بیمه‌گریزی

روزی که ساختمان 54‌ساله پلاسکو در آتش می‌سوخت، کسبه و کارگران حدود 600 واحد تجاری فعال در حوزه پوشاک با وحشت و هراس، سوختن همه دارایی‌شان را به نظاره ایستاده بودند. وقتی شد آنچه شد و پلاسکو سوخت و ریخت، مردم ایران برای از دست دادن آتش‌نشان‌هایی که برای نجات کارکنان پلاسکو و مردم به دل آتش زدند و هرگز بازنگشتند، در اندوهی عمیق فرورفتند، اما از همان ساعت‌های آغازین، هزاران نفر از کارکنان و کسبه این ساختمان عظیم تجاری به دارایی و سرمایه از دست رفته‌شان می‌نگریستند و نگران فردای پس از حادثه بودند که امرار معاش‌شان دچار اختلالی غیرقابل‌جبران می‌شد.

آتش‌نشانانی که از حادثه زنده بیرون آمده بودند، از همکاری نکردن مردم در تخلیه ساختمان گلایه می‌کردند و گفته می‌شد برخی از کسبه تا لحظه‌های آخر به دنبال چک و پول‌شان به ساختمان اسیر حریق بازمی‌گشتند. فردای حریق روشن شد که گذشته از اهمیت رعایت نکات ایمنی و توجه به دستور آتش‌نشان‌ها، اضطراب این گروه از کسبه چندان بی‌راه نبوده است چه آنکه از مجموع 600 واحد تجاری مستقر در پلاسکو، تنها 210 واحد بیمه‌نامه داشته‌اند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بیمه مرکزی، در این باره گفت: «در حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو 14 شرکت بیمه درگیر هستند. بر اساس آخرین اطلاعات 210 واحد ساختمان پلاسکو بیمه‌نامه داشتند که 35 درصد کل واحدها را تشکیل می‌دهند. سقف تعهدات شرکت‌های بیمه‌گر در ساختمان پلاسکو 49 میلیارد تومان است.»

این در حالی بود که خسارت واقعی رقمی بسیار بیشتر از این میزان بود. شهباز حسینی‌پور، رئیس فراکسیون اصناف مجلس، با برآورد اولیه، خسارت ناشی از آتش‌سوزی پلاسکو را 1500 میلیارد تومان اعلام کرد. شاهرخ جعفری، عضو هیات مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران نیز گفت: «قیمت هر متر در طبقه همکف حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون تومان بود که به‌طور مثال یک واحد ۴۰‌متری حدود هفت میلیارد تومان ارزش سرقفلی داشت و در طبقات بالاتر نیز به‌طور مثال یک واحد ۳۰‌متری دارای حدود یک تا 5 /1 میلیارد تومان سرقفلی بود.» همچنین بر اساس گفته علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران، 60 درصد کارگران ساختمان پلاسکو بیمه نبودند. اما سوالی که با انتشار این آمارها مطرح می‌شود این است که چرا اصناف علاقه ندارند از انواع خدمات بیمه از جمله بیمه آتش‌سوزی استفاده کنند؟ و درواقع تا جایی که بتوانند از بیمه می‌گریزند؟ علت پایین بودن تقاضای بیمه در میان مشاغل چیست؟ اساساً مشکل از طرف عرضه بیمه است یا طرف تقاضا؟ آیا بیمه‌ها می‌توانند نیاز مشاغل را پس از وقوع حوادث تامین کنند؟ در این صورت چرا مشاغل به آینده پس از حادثه توجه ندارند؟ یکی دیگر از مسائلی که بعد از حادثه پلاسکو مطرح شد این بود که اگر واحدهای تجاری این ساختمان بیمه بودند، کارشناسان بیمه مالک و کسبه را به ایمن‌سازی حداقلی و اولیه وامی‌داشتند و شاید این فاجعه از اساس رخ نمی‌داد، اما آیا این اظهارنظر درست است؟ بیمه‌ها چه نقشی در ایمن‌سازی و پیشگیری از مخاطرات دارند؟