دو روی سکه

همین چند هفته قبل بود که استیفن هاوکینگ، فیزیکدان مشهور، در اظهارنظری جالب از نابرابری‌های موجود در دنیا، انتقاد کرد. هاوکینگ معتقد است پیشرفت فناوری می‌تواند بخش اعظمی از مردم جهان را با فقر بسیار شدید مواجه سازد. او با دیدی واقع‌بینانه و شاید اندکی بدبینانه بر این باور است که روند سالیان گذشته، از حرکت جریان منابع درآمدی و ثروت به سمت لابی صاحبان فناوری در حرکت است و درنتیجه سهمی جز فقر برای سایرین باقی نخواهد ماند. فارغ از اینکه هاوکینگ تا چه اندازه با مطالعه و جزییات چنین سخنی را بیان کرده است، به نظر می‌رسد سعی داشته تا توجه جامعه جهانی را بیش از پیش به مساله نابرابری جلب کند. البته روی دیگر این سخن این است که همگان در این باره اجماع نظر دارند که سهولت در زندگی و بزرگ‌تر ‌شدن کیک اقتصاد در دهه‌های اخیر، بی‌شک مدیون پیشرفت فناوری بوده است. اما سوال اینجاست که دستاورد این رشد روزافزون چگونه میان عامه مردم توزیع شده است.
مسلماً این اظهار نظر بدین معنی نیست که اقتصاددانان از این امر و آثار آن غافل بوده‌اند. چه‌بسا که در ادبیات متعارف اقتصادی مقالات و بحث‌های متعددی در این زمینه وجود دارد و افراد مختلف دلایل متفاوتی را برای این امر ذکر کرده‌اند. البته برخی اقتصاددانان هم نگرانی در این مورد را چندان منطقی نمی‌دانند. به طور کلی بحث نابرابری در سال‌های اخیر به یکی از داغ‌ترین موضوعات در دنیای آکادمیک اقتصاد بدل شده است.
در همین رابطه دانشگاه ام‌آی‌تی در پژوهشی به بررسی این مساله پرداخته است. اخیراً هنگامی که سخن از مساله نابرابری به میان می‌آید، انتظار داریم نظرات توماس پیکتی اقتصاددان جوان فرانسوی را نیز بشنویم. این همان چیزی است که پژوهش یادشده به آن پرداخته است. در کنار آن اقتصاددانان دیگری نیز در این تحقیق به اظهار نظر پرداخته‌اند. رویکرد کلی این پژوهش تا حدی گفته‌های فیزیکدان انگلیسی را تایید می‌کند.
با این حال، کنث راگوف اقتصاددان معروف، اعتقاد دارد پیشرفت تکنولوژی در بلندمدت نه‌تنها موجب نابرابری نمی‌شود بلکه به توزیع متوازن‌تر درآمد نیز کمک می‌کند. به علاوه دارون عجم‌اوغلو نیز اقتصاددان دیگری است که در این زمینه مقالات معتبری دارد که یکی از آنها پایان‌بخش مطالب این پرونده است.