زرق و برق

صدای طبل فدرال‌رزرو که نشان‌دهنده افزایش بیشتر نرخ بهره است، به قدری بلند است که در سراسر جهان شنیده شود. جروم پاول پیام خود را تکرار می‌کند که «اکثریت قوی» فدرال‌رزرو به شدت متعهد هستند که نرخ بهره را تا پایان باز هم افزایش خواهند داد. این باعث می‌شود که نرخ بهره بانک مرکزی فدرال‌رزرو به محدوده 5 /5 تا 75 /5 درصد برسد. به شهادت ماه گذشته در کمیته بانکداری سنا، این سومین‌باری است که پاول، رئیس فدرال‌رزرو بر برنامه این نهاد برای اجرای افزایش نرخ بهره قبل از پایان سال تاکید می‌کند. با این حال، او در بیانیه خود تاکید کرد که هرگونه تصمیم بیشتر برای افزایش نرخ بهره به نحوه توسعه داده‌های اقتصادی بستگی دارد.

مواضع قاطعانه فدرال‌رزرو در خارج از مرزهای آمریکا هم شنیده شده است و چندین بانک مرکزی از آن پیروی کرده و نرخ‌های بهره معیار خود را افزایش داده‌اند. بانک انگلستان نرخ معیار خود را برای سیزدهمین مرتبه متوالی افزایش داد و اعلام کرد هنوز احتمال افزایش بیشتر وجود دارد. کمیته سیاست پولی بانک انگلستان (MPC) با رای هفت در برابر دو با افزایش نرخ بهره موافقت کردند. بانک‌های مرکزی نروژ، سوئیس و ترکیه نیز همین اقدام را تکرار کردند.

این سیاست‌ها در کنار خرید گسترده طلای فیزیکی از سوی بانک‌های مرکزی، موجب شد تا طلا روندی پرنوسان را به ثبت برساند. طلا در حالی به سقف چهارماهه خود نزدیک شده که اعتقاد فزاینده در میان فعالان بازار نشان می‌دهد که بانک‌های مرکزی بزرگ جهانی ممکن است به زودی به پایان چرخه انقباض پولی فعلی خود برسند. این احساس از سوی گزارش‌های کلیدی تورم از ایالات متحده پشتیبانی می‌شود که به سرعت کاهش تورم اشاره می‌کنند.

در یک ماه گذشته، طلا روندی صعودی داشته به‌طوری که هر اونس طلا با رشدی 5 /1درصدی حالا در میانه‌های کانال 1900دلاری معامله می‌شود. یکی از دلایل اصلی روند صعودی طلا اقدامات بانک‌های مرکزی بوده است: افزایش نرخ‌های بهره و خرید طلای فیزیکی.

بانک‌های مرکزی از طلا به عنوان یک دارایی استراتژیک برای حفظ ثبات، تنوع بخشیدن به ذخایر و افزایش استقلال پولی استفاده می‌کنند. در هفت ماه نخست سال 2023، قیمت طلا تحت تاثیر نبرد میان دو بازیگر بزرگ بازار بود: بانک‌های مرکزی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری. بانک‌های مرکزی نهادهای بزرگی هستند که رویکردی بلندمدت و استراتژیک برای مالکیت طلا دارند. آنها بیش از حد به نوسانات قیمت حساس نیستند و تمایل دارند در دوران ضعف یا روندهای نزولی اقدام به خرید طلا کنند. آنها همچنین دست بالا را در بازار دارند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری البته نسبت به قیمت حساس بوده و تمرکزی کوتاه‌مدت دارند. آنها به جای اهداف بلندمدت، واکنشی سریع به متغیرهای بازار داشته و از نوسانات قیمتی کسب سود می‌کنند. هر بازیگر بازار طلا سطح متفاوتی از حساسیت قیمتی دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری قیمت‌ها را تعقیب می‌کنند در حالی که بانک‌های مرکزی نسبت به قیمت‌ها ناشناس باقی می‌مانند. در بلندمدت، زمانی که قیمت طلا به سطوح بالاتری می‌رسد، می‌توان انتظار داشت که صندوق‌های سرمایه‌گذاری (به ویژه خرده‌فروشان و سفته‌بازان) این قیمت‌ها را تعقیب کنند و آنها را حتی بالاتر ببرند. با این حال، بانک‌های مرکزی از نظر تاریخی عدم حساسیت قیمتی را نشان داده‌اند.

