تاریخ انتشار:
قیمت مواد غذایی در آبان‌ماه «تقریباً» ثابت بود
موتور تورم از حرکت ایستاد
موتور تورم از حرکت ایستاد. آخرین آمار نرخ تورم در آبان‌ماه، بیانگر پایان یک دوره طولانی «افزایش نرخ تورم» در اقتصاد ایران و آغاز مسیر کاهشی تورم است.
موتور تورم از حرکت ایستاد. آخرین آمار نرخ تورم در آبان‌ماه، بیانگر پایان یک دوره طولانی «افزایش نرخ تورم» در اقتصاد ایران و آغاز مسیر کاهشی تورم است. در روزهای گذشته، هم مرکز آمار و هم بانک مرکزی، گزارش خود را از نرخ تورم آبان‌ماه منتشر کردند. هر دو گزارش، حاکی از این است که تورم پس از 39 ماه افزایش، در مهرماه به قله خود رسیده و از آبان‌ماه وارد مسیر نزولی شده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، پس از نرخ تورم 4/40درصدی مهرماه، نرخ تورم آبان معادل 0/40 درصد شده که کاهش 4/0 واحددرصدی را نشان می‌دهد. گزارش مرکز نیز بیان می‌کرد نرخ تورم آبان‌ماه به 9/35 درصد رسیده که نسبت به رقم 2/36درصدی مهرماه، کاهشی 3/0 واحد درصدی را اعلام می‌کرد. یکی از مهم‌ترین نکات گزارش‌های جدید تورم این بوده که برخلاف روال سال گذشته بار اصلی تورم، از کالاهای مصرفی‌تر و ضروری‌تر برای خانوارها مثل مواد غذایی، به گروه‌های مصرفی دیگری مثل خدمات و اخیراً نیز به مسکن منتقل شده است.
تورم «صفر»درصدی خوراکی‌ها
آخرین گزارش بانک مرکزی که تغییرات قیمت‌ها در آبان‌ماه را پوشش می‌دهد، بیانگر نرخ تورم صفردرصدی مواد خوراکی در آبان‌ماه است. گزارش‌های قبلی از روند تورم نیز حاکی از کاهش تورم مواد غذایی بوده است. به عنوان مثال، در مهرماه نرخ تورم «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» معادل 9/0 درصد بود که در بین گروه‌های 12گانه اجزای تورم، چهارمین گروه با تورم پایین بود. نرخ تورم کلی مهرماه به میزان 2/1 درصد گزارش شد که بیانگر این است که افزایش قیمت مواد غذایی، کمتر از افزایش متوسط قیمت اقلام دیگر بوده است. همچنین مقایسه افزایش قیمت خوراکی‌ها در مهرماه امسال با رشد قیمت این اقلام خوراکی‌ها در مهرماه سال قبل نیز می‌تواند تغییر جهت صورت‌گرفته را تا حدی نشان دهد. تورم مواد غذایی در مهرماه پارسال به میزان 6/4 درصد بود که در مقیاس ماهانه، تورم بسیار بالایی محسوب می‌شود و نشانگر عمق فشار وارد شده بر اقشار مصرفی جامعه در سال گذشته با افزایش بعضاً روزانه مواد غذایی است. تورم ماهانه خوراکی‌ها در نیمه دوم سال 1391، در سطوح بالایی نوسان می‌کرد و به خصوص از بهمن‌ماه، ارقام بی‌سابقه‌ای را ثبت کرد. نرخ تورم ماهانه مواد غذایی در بهمن‌ماه سال قبل به میزان 4/8 درصد، در اسفندماه به میزان 8/6 درصد و در فروردین‌ماه سال جاری نیز به میزان 8/7 درصد گزارش شد. این ارقام نشان می‌دهد مجموعاً در این سه ماه، قیمت مواد غذایی به میزان 6/12 درصد افزایش پیدا کرده بود که برای یک بازه سه‌ماهه، رشد بسیار قابل ملاحظه‌ای است.
گزارش‌های جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد در آذرماه نیز، قیمت مواد خوراکی روند معتدلی داشته است. به عنوان مثال، بر اساس آخرین گزارش، در روزهای ابتدایی آذرماه، قیمت میوه، چای، برنج و تخم‌مرغ کاهش اندکی داشته و لبنیات، سبزی، گوشت قرمز و گوشت مرغ افزایش کمی داشته است. بررسی کلی این تغییرات بیانگر این است که احتمالاً ثبات قیمت‌های خوراکی در آبان، در روزهای ابتدایی آذرماه نیز همچنان پابرجا بوده است و انتظار نمی‌رود تورم مواد غذایی در آذرماه، مقدار قابل توجهی (بالای یک درصد) را ثبت کند.
