مردی برای همه فصول

اگر بخواهیم مهم‌ترین وقایع و حوادث سال 13۹۲ را معرفی کنیم؛ بدون شک انتخابات ۲۴ خرداد اولین و مهم‌ترین واقعه این سال بوده است. این انتخابات، رویدادی بسیار مهم و کلیدی برای کشور بود. رویدادی که لوکوموتیو دستگاه اجرایی کشور را مجدداً به ریل طبیعی بازگرداند. انتخاباتی که در روزهای ابتدایی سال گذشته کمتر کسی تصور آن را داشت که بتواند تغییر چندانی در روند اجرایی کشور ایجاد کند. با این حال با تدبیر بعضی از دلسوزان انقلاب و نظام این بار تدبیر بر تقدیری که بسیاری تصور می‌کردند، محتوم است برتری یافت و نتیجه انتخابات مغایر با پیش‌بینی‌های اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران امور سیاسی ایران شد. در این انتخابات هم بنا بر حوادثی که در طول دوره تبلیغات انتخاباتی کاندیداها به وقوع پیوست؛ محوری و کلیدی‌ترین نقش این حادثه سیاسی، آقای خاتمی است. بنابراین می‌توانیم بگوییم مرد سال 13۹۲ در پهنه جغرافیای ایران سیدمحمد خاتمی بوده است. چرا که اگر او در این برهه حساس ائتلاف جریان اصلاح‌طلبی و وحدت کاندیداتوری را طلب نمی‌کرد قطعاً این جریان در انتخابات ناکام می‌ماند و پیروزی از آن جریان رقیب می‌شد. به عبارتی در صورت عدم ائتلاف و عدم کناره‌گیری آقای محمدرضا عارف، شرایط چندان فراهم نبود که آقای روحانی پیروز انتخابات باشد. اگر بخواهیم تصویری از تصمیمی غیر از آنچه آقای عارف اتخاذ کرد داشته باشیم احتمالاً در بهترین حالت برای آقای روحانی، انتخابات به مرحله دوم کشیده می‌شد و رقابت بین یک کاندیدای اصولگرا و او شکل می‌گرفت و در نهایت احتمال پیروزی آقای روحانی ضعیف بود و احتمال بسیار زیادی بود که پیروز انتخابات از کاندیداهای جریان رقیب می‌شد.