بانک‌های مرکزی در حال حاضر محرک‌های اصلی قیمت بلندمدت طلا هستند، در حالی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری محرک‌های اصلی نوسانات قیمتی کوتاه‌مدت هستند. از اواسط سال 2022، خرید بانک مرکزی قابل توجه بوده (تقریباً سه برابر بیشتر از میانگین 10ساله خود) و قابل مقایسه با سطوحی است که آخرین‌بار در دهه 1970 مشاهده شده است. پویایی فعلی در بازار طلا، یعنی عبور طلا از دست ضعیف صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دست‌های قوی بانک‌های مرکزی و دولت‌ها یک عامل مثبت بلندمدت است. زمانی که سفته‌بازان در موقعیت نزولی قرار می‌گیرند، سیگنالی برای صعود مجدد قیمت طلا در نظر گرفته می‌شود.

رکود اقتصادی و تقاضای طلا

در حالی که فدرال‌رزرو آمریکا معتقد است نرخ تورم تا سال 2025 به هدف مورد نظر بازنخواهد گشت و نرخ‌های بهره همچنان باید بالا نگه داشته شود، پژوهشی تازه نشان می‌دهد که در حال حاضر تورم آرام گرفته و خطر رکود هنوز در حال افزایش است. بر اساس این پژوهش مسیر فعلی فدرال‌رزرو می‌تواند فراتر از اهداف تورمی باشد و اقتصاد آمریکا را وارد رکود کند.

این پژوهش معتقد است داده‌های سرپناه در محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) واقعیت را پنهان می‌کند. یک معیار تورم جایگزین که به وسیله وایزدم‌تری محاسبه شده است (که معیارهای مسکن بلادرنگ را جایگزین تورم سرپناهی می‌کند)، به جای تورم سرفصل 1 /4درصدی دفتر آمار رسمی کار معتقد است که نرخ فعلی تورم 4 /1 درصد است، بر اساس این محاسبات تورم اصلی هم 1 /2 برآورد شده که دقیقاً همان هدف تورمی فدرال‌رزرو است. در حالی که تورم سرپناه در گزارش‌های مرکز آمار در 12 ماه گذشته هشت درصد بوده تحلیلگران این موسسه معتقدند با محاسبات جایگزین، این نرخ به 5 /0 درصد خواهد رسید. هنگامی که ریسک رکود بر اساس وارونگی منحنی بازده اندازه‌گیری می‌شود، به احتمال 70درصدی اقتصاد ایالات متحده تا اواسط سال 2024 دچار رکود خواهد شد.

احتمال وقوع رکود در ایالات متحده

با این اوصاف این گزارش تاکید می‌کند که طلا سابقه عملکرد خوبی در زمان استرس اقتصادی دارد «زمانی که شاخص‌های پیشرو ترکیبی به شدت منفی می‌شوند، طلا عملکرد مثبت دارد در حالی که سهام تمایل به منفی دارند. طلا همچنین نسبت به خزانه‌داری که به عنوان دارایی‌های دفاعی رقیب در نظر گرفته می‌شود، بهتر عمل می‌کند.

با توجه به اینکه تورم در حال تعدیل است، بنابراین حمایت کمتری از قیمت طلا نسبت به سال گذشته ارائه می‌کند. بهبود تمایل سرمایه‌گذاران نسبت به طلا (که با موقعیت سفته‌بازانه اندازه‌گیری می‌شود) تا حد زیادی کاهش یافته است. تمدید سقف بدهی و عبور از بحران کوچک بانکی بدون هیچ‌گونه تاثیرات سیستمی عمده تقاضای سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت برای طلا را کاهش داده است. با این حال، کاهش ارزش دلار آمریکا در مقایسه با سال 2022 به عنوان پشتوانه‌ای برای طلا عمل می‌کند.