پایان 39 ماه افزایش تورم
اما مهم‌ترین بخش گزارش بانک مرکزی، پایان روند افزایش 39ماهه تورم در آبان‌ماه است که با کاهش 4/0درصدی تورم میانگین در این ماه، پس از افزایش بی‌وقفه این متغیر از شهریورماه سال 1389 به بعد به وقوع پیوسته است. پیش از این پیش‌بینی شده بود که نرخ تورم میانگین در آبان‌ماه به قله خود رسیده و از آن به بعد وارد مسیر کاهشی شود (گزارش «آیا التهاب قیمت‌ها فروکش می‌کند»، دنیای اقتصاد و گزارش «فرود از قله»، تجارت فردا). کاهش نرخ تورم در آبان‌ماه را روند کاهشی نرخ «تورم ماهانه» در ماه‌های نخست سال نشان می‌داد که بعدها در روند نزولی نرخ «تورم نقطه‌به‌نقطه» نیز خود را منعکس کرد. متوسط نرخ تورم ماهانه در نیمه دوم سال گذشته، معادل 8/3 درصد بود که یکی از
بی‌سابقه‌ترین دوره‌ها در تورم ماهانه در تاریخ اقتصادی کشور را نشان می‌داد. این موضوع به این معنا بود که در پاییز و زمستان سال قبل، به طور متوسط در هر ماه، نزدیک به چهار درصد به قیمت‌های موجود در اقتصاد
کشور افزوده می‌شد که نرخ بسیار قابل توجهی است. محاسبات نشان می‌دهد در صورتی که قیمت‌ها در یک سال با روندی مشابه با نیمه دوم سال قبل افزایش یابد، درصد افزایش قیمت‌ها یا تورم در آن یک سال، معادل 3/56 درصد خواهد بود.
با این حال با شروع سال 1392، از التهاب تورم ماهانه تا حدودی کاسته و نرخ این متغیر، وارد سطوح کنترل‌شده‌تری شد. به جز نرخ تورم ماهانه در فروردین‌ماه و خردادماه، در بقیه ماه‌های این دوره این متغیر در سطوحی معادل یا کمتر از دو درصد بوده است. متوسط نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در شش ماه نخست سال جدید، به میزان 1/2 درصد بوده است که اگرچه هنوز بالاست، اما روند مطلوب‌تری را حداقل در مقایسه با پاییز و زمستان سال قبل ترسیم می‌کند. متوسط نرخ تورم ماهانه در هشت ماه نخست سال، معادل 8/1 درصد بوده که بیانگر اثر کاهشی نرخ‌های تورم ماهانه مهرماه و آبان‌ماه بر این شاخص است.
کمترین تورم ماهانه در 27 ماه
گزارش بانک مرکزی حاکی از این است که «شاخص قیمت مصرف‌کننده» در آبان‌ماه معادل 5/180 شده است. مقایسه این رقم با میزان شاخص در مهرماه که به میزان 7/178 گزارش شده بود، بیانگر رشد 01/1درصدی شاخص در آبان‌ماه یا به عبارت دیگر، تورم ماهانه تقریباً 0/1درصدی در آبان‌ماه است. این نرخ از تورم ماهانه، از مردادماه سال 1390 به بعد بدون سابقه بوده و بیانگر این است که نرخ تورم ماهانه در آبان‌ماه، به کمترین میزان خود در 27 ماه اخیر (از شهریور 1390 تا آبان 1392) رسیده است. البته نرخ تورم ماهانه در خردادماه سال قبل نیز حدوداً 0/1 درصد گزارش شده بود، اما با توجه به اینکه نرخ دقیق‌تر آن به میزان 04/1 بوده، می‌توان گفت نرخ تورم آبان کمترین نرخ از مرداد 1390 به بعد بوده است.
نرخ تورم هدف امسال و سال بعد
گزارش‌های اقتصادی اخیر دولت حاکی از این بود که کنترل نرخ تورم، یکی از برنامه‌های محوری تعریف‌شده برای مسوولان اقتصادی جدید است. رئیس‌جمهور نیز در گزارش صد روزه خود، با بیان اینکه «اخبار مربوط به تورم را هر چهار، پنج روز یک بار از مسوولان جویا می‌شوم»، گفت: «دولت بنا دارد با اقدامات انضباطی خود، نرخ تورم را تا پایان امسال به حدود 35 درصد و تا پایان سال بعد به حدود 25 درصد برساند».
بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به روند کاهشی تورم در ماه‌های اخیر، تحقق چنین نرخ‌هایی در پایان امسال و سال بعد، چندان دور از دسترس نیست. برای درک بهتر این موضوع، کافی است به روندهای اخیر نرخ تورم ماهانه توجه شود. این نرخ در تیرماه معادل 4/1 درصد، در مردادماه معادل 2/1 درصد، در شهریورماه معادل 7/1 درصد، در مهرماه معادل 2/1 درصد و در آبان‌ماه معادل 0/1 درصد بوده است. این در حالی است که محاسبات انجام‌شده بیانگر این است که اگر متوسط نرخ تورم ماهانه در چهارماه پایانی سال، حدود 5/1 درصد باشد، نرخ تورم میانگین در پایان سال وارد محدوده 35درصدی خواهد شد. این نرخ تورم ماهانه (5/1درصدی)، با توجه به ارقام گزارش‌شده برای ماه‌های پیشین، قابل تحقق به نظر می‌رسد. البته باید توجه کرد که در چند سال گذشته، نرخ تورم اسفندماه در حدود یک تا دو درصد از میانگین ماه‌های پیشین بیشتر بوده و انتظار می‌رود نرخ تورم اسفندماه امسال نیز، بین دو تا سه درصد باشد. نرخ تورم بهمن‌ماه نیز معمولاً تا حد کمی بیشتر از متوسط تورم ماه‌های پیشین است. این موضوع به دلیل افزایش قیمت‌ها به دلیل خریدهای پایان سال و تعدیل برخی از نرخ‌های سالانه در این بازه زمانی رخ می‌دهد. با در نظر گرفتن این فرض، برای اینکه وعده تورم 35درصدی پایان سال محقق شود، لازم است تورم آذر، دی و بهمن، در حوالی بین 0/1 تا 5/1 درصد باشد تا افزایش تورم اسفندماه، نرخ تورم میانگین پایان سال را بالا نبرد. با این حال به نظر می‌رسد تحقق تورم 25درصدی برای پایان سال بعد، هدف نسبتاً ساده‌تری برای مسوولان اقتصادی باشد. چرا که در حال حاضر، نرخ تورم میانگین باید در عرض چهار ماه، پنج درصد کاهش پیدا کند، اما در سال بعد این نرخ در عرض 12 ماه باید 10 درصد کاهش پیدا کند که از لحاظ تناسب ریاضی نیز این موضوع مشهود است. همچنین این نکته ممکن است جالب باشد که در صورتی که با روند نرخ ماهانه 5/1درصدی، نرخ تورم تا پایان امسال به حدود 35 درصد برسد، برای تحقق نرخ تورم 25درصدی در پایان سال بعد باید تورم ماهانه، به طور متوسط با نرخ 2/2درصدی کاهش پیدا کند که نرخ بالایی در مقیاس ماهانه است.
تورم «صفر»درصدی خوراکی‌ها
آخرین گزارش بانک مرکزی که تغییرات قیمت‌ها در آبان‌ماه را پوشش می‌دهد، بیانگر نرخ تورم صفردرصدی مواد خوراکی در آبان‌ماه است. گزارش‌های قبلی از روند تورم نیز حاکی از کاهش تورم مواد غذایی بوده است. به عنوان مثال، در مهرماه نرخ تورم «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» معادل 9/0 درصد بود که در بین گروه‌های 12گانه اجزای تورم، چهارمین گروه با تورم پایین بود. نرخ تورم کلی مهرماه به میزان 2/1 درصد گزارش شد که بیانگر این است که افزایش قیمت مواد غذایی، کمتر از افزایش متوسط قیمت اقلام دیگر بوده است. همچنین مقایسه افزایش قیمت خوراکی‌ها در مهرماه امسال با رشد قیمت این اقلام خوراکی‌ها در مهرماه سال قبل نیز می‌تواند تغییر جهت صورت‌گرفته را تا حدی نشان دهد. تورم مواد غذایی در مهرماه پارسال به میزان 6/4 درصد بود که در مقیاس ماهانه، تورم بسیار بالایی محسوب می‌شود و نشانگر عمق فشار وارد شده بر اقشار مصرفی جامعه در سال گذشته با افزایش بعضاً روزانه مواد غذایی است. تورم ماهانه خوراکی‌ها در نیمه دوم سال 1391، در سطوح بالایی نوسان می‌کرد و به خصوص از بهمن‌ماه، ارقام بی‌سابقه‌ای را ثبت کرد. نرخ تورم ماهانه مواد غذایی در بهمن‌ماه سال قبل به میزان 4/8 درصد، در اسفندماه به میزان 8/6 درصد و در فروردین‌ماه سال جاری نیز به میزان 8/7 درصد گزارش شد. این ارقام نشان می‌دهد مجموعاً در این سه ماه، قیمت مواد غذایی به میزان 6/12 درصد افزایش پیدا کرده بود که برای یک بازه سه‌ماهه، رشد بسیار قابل ملاحظه‌ای است.
