخش خانگی جلوگیری کنند؟