تاریخ دیوار

ساخت دیوار، برای محافظت قدمتی تاریخی دارد. شاید تنها چیزی که در قرن‌های گذشته تغییر کرده است، عاملی است که سازندگان سعی داشته‌اند با ساخت دیوار از خود در برابر آن محافظت کنند. شاید مهم‌ترین نکته این باشد که تقریباً هیچ‌گاه، دیوارها نتوانسته‌اند وظیفه حفاظتی خود را به‌طور کامل انجام دهند و هرچه به زمان حال نزدیک می‌شویم، زمان پایداری آنها کوتاه‌تر شده است. اما با وجود این، همچنان دولت‌ها، مردم و ایدئولوژی‌ها به ساخت دیوار ادامه می‌دهند. در زیر به 9 دیوار هم‌تاریخ انسانی اشاره می‌کنیم.

1- دیوارهای آتن

بعد از لشکرکشی خشایارشاه به یونان در جریان جنگ‌های ایران-یونان تمیستوکلس، سیاستمدار یونانی، پیشنهاد ساخت دیوارهای آتن را در سال 465 پیش از میلاد مسیح ارائه داد. اولین دیوار از دو دیوار آتن، این شهر را به بندرپیره متصل کرد تا دسترسی دولتمردان آتنی را به ناوگان دریایی آن تضمین کند. ساخت دیوار که در سال 461 پیش از میلاد مسیح آغاز شد، به عنوان اصلی‌ترین علت آغاز جنگ‌های پلوپونز قلمداد می‌شود. به نظر می‌رسد اسپارت‌ها اعتقاد داشتند با ساخت دیوار، آتن قدرتمند و تبدیل به تهدیدی برای همسایه‌هایش شده است و به همین دلیل جنگ آغاز شد. ساخت دومین دیوار آتن که این شهر را به فالیرو متصل می‌کرد، بعد از پایان اولین دوره جنگ‌های پلوپونز آغاز شد و به اصلی‌ترین عامل توقف یونان در دوره دوم جنگ‌ها تبدیل شد. دیوارهای آتن سرانجام در سال 87 پیش از میلاد از سوی ژنرال رومی به نام سولا ویران شد.

2- دیوار هادریان

دیوار هادریان احتمالاً بین سال‌های 122 تا 128 بعد از میلاد، به دستور امپراتور رومی، هادریان ساخته شد تا مرزهای شمالی امپراتوری روم را در شمال انگلستان امروزی در برابر سلتی‌ها محافظت کند. اگرچه در مورد هدف از ساخت این دیوار اتفاق‌نظری وجود ندارد اما به نظر می‌رسد بیشترین کارکرد آن جلوگیری از مهاجرت مردمی خاص و دریافت مالیات از دیگر افرادی بوده است که از دیوار عبور کرده و به مرزهای سرزمین روم وارد می‌شده‌اند. با این هدف به نظر می‌رسد دیوار هادریان عملکرد موفقی داشته است و تقریباً تا سال 410 پس از میلاد که روم عملاً کنترل خود را بر مناطقی که در حال حاضر بخشی از انگلستان هستند، از دست داد، به‌رغم خرابی در بخش‌هایی همچنان پایدار بود.

3- دیوار چین

دیوار بزرگ چین، از ابتدا بزرگ و یکپارچه نبوده است. ساخت این دیوار به صورت سازه‌های مجزا از قرن هفتم پیش از میلاد آغاز شده است. در طول زمان این سازه‌ها به یکدیگر متصل شده و تشکیل دیوار یکپارچه‌ای به طول 8800 کیلومتر را داده‌اند. کارکرد این دیوار دفاعی بود و قصد از احداث آن دفاع از امپراتوری چین در مقابل مهاجمان، خصوصاً مغول‌ها و منچوها بوده است. اما علاوه بر دفاع فواید دیگری هم برای چین داشت. هم به این کشور اجازه داد هزینه‌ای را از مسافران جاده ابریشم دریافت کند و هم دولت چین توانست به کمک دیوار تعداد مهاجران به داخل سرزمین خود را که اغلب از آسیای مرکزی بودند، کنترل کند. البته این دیوار وظیفه اصلی را که برای آن احداث شده بود اصلاً انجام نداد. اما دیوار چین اگرچه در بیرون نگه داشتن مهاجمان موفق نبود اما در مورد اهداف اقتصادی تعریف‌شده، موفق عمل کرد و حتی الان هم یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری چین است.

