سرایت سقوط

قیمت نفت و دیگر کالاها با فشار شاخص دلار آمریکا و روند رو به افت تقاضا در اقتصادهای بزرگ جهانی مانند چین، با ریزش شدید در مقایسه با اواسط سال 2014 مواجه شده است. نرخ رشد اقتصاد چین که از سال 2010 روند نزولی را در پیش گرفته است، در سال‌های 2014 و 2015 میلادی با شیب نزولی تندتری مواجه شده است. این موضوع باعث شده دولت این کشور به منظور خروج از رکود سیاست‌های انبساطی را در پیش بگیرد. پایین بودن نرخ تورم و کند شدن چرخ اقتصاد، دیگر دولت‌ها را نیز به اعمال سیاست‌هایی از این دست وادار ساخته است. از سوی دیگر، اقتصاد آمریکا با تدابیر فدرال‌رزرو روند رو به بهبودی را در پیش گرفت. گرچه شاخصه اقتصادی مانند تورم در این کشور همچنان در سطوح پایینی قرار دارد، رصد دیگر آمارهای اقتصادی مانند کاهش شدید نرخ بیکاری و افت آن به زیر پنج درصد باعث شد در آخرین نشست فدرال‌رزرو آمریکا در سال 2015، اعضای این کمیته پس از نزدیک به 10 سال به افزایش نرخ بهره رای مثبت دهند. از هفته‌ها قبل انتظار برای افزایش نرخ بهره در نشست ماه دسامبر فدرال‌رزرو وجود داشت، در نتیجه، اثر این موضوع تا حد زیادی در سایر بازارها پیش‌خور شده بود. افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا رشد ارزش دلار این کشور را در بازارهای جهانی به دنبال داشت. پایین بودن نرخ بهره در سایر اقتصادهای مهم دنیا در مقابل رشد نرخ بهره آمریکا و انتظار برای افزایش بیشتر این نرخ در سال 2016 تقویت هرچه بیشتر دلار در برابر ارز این کشورها را به دنبال داشت. این موضوع فشار بر اقتصاد این کشورها و همچنین بازارهای کالایی به ‌خصوص نفت را افزایش داد. در نتیجه، با کاهش قیمت نفت کشورهای تولیدکننده با افزایش مقدار تولید به دنبال کسری بودجه خود برآمدند.

در این میان، تداوم انتشار آمار نگران‌کننده از اقتصاد چین باعث شد، بازارهای جهانی سال 2016 را نیز با افت دسته‌جمعی شروع کنند. در ادامه، افت هفت‌درصدی شاخص بازار سهام چین ریزش دیگر بازارهای سهام را نیز شاهد بودیم. این موضوع فشار بر طلای سیاه را افزایش داد و افت هر چه بیشتر قیمت نفت را رقم زد. از سوی دیگر، نگرانی از اقتصاد جهانی تقاضای محافظه‌کارانه طلا به عنوان کالایی امن برای سرمایه‌گذاری را افزایش داد. گرچه انتظار برای ادامه‌دار بودن افزایش نرخ بهره آمریکا فشار زیادی به طلا وارد می‌کند، اما نگرانی‌ها از بحران دیگر اقتصاد جهانی باعث شد طلا پس از دو ماه بار دیگر از سطح 1100دلاری عبور کند. در شرایط کنونی، هر اونس طلای جهانی با بیش از 35 بشکه نفت برابری می‌کند. رشد این نسبت نگرانی از شروع بحران دیگری در اقتصاد جهانی ایجاد کرده است. اوایل سال 2009 میلادی (بحران اقتصادی جهان) این نسبت به بیش از 24 افزایش یافته بود.

در شرایط کنونی اثری از BRICs به عنوان موتور رشد اقتصاد جهانی نیز مشاهده نمی‌شود. در شرایط بحران اقتصادی چین و همچنین روند نزول اقتصاد برزیل، هند تنها کشوری است که در این گروه تا حدودی با روند رو به رشدی روبه‌رو است. این موضوع در کنار منقبض شدن تقاضا در آمریکا با توجه به افزایش سطح بدهی‌های دولت، احتمال بازگشت بازارهای کالایی را کاهش داده است.

بورس تهران نیز وابستگی زیادی به بازارهای کالایی و قیمت‌های جهانی دارد. بیش از نیمی از بورس تهران را صنایع کالایی تشکیل می‌دهند، بر این اساس، در شرایط نامناسب بازارهای کالایی به نظر می‌رسد، شرکت‌های صادراتی بورس تهران نیز با مشکل فروش و همچنین کاهش مبالغ فروش مواجه شوند، در نتیجه این موضوع ممکن است، با افت سودآوری این شرکت‌ها مواجه باشیم. گرچه خوش‌بینی‌ها به بهبود وضعیت اقتصاد کشور با اجرای برجام وجود دارد، اما شرایط نامناسب اقتصاد جهانی می‌تواند اثر گشایش‌های بین‌المللی را نیز خنثی کند.