تقاضای فیزیکی طلا

در هفته‌های اخیر تعداد فزاینده‌ای از کشورها ذخایر فیزیکی طلای خود را به کشور بازمی‌گردانند تا از تحریم‌های روسیه بر دارایی‌های خارجی خود جلوگیری کنند و در عین حال خرید این فلز گرانبها را به عنوان پوششی در برابر سطوح بالای تورم افزایش دهند.

بانک‌های مرکزی در سطح جهان که در سال 2022 رکورد خرید طلا را شکسته بودند در سه ‌ماه نخست 2023 نیز به رکوردشکنی خود ادامه دادند. این در حالی است که آنها به دنبال دارایی‌های امن در برابر تورم بالا و قیمت‌های پرنوسان اوراق قرضه هستند. در این میان چین و ترکیه تقریباً یک‌پنجم از کل خریدها را به خود اختصاص داده‌اند.

به دنبال تصمیم ایالات‌متحده و کشورهای دیگر در زمینه فریز کردن دارایی‌های روسیه، بانک‌های مرکزی ترجیح دادند به جای اوراق مشتقه یا مبادله صندوق‌های قابل معامله فلزی، طلای فیزیکی بخرند. از سوی دیگر افزایش تنش‌های جهانی باعث شده تا بانک‌های مرکزی ترجیح دهند این طلاها را در کشور خود نگهداری کنند. بر اساس بررسی اینوسکو، 68 درصد از بانک‌های مرکزی دارایی‌های طلای خود را در داخل کشور نگهداری می‌کنند که این نسبت در سال 2020 کمتر از 50 درصد بود. انتظار می‌رود این میزان تا پنج سال آینده به 74 درصد افزایش پیدا کند.

اندکی بعد از هجوم همه‌جانبه روسیه به اوکراین، اتحادیه اروپا، آمریکا و کشورهای گروه هفت اعلام کردند که تحریم‌هایی را علیه بانک مرکزی روسیه اعمال کرده و اجازه نخواهند داد این بانک به ذخایر طلای 300 میلیارددلاری خارجی خود دسترسی پیدا کند. بر اساس بررسی انجام‌شده از 57 بانک مرکزی و 85 صندوق ثروت ملی که در مجموع حدود 21 هزار میلیارد دلار دارایی را مدیریت می‌کنند، بسیاری از سرمایه‌گذاران مستقل از احتمال مصادره دارایی‌های روسی نگران هستند و در نظر دارند برای کمتر شدن ریسک سرمایه‌گذاری خود اقدام به خرید بیشتر طلا کنند.

تقاضای جهانی طلا در سال 2022 با رسیدن به سقف 11ساله خود چهار هزار و 741 تن به ثبت رسید که نسبت به سال 2020 رشد 29درصدی داشت. بر اساس گزارش شورای جهانی طلا این رشد تقاضا ناشی از خرید بانک‌های مرکزی و علاقه بیشتر سرمایه‌گذاران خرد به این فلز گرانبها بوده است.

خرید بانک مرکزی در سه‌ ماه دوم کند شد اما قاطعانه مثبت باقی ماند. این امر، همراه با سرمایه‌گذاری سالم و تقاضای انعطاف‌پذیر جواهرات، یک محیط حمایتی برای قیمت طلا ایجاد کرد. تقاضای طلا در سه‌ ماه دوم با کاهش دودرصدی به 921 تن کاهش یافت که ناشی از کاهش قابل توجه خرید خالص بانک مرکزی در مقایسه با خریدهای بالاتر از میانگین در سه‌ ماه دوم 2022 بود. مصرف جواهرات با وجود فضای بالای قیمت طلا، بهبود اندکی را تجربه کرد، که سه درصد در سال به 476 تن افزایش یافت. با ساخت جواهرات 491 تن، موجودی انبارها در سه‌ ماه دوم حدود 15 تن افزایش یافت، تا حدی به دلیل اینکه مصرف جواهرات چینی نتوانست انتظارات خوش‌بینانه تجارت را برآورده کند.