4- دیوار کرملین مسکو

وقتی مسکو در قرن دوازدهم ایجاد شد، تنها از سوی فنس‌های چوبی و تعدادی دیوار اولیه و ابتدایی محافظت می‌شد. در زمان تزار ایوان اول، برنامه ایجاد دیواری دورتادور مسکو در برنامه قرار گرفت. این دیوار ساخته و مرتباً با مصالحی جدید نوسازی شد تا در نهایت در سال 1495 و از سوی ایوان سوم به فرم نهایی رسید. دیوار کرملین اگرچه هیچ‌گاه نابود نشد، اما هیچ موفقیتی در زمینه دفاع از این شهر نداشت و نتوانست باتو خان مغول یا ناپلئون را از این شهر دور نگه دارد.

5- دیوار وال‌استریت

در قرن هفدهم میلادی، در محلی که امروزه به آن وال‌استریت می‌گوییم، دیواری وجود داشت که هلندی‌ها را از بومیان ساکن ایالات متحده جدا می‌کرد. در داخل این ناحیه بازاری وجود داشت که مالکان برده‌های خود را اجاره می‌دادند. بعدها اگرچه اجاره دادن برده لغو شد، اما همچنان تقاطع آنچه امروزه وال‌استریت و خیابان پریل نامیده می‌شود، محلی برای دادوستد باقی ماند و در نهایت به وال‌استریت امروزی تبدیل شد.

6- دیوار برلین

این دیوار 140 کیلومتری که در میانه برلین برپا شد، احتمالاً معروف‌ترین دیوار سیاسی جهان است. عجیب‌ترین تلاش انسانی برای محدود کردن نه‌تنها موقعیت فیزیکی شهروندان یک کشور، که حتی برای ذهن و اندیشه افراد. دیوار برلین، به عنوان نماد جنگ سرد، تلاشی ایدئولوژیک برای اداره جامعه بود. تلاشی ناموفق که در نهایت با فروپاشی دیوار به پایان رسید. اما این بار دشمن نبود که این دیوار را خراب کرد.

7- منطقه غیرنظامی کره

این، شاید یکی از بی‌مسماترین نام‌گذاری‌های ممکن باشد. منطقه غیرنظامی کره به نوار مرزی گفته می‌شود که کره شمالی و جنوبی را از یکدیگر جدا می‌کند و در حقیقت یکی از نظامی‌ترین مناطق موجود در جهان است.

این دیوار 256 کیلومتری، در حقیقت یکی از عجیب‌ترین کشورهای جهان را از بقیه دنیا جدا می‌کند. این دیوار مرزی نه‌تنها نظامی‌ترین مرز در کل جهان است که موفق‌ترین دیوار در مقابله با مهاجرت در کل تاریخ انسانی قلمداد می‌شود که برای بیش از شش دهه توانسته مردم یک کشور را کاملاً جدا از یکدیگر نگه دارد.

8- دیوار حائل

دیواری است که رژیم اسرائیل در سال ۲۰۰۲ کار ساخت آن را در کرانه باختری رود اردن آغاز کرد. دولت اسرائیل مدعی است این دیوار به دلایل امنیتی ساخته شده و هدف از ساخت آن جلوگیری از حمله به خاک اسرائیل است. مقامات فلسطینی مدعی هستند علت ساخت این دیوار گرفتن زمین‌های بیشتر از فلسطینیان است. ۹۹ در‌صد دیوار حائل نه در مرز میان دو کشور، بلکه در کرانه باختری واقع شده و برخی شهرک‌های یهودی‌نشین داخل خاک فلسطین را هم در‌بر می‌گیرد. دیوان بین‌المللی دادگستری این دیوار را در مناطقی که وارد قلمرو فلسطینیان می‌شود، غیر‌قانونی اعلام کرد.

9- دیوار مرزی مجارستان

حداقل تا قبل از اینکه رئیس‌جمهور جدید ایالات متحده برنامه ساخت دیوارش را عملی کند، این دیوار رکورد جدیدالاحداث‌ترین دیوار مرزی در تاریخ را دارا بود. در واقع این دیوار بعد از آن ساخته شد که هجوم پناهندگان از مناطق جنگ‌زده خاورمیانه به سمت اروپا شدت گرفت و تنگناهایی را برای دولت‌های اروپایی ایجاد کرد. تصمیم دولت مجارستان برای احداث دیواری در طول مرز این کشور با صربستان، تلاشی در جهت محدود کردن ورود پناهندگان به این کشور و سایر کشورهای هم‌مرز با آن بود. البته خشونت دولت مجارستان در مقابله با پناهندگان، به‌جای آنکه مانند بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی وسایل سفر آنها را فراهم کند، مورد انتقادات شدیدی قرار گرفت.