رنج سوء مدیریت، برگردن انجمن

تولد انجمن‌های علمی در سطح جهان قدمتی تاریخی دارد. نفس وجودی این انجمن‌های علمی، کمک به حفظ و انباشت علم و دانشی است که نزد این نهاد غیر‌دولتی قرار دارد. اما ورای اثر‌بخشی و تاثیرگذاری جدی، این گروه‌های علمی نیازمند پویایی در درون مجموعه خود هستند. پویایی، مشارکت‌پذیری و توجه جدی به مسائلی که پیرامون‌شان وجود دارد، همچنین گشایش درهای خود برای ورود تمامی افراد اعم از دانشجوها، استادان و پژوهشگران رشته مربوطه که تمایل دارند عضوی از آن انجمن باشند باعث می‌شود نه‌تنها مجموعه‌های کوچک به سازمان‌های عریض و طویل ولی سیستماتیک تبدیل شوند، بلکه مسیر برای موثر بودن مجموعه هموار شود. اینها همه مشخصه‌هایی است که انجمن‌ها چه در ایران و چه در سایر کشورهای جهان باید آنها را مد نظر خود قرار دهند. هرچند برای دستیابی به این اهداف باید با موانع بسیاری روبه‌رو شد، اما پیروزی دور از دسترس نیست و راهی است که تمامی انجمن‌های موفق در سطح جهان آن را پیموده و بر قله‌های موفقیت ایستاده‌اند. اما انجمن اقتصاددانان ایران که نام قدیمی‌ترین انجمن علم اقتصاد در ایران را یدک می‌کشد با وجود تلاش‌های بسیاری که مردان بزرگی مانند مرحوم فرهنگ برای رسیدن به موفقیت متحمل شده‌اند نتوانست به جایگاهی که مد نظر بنیانگذارانش بود برسد. متاسفانه مدت‌هاست که دیگر آن اثر‌بخشی که ماهیت یک انجمن است در فعالیت‌هایش دیده نمی‌شود.

منظور از تاثیرگذاری اصلاح امور اقتصادی کشور و نظام آموزشی اقتصادی است که جزو اولین و مهم‌ترین رسالت‌های یک انجمن علمی محسوب می‌شود. بسیاری از اقتصاددانان حتی از وجود چنین انجمنی بی‌اطلاع هستند. در واقع این انجمن آنقدر با ضعف اطلاع‌رسانی روبه‌رو است که حتی پژوهشگران این رشته نمی‌دانند آیا عضو می‌پذیرد یا خیر. در واقع اصلاً آنها نمی‌دانند ساز و کار عضویت‌پذیری این انجمن به چه شکلی است و یا اینکه اعضا چه سهمی در اداره امور انجمن دارند و چه هزینه‌هایی را باید متقبل شوند. با این تفاسیر به عنوان یکی از قدم‌ها برای رفع نواقص این نهاد باید به مقوله اطلاع‌رسانی توجه بهتر و بیشتری شود، تا همگان از وجود این مجموعه مطلع شوند. شاید بهتر باشد انجمن اقتصاددانان ایران همتای خود را در رشته جامعه‌شناسی، به عنوان یک نهاد علمی موفق، الگوی خود قرار دهد. برای مقایسه اگر این دو انجمن را در کنار یکدیگر قرار دهیم تنها برتری که اقتصاددانان نسبت به جامعه‌شناسان دارد قدمت‌اش است. اما از نظر عملکرد این دو به هیچ عنوان قابل قیاس نیستند. هر دو انجمن با ممانعت‌ها و سنگ‌پرانی‌هایی روبه‌رو بوده‌اند. حتی در زمان‌هایی جلسات و نشست‌های انجمن جامعه‌شناسی لغو شد. اما با این وجود انجمن جامعه‌شناسان هرچند بسیار جوان‌تر است اما گام‌هایش را تا به امروز منطقی و رو به جلو برداشته است. آنها درهای انجمن خود را به روی تمامی علاقه‌مندان این حوزه باز کرده و آنها را به عنوان عضو پذیرفته‌اند. کمیته‌های تخصصی تشکیل داده‌اند که به شکل ادواری جلسات منظم و مشخصی را برگزار می‌کنند. انتخابات اصلی انجمن را به صورت مستمر برگزار می‌کنند و به شکل صحیح و کافی اطلاع‌رسانی می‌کنند. آنها نشریه و سایت خود را به همین منظور راه‌اندازی کرده‌اند و در زمان‌های مشخص به روز‌رسانی می‌کنند. حتی با نگاهی گذرا به اعضای آن می‌توان به راحتی طیف گسترده‌ای از جامعه‌شناسان را مشاهده کرد. طیف‌های مختلفی از لحاظ سنی، گرایش و مرتبه علمی در این نهاد عضویت دارند که این خود یک امتیاز بزرگ برای یک انجمن علمی محسوب می‌شود. شاید با تمام مسائلی که به آنها اشاره شد بهترین پیشنهادی که می‌توان به انجمن علمی اقتصاددانان ایران کرد این باشد که بهتر است از مسیری بروند که جامعه‌شناسان آن را طی کردند. درست است که نمی‌توان نادیده گرفته شدن انجمن‌ها در ایران از سوی دولت را نادیده گرفت؛ که این موضوع یکی از دلایل افت سراسری نهادهای علمی است اما انجمن اقتصاددانان بیشتر از آنکه از عدم حمایت‌های دولت ضربه بخورد تحت تاثیر سوءمدیریتی مجموعه خود ضربه خورده است. باید بگویم برگزاری چند سمینار و نشست برای یک انجمن علمی کفایت نمی‌کند. شاید تغییر در ساختار هدایت و مدیریت مجموعه بتواند تا حدودی تاثیر مثبت بر عملکرد مجموعه بگذارد. بهتر است درهای انجمن باز شود تا ایده‌ها و تفکرات جدید و یا حتی جوان پا به عرصه بگذارند. درست است که اعضای این گروه از اقتصاددانان بزرگ و با‌سابقه هستند، اما وجود فکرها و اقتصاددانان جوان می‌تواند در پیشبرد اهداف مجموعه تاثیر بسزایی بگذارد. بهتر است مدیران این انجمن سعی کنند با اطلاع‌رسانی درست همه را از وجود چنین انجمنی با‌خبر سازند تا در آینده نزدیک نه‌تنها در حل معضلات اقتصادی کشور که این روزها گریبانگیر مملکت است راه‌حلی ارائه دهند، بلکه خود را یک نهاد تاثیر‌گذار و مرجع قابل استنادی معرفی کنند. مرجعی که در شرایط بروز هرگونه مشکل اقتصادی به آن مراجعه شود. اگر سوء مدیریت در این مجموعه بر‌طرف شود، چنین انجمنی با پتانسیل بالایی که برای رشد آن وجود دارد می‌تواند طرح‌هایی کارا به دولت و حتی بخش خصوصی ارائه کند تا اینها در راستای رشد و بر‌طرف کردن مشکلات گام بردارند.