بر این اساس، آن اتفاق غیرمنتظره که هم اصولگرایان و اقتدارگرایان را شوکه کرد و هم صحنه جهانی را تحت تاثیر خود قرار داد، که در پس موفقیت آقای روحانی بارزترین وجه آن در روند مذاکرات هسته‌ای و از بن‌بست خارج شدن این مذاکرات و رسیدن به توافق ژنو نمایان شد، مشی نقش کلیدی و محوری این انتخابات، یعنی آقای خاتمی بوده است. البته این نگاه به معنای انکار تاثیرگذاری سایر شخصیت‌ها نیست، در این دوران افرادی همچون آقای هاشمی و حاج‌حسن آقا خمینی و سایرین نیز نقش‌آفرینی کرده‌اند اما این کاریزما و اتوریته آقای خاتمی بود که فضا را تغییر داد و جو تازه‌ای در جامعه ایجاد کرد و بزرگ‌ترین تجلی این ویژگی آقای خاتمی هم در بحث ائتلاف نمایان شد. چنانچه همه به یاد داریم و می‌دانیم آقای عارف از همان ابتدای تصمیم‌گیری برای انصراف اظهار کرده بود که به اعتبار و درخواست آقای خاتمی حاضر به کناره‌گیری خواهد شد. در توصیف و توضیح این اتفاق به این نکته نیز باید توجه داشته باشیم که درخواست آقای خاتمی بر اساس خواست و تصمیم شخصی نبود بلکه بر مبنای عقل جمعی به چنین نتیجه‌ای رسیده بود و آن را به آقای عارف اظهار کرد. در این تصمیم‌گیری، گروه مشاوران و جریانات سیاسی با توجه به نتایج نظرسنجی‌ها و ارزیابی آن به این نتیجه رسیدند که نامزد رای‌آورتر آقای روحانی است و لذا اکثریت این جریان‌ها تمایل به سمت آقای روحانی پیدا کردند. اگرچه او نامزد شاخص اصلاح‌طلب از نظر نگاه جریانی و شخصی آقای خاتمی و سایر اصلاح‌طلبان نبوده است اما چون اساس خواسته و اصل خواسته اصلاح‌طلبان و جریان عمومی کشور تغییر بود و در آن شرایط، فضا به آن سمت سوق پیدا کرد که یک شخصیت اصلاح‌طلب بارز بر اساس نظرسنجی‌ها، ارزیابی‌ها و آینده‌نگری از جریان انتخابات انصراف دهد و حذف شود و شخصیتی که اگرچه اصلاح‌طلب نبود اما تمایل بیشتری نسبت به سایر کاندیداها به این جریان داشت در انتخابات باقی ماند و پیروز شد. در یک کلام اگر حادثه انتخابات 1392 را بزرگ‌ترین حادثه سال 13۹۲ بدانیم، محوری‌ترین و اساسی‌ترین علت شکل‌گیری آن آقای خاتمی بوده است. حال اگر بخواهیم پیش‌بینی قرین با واقعیتی نسبت به آینده پیش روی آقای خاتمی در سال 13۹۳ و تاثیرگذاری او در این سال بر جامعه داشته باشیم باید به این موضوع توجه داشته باشیم که آقای خاتمی پس از انتخابات 137۶ و پایان دوره ریاست‌جمهوری و در طول دوران فعالیتش پس از تحویل دادن دولتش در سال 13۸۴، جایگاه خود را در میان مردم جامعه حفظ کرده است زیرا در طول این سال‌ها مطلوب‌ترین و معقول‌ترین سیاست‌ها را اتخاذ کرده است. چنانچه اگر به یاد داشته باشید یک بار دیگر هم در سال 13۸۸ شاهد تصمیم‌گیری و انتخاب عاقلانه و خردمندانه آقای خاتمی بوده‌ایم. آن زمان که آقای مهندس موسوی تصمیم گرفت وارد عرصه رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری دوره نهم شود و پس از آن اعلام کاندیداتوری کرد در این بازه زمانی بسیاری افراد حتی برخی از شخصیت‌ها و بزرگان سیاسی توصیه داشتند آقای خاتمی کماکان در صحنه رقابت انتخاباتی بماند و آن را ترک نکند اما آقای خاتمی این مرتبه هم با تصمیم منطقی و خردمندانه خود شرایط را برای اصلاح‌طلبان فراهم کرد. او با اعلام تصمیم آقای مهندس موسوی برای ورود به انتخابات ریاست‌جمهوری بلافاصله خروجش از صحنه رقابت انتخاباتی را اعلام کرد و گفت: یا من یا مهندس موسوی.

بنابراین در منش آقای خاتمی تصمیمات عاقلانه و هوشمندانه به وضوح مشخص است چنانچه اتخاذ چنین تصمیماتی از سوی آقای خاتمی در برهه‌های حساس سال‌های گذشته بسیار زیاد بوده است و تا حدودی به نظر می‌رسد این رویه مختص خودشان است. آقای خاتمی بارها و بارها پس از سال 13۸۴ تاثیرگذاری خود را در کل کشور، در صحنه سیاسی کشور و در جریان اصلاح‌طلبی داشته است. او در انتخابات مجلس نهم با همه اعتراض‌های دوستان شرکت کرد و برای حفظ اصلاحات بسیاری از درشتی‌ها را به جان خرید، اما از مسیر اعتدال خارج نشد و موجب ایجاد فضایی شد که امروز بسیاری از همان چهره‌های درشت‌گو از آن بهره برده‌اند. بر همین اساس به جای آنکه بخواهیم رفتار خاتمی را در سال 13۹۳ پیش‌بینی کنیم، می‌توانیم این تقاضا را از آقای خاتمی داشته باشیم که رفتار مدبرانه و حکیمانه‌ای را که در سال‌های گذشته در عرصه سیاسی به ویژه در سال 13۹۲ و در برهه حساس انتخابت دوره یازدهم ریاست‌جمهوری داشته و موجب شده است صحنه انتخابات تا حدود زیادی تغییر کند، در انسجام بخشی در جبهه اصلاحات و گروه‌های متمایل به جبهه اصلاحات و حتی جبهه‌ای که در این ماه‌های اخیر با نام جبهه اعتدال شکل گرفته است، حفظ کند و با این روند، زمینه را برای یک انسجام و نزدیکی دوباره مانند سال 13۹۲ برای دو سال آینده در صحنه رقابت انتخابات مجلس دوره دهم فراهم کند و این نقش نزدیک‌سازی و انسجام را بار دیگر در این برهه حساس ایفا بکند. این انتظار از آقای خاتمی وجود دارد و امید هم می‌رود که کماکان این مشی و رفتار از سوی ایشان ادامه پیدا کند و همچنان عامل موفقیت این جریان و بر‌آورده شدن خواست مردم باشد.