رنج فرش

سیدرضی حاجی‌آقا‌میری/نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستباف

موانع موجود در صادرات، میان تمامی اقلام صادراتی مشترک است. در میان صادرات سنتی، غیرسنتی، محصولات صنعتی، کشاورزی و... این موانع وجود دارد. بنابراین مشکلاتی مانند قیمت تمام‌شده بالای کالا، تورم بالا در کشور و... به طور کلی در مورد تمام محصولات داخلی وجود داشته و انواع صادرات را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اما به طور کلی ما باید روی تجارت آزاد بحث کنیم، یعنی هر چه تجارت آزادتر باشد در نتیجه عمل صادرات بهتر انجام می‌شود. برای مثال در مورد فرش، یکی از مشکلات این است که اگر فرش‌هایی که از خارج ایران به کشور وارد می‌شوند اظهارنامه خروجی‌شان به نام شخص واردکننده فرش نباشد، این فرش‌ها باید طی شرایطی که هزینه‌ای هنگفت به آنها تعلق می‌گیرد وارد ایران شوند. بسیاری از فرش‌هایی که اکنون وارد ایران می‌شود، از قبیل فرش‌هایی است که در گذشته توسط اشخاص مختلف از ایران خارج شده است. برای مثال یک فرد ایرانی در کشوری فرشی را صادر کرده و بعد از اینکه با مشتری خود در آن کشور اختلاف حساب پیدا کرده، به جای پول از طرف قرارداد فرش دریافت می‌کند. زمانی که به جای پول، فرش دریافت می‌کند ممکن است که طرف مقابل نیز این فرش‌ها را از ایران وارد کرده باشد. طبق قانون ایران به دلیل آنکه آن فرش‌ها به اسم فرد طلبکار نیست، در نتیجه گمرک هزینه‌ای سنگین را به عنوان عوارض ورود دریافت می‌کند. در نتیجه با توجه به این مسائل آن فرد ایرانی، با وجود اینکه می‌تواند با این روش طلب خود را بگیرد، اما به دلیل عوارضی که باید پرداخت کند این کار را نمی‌کند، زیرا در این صورت ضرر بیشتری را متحمل می‌شود. این در واقع یک مشکل گمرکی و قانونی است. واردات فرش خارجی جایگاه خود را دارد و برای ورود آنها به ایران حتماً باید عوارضی به آنها تعلق بگیرد، اما ورود فرش‌های ایرانی به داخل کشور باید آزاد شود و این یکی از مشکلات اختصاصی فرش است. اما سایر مسائل نه‌تنها در ارتباط با فرش، بلکه با تمام محصولات صادراتی نیز دست به گریبان است. مسائلی مانند بانک، دونرخی بودن ارز و... البته جایزه صادراتی هم یکی از مشکلات امروزه صادرات است، اما این مشکل در مورد برخی از اقلام صادراتی صدق نمی‌کند، چرا که برخی از اقلام صادراتی نیازی به پرداخت جایزه صادراتی ندارند، اما اقلامی مانند صادرات سنتی به طور یقین به حمایت‌های دولت نیاز دارند. در این حمایت‌ها که دولت در بسته‌های حمایتی ارائه می‌کند، حمایت‌های نقدی حذف شده است. حتی در سال‌های 1389 و 1390 هم که دولت تعهد داشته است، این مشوق‌ها را نمی‌پردازد و این موضوع به طور کلی صادرات غیرنفتی، به خصوص صادرات سنتی را مورد آسیب قرار می‌دهد و در صادرات سنتی، صادرات فرش بیش از همه متضرر می‌شود.
اگر به صادرات محصولات کشاورزی اشاره کنیم، برای موفقیت در بازارهایی که خارج از ایران هستند و در واقع بازارهای هدف ما عنوان می‌شوند، باید با کشورهای دیگری که رقیب ما هستند و در آن کشور محصولات خود را صادر می‌کنند رقابت کنیم. یکی از مهم‌ترین مسائلی که سبب پیروزی کشورهای رقیبمان در صادرات به کشورهای هدف می‌شود، بحث بسته‌بندی کالاهای کشاورزی است. متاسفانه این بسته‌بندی‌ها در ایران به خوبی انجام نمی‌شود. به ویژه مواد خوراکی کشاورزی که اکنون در بازارهای مستعدی مانند روسیه به صورت همزمان در کنار صادرات کشور ترکیه صادر می‌شود. آنها از این امکان برخوردارند که بسته‌بندی خوبی داشته باشند و محصولات خود را در بسته‌بندی‌های مناسب ارائه دهند، اما متاسفانه ایرانی‌ها این کار را به خوبی انجام نمی‌دهند و همین موضوع سبب می‌شود تا ما بازار خوبی را در کشورهای هدف به دست نیاوریم.