گزارش‌های جدید بانک مرکزی نشان می‌دهد در آذرماه نیز، قیمت مواد خوراکی روند معتدلی داشته است. به عنوان مثال، بر اساس آخرین گزارش، در روزهای ابتدایی آذرماه، قیمت میوه، چای، برنج و تخم‌مرغ کاهش اندکی داشته و لبنیات، سبزی، گوشت قرمز و گوشت مرغ افزایش کمی داشته است. بررسی کلی این تغییرات بیانگر این است که احتمالاً ثبات قیمت‌های خوراکی در آبان، در روزهای ابتدایی آذرماه نیز همچنان پابرجا بوده است و انتظار نمی‌رود تورم مواد غذایی در آذرماه، مقدار قابل توجهی (بالای یک درصد) را ثبت کند.
پایان 39 ماه افزایش تورم
اما مهم‌ترین بخش گزارش بانک مرکزی، پایان روند افزایش 39ماهه تورم در آبان‌ماه است که با کاهش 4/0درصدی تورم میانگین در این ماه، پس از افزایش بی‌وقفه این متغیر از شهریورماه سال 1389 به بعد به وقوع پیوسته است. پیش از این پیش‌بینی شده بود که نرخ تورم میانگین در آبان‌ماه به قله خود رسیده و از آن به بعد وارد مسیر کاهشی شود (گزارش «آیا التهاب قیمت‌ها فروکش می‌کند»، دنیای اقتصاد و گزارش «فرود از قله»، تجارت فردا). کاهش نرخ تورم در آبان‌ماه را روند کاهشی نرخ «تورم ماهانه» در ماه‌های نخست سال نشان می‌داد که بعدها در روند نزولی نرخ «تورم نقطه‌به‌نقطه» نیز خود را منعکس کرد. متوسط نرخ تورم ماهانه در نیمه دوم سال گذشته، معادل 8/3 درصد بود که یکی از
بی‌سابقه‌ترین دوره‌ها در تورم ماهانه در تاریخ اقتصادی کشور را نشان می‌داد. این موضوع به این معنا بود که در پاییز و زمستان سال قبل، به طور متوسط در هر ماه، نزدیک به چهار درصد به قیمت‌های موجود در اقتصاد
کشور افزوده می‌شد که نرخ بسیار قابل توجهی است. محاسبات نشان می‌دهد در صورتی که قیمت‌ها در یک سال با روندی مشابه با نیمه دوم سال قبل افزایش یابد، درصد افزایش قیمت‌ها یا تورم در آن یک سال، معادل 3/56 درصد خواهد بود.با این حال با شروع سال 1392، از التهاب تورم ماهانه تا حدودی کاسته و نرخ این متغیر، وارد سطوح کنترل‌شده‌تری شد. به جز نرخ تورم ماهانه در فروردین‌ماه و خردادماه، در بقیه ماه‌های این دوره این متغیر در سطوحی معادل یا کمتر از دو درصد بوده است. متوسط نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه نیز در شش ماه نخست سال جدید، به میزان 1/2 درصد بوده است که اگرچه هنوز بالاست، اما روند مطلوب‌تری را حداقل در مقایسه با پاییز و زمستان سال قبل ترسیم می‌کند. متوسط نرخ تورم ماهانه در هشت ماه نخست سال، معادل 8/1 درصد بوده که بیانگر اثر کاهشی نرخ‌های تورم ماهانه مهرماه و آبان‌ماه بر این شاخص است.
