دخالت دردساز

سکوت لایحه بودجه سال 1395 در خصوص حذف یارانه‌های نقدی با مصوبه کمیسیون تلفیق شکست. کمیسیون تلفیق در بررسی لایحه بودجه بر اساس مصوبه خود دولت را موظف کرد از تیرماه 95 یارانه سه دهک بالای درآمدی جامعه یعنی 24 میلیون نفر را حذف کند. اما داستان این مصوبه که گویا دولت هم انتظار آن را داشت به همین‌جا ختم نشد. مجلس ابتکار عمل به خرج داده و در کنار مجوز حذف، معیارهایی را هم برای شناسایی و حذف تصویب کرد. بر مبنای آنچه سخنگوی کمیسیون تلفیق گفته مهم‌ترین معیار حذف یارانه «تمرکز بر درآمد» افراد است. مجلس کمی کار را برای دولت سهل کرده و شش گروه شغلی را هم معرفی کرده که دولت یارانه آنها را حذف کند، منتها به این شرط که درآمد آنان بالای 35 میلیون تومان در سال باشد. از تجار و صاحبان مشاغل آزاد، کلیه نمایندگان مجلس، قضات و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، کارکنان دولت و قوای سه‌گانه و شهرداری‌ها و کلیه موسسات عمومی و موسسات عمومی غیردولتی و کلیه کارکنان نیروهای مسلح و بازنشستگان کشوری و لشگری و کلیه مدیران و اعضای هیات‌مدیره و بازرسان شرکت‌های دولتی اگر درآمد بالای 35 میلیون تومان داشته باشند مشمول حذف یارانه می‌شوند. ایرانیان مقیم خارج کشور و همه کسانی هم که در سه دهک بالای درآمدی قرار دارند دو گروه دیگری هستند که یارانه آنها باید حذف شود.
بند دیگری هم در این ماده وجود دارد و آن اینکه خانوارهایی که تعداد فرزندان تحت‌تکفل آنها پنج نفر و بیشتر باشند، با هر درآمدی می‌توانند از یارانه برخوردار شوند و دولت موظف است در تشخیص خانوارهای سه دهک اول درآمدی تعداد جمعیت خانوار را مورد توجه قرار دهد.
مصوبه مذکور با چنین جزییاتی به صحن علنی مجلس رفته تا بررسی شود. اما نکته مهم در این میان بررسی معیارهایی است که مجلس برای حذف عنوان کرده است. معیارهایی که احتمالاً به دخالتی دردسرساز برای دولت تبدیل شود.
از سال گذشته مجلس وظیفه شناسایی و حذف یارانه‌بگیران را بر عهده دولت گذاشت و دولت هم وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را مسوول این کار کرد. در این مدت به گفته مسوولان این وزارتخانه دولت 40 پایگاه اطلاعات خانوار را یکی کرده و پایگاهی را آماده کرده که همه اطلاعات خانوارها در آن موجود است. پایگاهی که بر اساس آن یارانه چهار میلیون نفر حذف شده و با ادامه تکمیل این پایگاه میزان اعتراضات به حداقل ممکن رسیده است. اما سوال این است اگر دولت و وزارت تعاون مسوول شناسایی و حذف یارانه‌بگیران هستند چرا مجلس معیار جدیدی ارائه می‌دهد؟
نکته بعدی مساله واقع‌گرایانه و کارشناسانه بودن معیار مجلسی‌هاست. به گفته کارشناسان اولاً اطلاعات کاملی از درآمد همه ایرانیان وجود ندارد. ثانیاً درآمد 35‌میلیونی در چه شهری، برای چه خانواری با چه تعداد عضو و با چه شرایط خاصی؟ سومین نکته هم اینکه این اولین باری نیست که مجلس معیار درآمدی را برای حذف یارانه پیشنهاد می‌دهد و خود هم مجبور به حذف آن می‌شود. سال پیش هم معیار درآمد 5 /2 میلیون در ماه وضع و حذف شد. از همه مهم‌تر اگر دولت به ادعای خودش با صرف هزینه بسیار بالاخره پس از مدت‌ها پایگاه داده‌ای ایجاد کرده که اطلاعات لازم اقتصادی خانوارها در آن آمده چرا نباید همان پایگاه معیار شناسایی افراد قرار بگیرد و چرا مجلس تنها به قید حذف سه دهک بالا بسنده نمی‌کند؟ باید دید این نقد به مجلسی وارد است که معیارهایی دردسرساز برای دولت وضع می‌کند یا دولتی که در لایحه بودجه با ادبیاتی کلی از کنار هدفمندی یارانه‌ها گذشته؟