بانکداری خرد

خرج چند‌دلاری برای قهوه در استارباکس، پرداخت اقساط ماهانه وام مسکن، کارمزد نت‌فلیکس، و دوباره استارباکس. صورتحساب‌های بانکی دیگر جذابیت گذشته را ندارند. اما در ورای این محصول جانبی زندگی مالی ما رگه‌هایی از طلا پنهان است. حداقل این باوری است که بسیاری از بنگاه‌های نوپای فناوری قبول دارند. اکنون شرکت‌های نوپای زیادی هستند که به شدت برای دسترسی به داده‌ها تلاش می‌کنند و به کسانی که دفاتر مالی خود را برایشان باز کنند، خدمات فراوانی از اپلیکیشن‌های بودجه گرفته تا وام‌های ارزان‌قیمت ارائه می‌دهند. اما بانک‌ها از این نگرانند که همکاری با این شرکت‌های نوپا باعث شود آنها تسلط درازمدت و پر‌ارزش خود را بر مشتریان از دست بدهند.
کشف وضعیت و پیش‌بینی آینده دیگر در دنیای بزرگ داده‌ها امری عادی شده است. سابقه چند سال دریافت حقوق به معنای داشتن شغل ثابت است، چک‌های برگشتی از بی‌مبالاتی فرد حکایت دارند و کارمزدهای منظم استفاده از فضای سبز به معنای علاقه‌مندی به ورزش گلف است. بانک‌ها هنگام تصمیم‌گیری در مورد اعطای وام به طور ضمنی از اطلاعات مانده‌حساب و درآمد افراد استفاده می‌کنند. این کار باعث می‌شود آنها از رقبای دیگر خود مانند شرکت‌های وام مصرف‌کننده یک‌ گام جلوتر باشند. چرا که آن شرکت‌ها باید بر مبنای اطلاعات اندکی که دارند، به دادن اعتبار اقدام کنند.
این حقیقت را نیز باید در نظر داشت که تغییر بانکی کار دشواری است و کسانی که از قبل حساب دارند در واقع از رقابت مصون می‌مانند. اما در سال‌های اخیر سه موضوع تغییر پیدا کرده است: موضوع اول تعداد زیاد رقبای «فناوری‌مالی» است که تلاش دارند جایگزین بانک‌ها شوند. موضوع دوم بانکداری اینترنتی است که به هر فرد این امکان را می‌دهد از طریق یک فرم دیجیتال به آسانی به مجموعه‌ای از اطلاعات مالی خود دسترسی داشته باشد. مقررات موضوع سوم است که با وادار کردن بانک‌ها به، به اشتراک گذاشتن داده‌های اموری مانند رفتن به کافی‌شاپ به نفع شرکت‌های نوپا عمل می‌کنند.
داده‌ها از گاوصندوق‌های دیجیتالی بانک‌ها به بیرون درز کرده‌اند و در این فرآیند تا حدی مشخص شده است که چرا افشای آنها زیان‌آور است. بنگاه‌های زیادی از قبیل شرکت مینت‌(Mint) در آمریکا داده‌های مشتریان را از حساب‌های بانکی مختلف، تسویه‌های کارت‌های اعتباری و برنامه‌های پس‌انداز-بازنشستگی به صورت یکجا استخراج می‌کنند. این کار به مشتریان دیدگاهی جامع از امور مالی‌شان ارائه می‌دهد. از آنجا که این بنگاه‌ها بر سهولت کاربرد و جذابیت استفاده تاکید می‌کنند، اپلیکیشن‌های آنها در مقایسه با خدمات بانکی تلفن همراه بسیار پرطرفدارتر است.
از آن بدتر، تلاش‌های بانک‌ها برای فروش محصولات چندگانه به دارندگان حساب‌های جدی به وسیله گردآورندگان داده‌های مالی خنثی می‌شود. این گردآورندگان با استفاده از داده‌هایی که جمع کرده‌اند به مشتریان محصولات مالی پیشنهاد می‌دهند. به گفته یوآن برکویچ از موسسه گردآوری اطلاعات «بانک-این»: اگر ما ببینیم شما چهار درصد برای وام مسکن سود می‌دهید و محصولی در بازار هست که با دو درصد سود نیاز شما را برآورده می‌سازد، فکر می‌کنیم شما باید از آن محصول اطلاع پیدا کنید. در حالی که بانک ترجیح می‌دهد شما چیزی در این‌باره ندانید.
وام‌دهندگان مشابه می‌توانند کاربران بالقوه داده‌های بانکی شخصی باشند. این وام‌دهندگان سکوهایی هستند که متقاضیان وام را به وام‌دهندگان ارتباط می‌دهند. نمونه‌هایی از این شرکت‌ها از قبیل زوپا (Zopa) در بریتانیا و باشگاه وام‌دهندگان
(Lending Club) در ایالات متحده ادعا می‌کنند الگوریتم‌هایشان می‌توانند ریسک‌های اعتباری مناسب و نامناسب را از یکدیگر جدا کنند. اما برنامه‌های کامپیوتری فقط هنگامی خوب هستند که داده‌های ورودی به آنها صحیح و خوب باشند. اطلاعات دفاتر اعتباری مناسب اما محدود هستند. به گفته مارتین کیسینجر از بنگاه وام نظیر به نظیر لندبل (Lendable) اطلاعات حساب بانکی احتمالاًَ ارزشمندترین داده‌ها برای ضمانت اعتباراتی است که به طور محدود ارائه می‌شوند. نه‌تنها مانده حساب و جریان نقدینگی، بلکه تک‌تک تراکنش‌ها می‌توانند اطلاعات خوبی را افشا سازند. به عنوان مثال، میزان مالیات پرداختی به وسیله یک بنگاه در ماه‌های قبل از ارائه حساب‌ها به بانک می‌تواند نشانه‌ای دال بر میزان سودآوری آن بنگاه باشد. علاوه بر این، میزان پرداخت به مدیران یا بازگشت پول به مشتریان می‌تواند معیاری برای اندازه‌گیری سلامت مالی شرکت باشد.
