نهاد بی‌نهاد

جنگ ایران و عراق به مراحل تعیین‌کننده‌ای رسیده بود. تحریم، مشکلات اقتصادی و کمبودهای دوران جنگ بسیاری از شهروندان ایرانی را رنج می‌داد. وضعیت بودجه دولت نیز تعریفی نداشت. دولتمردان در این فکر بودند که با مشکلات موجود چه کنند. در این فضا و برای حل بخشی از مشکل نقدینگی میرحسین موسوی نخست‌وزیر در اطلاعیه‌ای از مردم خواست تا برای کمک به دولت یکی از کوپن‌های اعلام‌شده را خرج نکرده و آن را در اختیار دولت قرار دهند. کمتر کسی تصور می‌کرد که این پیشنهاد این‌گونه مورد استقبال مردم قرار بگیرد. بعدها آشکار شد دست‌کم 75 درصد مردم ایران برای حمایت از دولت کوپن اعلام‌شده را خرج نکردند. این اقدام بسیاری را به یاد دوره مرحوم مصدق و ماجرای پخش اوراق قرضه ملی انداخت. بسیاری متصور بودند که با درخواست حسن روحانی از ملت برای انصراف از دریافت یارانه، بار دیگر بخش عمده‌ای از مردم به سیاق قبل وارد میدان شده و با حمایت از دولت محبوب خود باری از مشکلات کشور بردارند. با این حال در کمال ناباوری دولتمردان اکثریت بزرگی از ملت حاضر به همراهی با این درخواست نشدند. برخی از منتقدان دولت ذوق‌زده از این رویداد، واکنش مردم را به معنای رای نه به دولت حسن روحانی ارزیابی کردند. فارغ از این تحلیل‌ها به نظر می‌رسد هر رئیس دولتی وارث چهره‌ای چون محمود احمدی‌نژاد می‌شد، سرنوشتی بهتر از حسن روحانی نمی‌یافت. متاسفانه در دو دولت گذشته نوع نگاه بسیاری از مردم به دولت از نهادی خیرخواه و تا حدودی کارآمد به موجودی به شدت غیرقابل پیش‌بینی، غیرکارآمد و فرصت‌طلب بدل شده است. موجودی که با همه بزرگی و فربه‌ای آن از قدرت بینایی و تحلیل ضعیفی برخوردار است و لاجرم غیرقابل پیش‌بینی است. بسیاری از مدیران و کارشناسان نیز بر این باورند که در هشت سال گذشته با وجود افزایش حجم دولت، نهاد دولت تخریب شده است. آنان می‌گویند به نظر می‌رسد که عاملی عامدانه یا ناخودآگاه دکمه خودتخریبی نهاد دولت را فشار داده است و با اقدامات بعدی خود مانع دیگران برای جلوگیری از این خودتخریبی شده است. در این فضا قابل پیش‌بینی است که تیم وارث دولت گذشته حتی با وجود اقبال مردم، به راحتی مورد اعتماد مردم قرار نگیرند. آنان تاکید می‌کنند اصلی‌ترین چالش مسیر روحانی و کابینه‌اش نه رقبا یا حتی پرونده هسته‌ای، که بازسازی نهاد تخریب‌شده دولت است. اگر دولت بتواند خود را بازسازی کند، هم شایستگی اعتماد مردم را کسب می‌کند، هم در عرصه دیپلماسی کارآمدتر عمل خواهد کرد.