سرمایه‌گذاری شمش و سکه با شش درصد افزایش در سال به 277 تن در سه‌ ماه دوم رسید که ترکیه محرک اصلی رشد بود. و در حالی که ETFها دارای خروجی خالص 21تنی (متمرکز در ژوئن) بودند، این خروجی‌ها به‌طور قابل توجهی کمتر از خروجی 47 تریلی در سه‌ ماه دوم 2022 بود. سرمایه‌گذاری فرابورس در سه‌ ماه دوم جهش کرد و به 335 تن رسید. اگرچه غیرشفاف بود، اما تقاضا از این بخش از بازار آشکار بود زیرا قیمت طلا حتی در مواجهه با خروجی ETF و کاهش سود خالص COMEX حمایت محکمی پیدا کرد. تقاضا برای طلای مورد استفاده در فناوری به لطف تداوم ضعف در لوازم الکترونیکی مصرفی بسیار ملایم باقی ماند. برای دومین سه‌ماهه متوالی تنها 70 تن بود. عرضه کل طلا هفت درصد بالاتر از سال به 1255 تن رسید که با رشد در همه بخش‌ها افزایش یافت. تخمین زده می‌شود که تولید معدن به رکورد 1781 تن برای نیمه نخست سال رسیده باشد.

آینده طلا

داده‌های اخیر نشان می‌دهد که تورم سالانه ایالات‌متحده در ماه ژوئن با کندترین سرعت خود در بیش از دو سال گذشته افزایش یافت. این موضوع موجب شده تا انتظارات برای پایان یافتن تهاجمی‌ترین چرخه افزایش نرخ بهره فدرال‌رزرو از دهه 1980 میلادی تقویت شود. علاوه بر چشم‌انداز مثبت، دو سیاستگذار بانک مرکزی اروپا به پایان احتمالی افزایش شدیدترین و طولانی‌ترین سری افزایش نرخ‌های بانک مرکزی اروپا اشاره کردند. با افزایش نرخ‌های بهره، جذابیت دارایی‌های بدون بهره مانند شمش کاهش می‌یابد و با توجه به اینکه طلا به دلار قیمت‌گذاری می‌شود، این امر به سیر صعودی آن کمک کرده است. با نگاهی به آینده، کاتالیزور مهم بعدی، جدا از خطرات ژئوپولیتیک، پیشرفت قابل توجهی در اقدامات محرک چین یا آغاز بالقوه کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو خواهد بود که در سه‌ ماه اول سال آینده پیش‌بینی می‌شود. در نتیجه، به دلیل همگرایی عواملی از جمله انتظارات برای رسیدن به اوج نرخ بهره ایالات‌متحده، گزارش‌های تورم مطلوب و تغییرات بالقوه در سیاست‌های بانک مرکزی، انتظار می‌رود طلا روندی صعودی داشته باشد. از آنجا که معامله‌گران مراقب تحولات داخلی و جهانی هستند، پیش‌بینی کوتاه‌مدت این فلز گرانبها خوش‌بینانه است و نشانه روند صعودی پیش‌رو است.

نظرسنجی بلومبرگ از اقتصاددانان حرفه‌ای در مورد تورم، دلار آمریکا و پیش‌بینی‌های بازدهی خزانه‌داری یک سناریوی جامع برای طلا ایجاد کرده است. اکثر تحلیلگران بر کاهش تورم (اگرچه بالاتر از هدف بانک مرکزی)، کاهش ارزش دلار آمریکا و تداوم کاهش بازده اوراق قرضه اجماع دارند. در سناریوی مورد توافق، طلا تا سه‌ ماه دوم ۲۰۲۴ به ۲۲۲۵ دلار آمریکا در هر اونس می‌رسد و از بالاترین قیمت‌های اسمی قبلی (۲۰۶۱ دلار آمریکا در هر اونس در ۷ آگوست ۲۰۲۰) در سه‌ ماه چهارم ۲۰۲۳ به ۲۱۳۹ دلار در هر اونس عبور می‌کند.