قابل درک است که بانک‌ها دوست ندارند اطلاعات مشتریان را حتی با موافقت آنها در اختیار رقبای بالقوه قرار دهند. بانک‌های آمریکایی از مدت‌ها قبل به مشتریان اجازه می‌دادند برای اهداف مالیاتی داده‌های خود را دانلود کنند. مقامات تنظیم مقررات در بریتانیا بانک‌ها را مجبور می‌کنند تا به مشتریان اجازه دهند داده‌های خود را در یک صفحه با فرمت استاندارد دانلود کنند.
اگر بانک‌ها موافق یا علاقه‌مند به اشتراک داده‌ها نباشند، خدماتی وجود دارند که می‌توانند بدون تایید بانک داده‌های حساب‌های جاری را بازیابی کنند. این شرکت‌های نوپا از مشتریان می‌خواهند گذرواژه بانکی آنلاین خود را به آنها بدهند و آنها با ورود به حساب‌ها می‌توانند از تمامی صفحات صورتحساب‌های آنلاین کپی بگیرند.
این نوع نفوذ در محیط قانونی مبهم اتفاق می‌افتد. بانک‌ها از این شکایت دارند که شرایط ارائه خدمات آنها نقض شده است. قانون‌گذاران بریتانیایی به دلایل امنیتی با آن مخالفت می‌کنند و مقامات تنظیم مقررات آمریکا نیز دل‌ خوشی از آن ندارند. بنگاه‌های خدماتی مانند یودلی (Yodlee) که در کالیفرنیا مستقر است بسته به سهولت کار داده‌های بانکی را دانلود یا به آنها نفوذ می‌کند.
سکوهای وام‌دهی آنلاین نگران نفوذها هستند: مشتریان تمایل ندارند گذرواژه‌های خود را در اختیار دیگران بگذارند. فقط افرادی امکان دارد این کار را بکنند که بنا به دلایلی در یک جای دیگر با درخواست‌شان برای دریافت اعتبار موافقت نشده است. در مقابل بنگاه‌های گردآوری داده‌ها می‌توانند به داده‌های ناقص یا با تاخیر ارائه‌شده دسترسی پیدا کنند. بنگاه‌هایی مانند زوپا و باشگاه وام‌دهندگان فقط از مشتریان می‌خواهند تصویر صفحه صورتحساب بانکی در تلفن‌های هوشمند را برایشان بفرستند.
سیاستگذاران اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که وادار کردن بانک‌ها به اشتراک‌گذاری اطلاعات با تقاضای خود مشتریان می‌تواند منافع بزرگی برای نظام بانکی داشته باشد. اتحادیه اروپا اوایل ماه گذشته بخشنامه‌ای در مورد خدمات پرداخت صادر کرد که در عمل بانک‌ها را ملزم می‌سازد در چارچوبی مناسب داده‌ها را به اشخاص ثالث انتقال دهند. مشتریان نیز خواهند توانست به بنگاه‌های فناوری مالی اختیار دهند تا از طریق حساب‌های بانکی آنها پرداخت‌هایی را انجام دهند. بانک‌ها آشکارا بیان می‌کنند که ایده رقابت بیشتر را قبول کرده‌اند. برخی از آنها داده‌ها را آسان‌تر افشا می‌کنند. اما برخی دیگر فکر می‌کنند با دستی بسته به جنگ فناوری مالی آمده‌اند. بنگاه‌های نوپا با آداب و رسوم حفظ حریم شخصی در بخش فناوری کار می‌کنند. مشتریان از اپلیکیشن‌های آنها استفاده می‌کنند و در نتیجه مانعی نمی‌بینند که در معرض تبلیغات آنها قرار گیرند. این در حالی است که بانک‌ها بیشتر به شرکت‌های خدماتی شبیه هستند و به جای استفاده از اطلاعات از آنها محافظت می‌کنند. هنگامی که بانک هلندی ING سال گذشته به فعالان تبلیغاتی اجازه نداد به اطلاعات مربوط به مخارج و هزینه‌های مشتریان دسترسی پیدا کنند، به شدت تحت فشار قرار گرفت و پس از مدت کوتاهی مجبور به عقب‌نشینی شد.
بانک‌ها که تاکنون شاهد خروج مشتریان از شعبه‌ها بوده‌اند، اکنون نگرانند که مشتریان از اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌هایشان نیز دوری کنند. مدیران بانک‌ها آینده‌ای را می‌بینند که در آن مشتریان از بانک‌ها فقط به عنوان یک شرکت خدماتی استفاده می‌کنند. آنها پول خود را در بانک‌ سپرده‌گذاری می‌کنند اما مدیریت آن را در اختیار بنگاه‌هایی نوپا قرار می‌دهند که تحت مقررات و نظارت نیستند. به اشتراک‌گذاری دقیق‌تر اطلاعات می‌تواند چنین چشم‌اندازی را سریع‌تر محقق سازد. این چشم‌انداز بانکداران را می‌ترساند اما برای مشتریان خوشایند است.
منبع:‌اکونومیست