کمترین تورم ماهانه در 27 ماه
گزارش بانک مرکزی حاکی از این است که «شاخص قیمت مصرف‌کننده» در آبان‌ماه معادل 5/180 شده است. مقایسه این رقم با میزان شاخص در مهرماه که به میزان 7/178 گزارش شده بود، بیانگر رشد 01/1درصدی شاخص در آبان‌ماه یا به عبارت دیگر، تورم ماهانه تقریباً 0/1درصدی در آبان‌ماه است. این نرخ از تورم ماهانه، از مردادماه سال 1390 به بعد بدون سابقه بوده و بیانگر این است که نرخ تورم ماهانه در آبان‌ماه، به کمترین میزان خود در 27 ماه اخیر (از شهریور 1390 تا آبان 1392) رسیده است. البته نرخ تورم ماهانه در خردادماه سال قبل نیز حدوداً 0/1 درصد گزارش شده بود، اما با توجه به اینکه نرخ دقیق‌تر آن به میزان 04/1 بوده، می‌توان گفت نرخ تورم آبان کمترین نرخ از مرداد 1390 به بعد بوده است.
نرخ تورم هدف امسال و سال بعد
گزارش‌های اقتصادی اخیر دولت حاکی از این بود که کنترل نرخ تورم، یکی از برنامه‌های محوری تعریف‌شده برای مسوولان اقتصادی جدید است. رئیس‌جمهور نیز در گزارش صد روزه خود، با بیان اینکه «اخبار مربوط به تورم را هر چهار، پنج روز یک بار از مسوولان جویا می‌شوم»، گفت: «دولت بنا دارد با اقدامات انضباطی خود، نرخ تورم را تا پایان امسال به حدود 35 درصد و تا پایان سال بعد به حدود 25 درصد برساند».
بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به روند کاهشی تورم در ماه‌های اخیر، تحقق چنین نرخ‌هایی در پایان امسال و سال بعد، چندان دور از دسترس نیست. برای درک بهتر این موضوع، کافی است به روندهای اخیر نرخ تورم ماهانه توجه شود. این نرخ در تیرماه معادل 4/1 درصد، در مردادماه معادل 2/1 درصد، در شهریورماه معادل 7/1 درصد، در مهرماه معادل 2/1 درصد و در آبان‌ماه معادل 0/1 درصد بوده است. این در حالی است که محاسبات انجام‌شده بیانگر این است که اگر متوسط نرخ تورم ماهانه در چهارماه پایانی سال، حدود 5/1 درصد باشد، نرخ تورم میانگین در پایان سال وارد محدوده 35درصدی خواهد شد. این نرخ تورم ماهانه (5/1درصدی)، با توجه به ارقام گزارش‌شده برای ماه‌های پیشین، قابل تحقق به نظر می‌رسد. البته باید توجه کرد که در چند سال گذشته، نرخ تورم اسفندماه در حدود یک تا دو درصد از میانگین ماه‌های پیشین بیشتر بوده و انتظار می‌رود نرخ تورم اسفندماه امسال نیز، بین دو تا سه درصد باشد. نرخ تورم بهمن‌ماه نیز معمولاً تا حد کمی بیشتر از متوسط تورم ماه‌های پیشین است. این موضوع به دلیل افزایش قیمت‌ها به دلیل خریدهای پایان سال و تعدیل برخی از نرخ‌های سالانه در این بازه زمانی رخ می‌دهد. با در نظر گرفتن این فرض، برای اینکه وعده تورم 35درصدی پایان سال محقق شود، لازم است تورم آذر، دی و بهمن، در حوالی بین 0/1 تا 5/1 درصد باشد تا افزایش تورم اسفندماه، نرخ تورم میانگین پایان سال را بالا نبرد. با این حال به نظر می‌رسد تحقق تورم 25درصدی برای پایان سال بعد، هدف نسبتاً ساده‌تری برای مسوولان اقتصادی باشد. چرا که در حال حاضر، نرخ تورم میانگین باید در عرض چهار ماه، پنج درصد کاهش پیدا کند، اما در سال بعد این نرخ در عرض 12 ماه باید 10 درصد کاهش پیدا کند که از لحاظ تناسب ریاضی نیز این موضوع مشهود است. همچنین این نکته ممکن است جالب باشد که در صورتی که با روند نرخ ماهانه 5/1درصدی، نرخ تورم تا پایان امسال به حدود 35 درصد برسد، برای تحقق نرخ تورم 25درصدی در پایان سال بعد باید تورم ماهانه، به طور متوسط با نرخ 2/2درصدی کاهش پیدا کند که نرخ بالایی در مقیاس ماهانه است.
دیدگاه تان را بنویسید