ساکنان تاریکی

بنا به روایت یکی از همراهان اوباما در سفر به آفریقا، چراغ‌های هتلی که او در آن ساکن بود تمام مدت در حال خاموش و روشن شدن بودند و چندین بار طی کنفرانس‌های خبری که طبیعتاً در بهترین هتل‌های ممکن برگزار می‌شد، خبرنگاران به دلیل قطع برق در آسانسورها زندانی شدند. همه اینها نشان‌دهنده یک مشکل است: وضعیت انرژی در آفریقا بسیار بحرانی است. در تانزانیا تنها 14 درصد مردم به نوعی از جریان الکتریسیته دسترسی دارند و در کشورهای جنوب صحرای آفریقا در مجموع 590 میلیون نفر به انرژی دسترسی ندارند. این عدم دسترسی، قضیه را به بحران مرگ یا زندگی تبدیل کرده است. سالانه 5/3 میلیون نفر در این کشورها به دلیل آلودگی هوای داخل منازل که ناشی از سوختن چوب در اجاق است، می‌میرند. این میزان کشته بیش از رقمی است که ایدز و مالاریا در مجموع این کشورها سالانه قربانی می‌گیرد. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری در این زمینه برای دولت آمریکا به صرفه باشد و بهبود ناشی از این سرمایه‌گذاری نمود آشکاری در زندگی روزانه مردم خواهد داشت. به همین دلیل بود که باراک اوباما در روزهای آخر سفر خود به آفریقا قول پرداخت هفت میلیارد دلار کمک مالی برای ایجاد دسترسی 20 میلیون خانوار به برق را داد. این کمک مالی قرار است طی یک بازه زمانی پنج‌ساله در اختیار کشورهای اتیوپی، غنا، کنیا، نیجریه، لیبریا و تانزانیا قرار گیرد. همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا به دولتمردان کشور موزامبیک قول کمک برای بهبود منابع نفت و گاز این کشور را داد. با توجه به اینکه بانک‌های توسعه ایالات متحده قرار است این پول را بپردازند، هزینه جدیدی محسوب نشده و در نتیجه نیازی به تصویب کنگره ندارد. البته رئیس‌جمهوری ایالات متحده و همراهان او نیز قبول دارند موضوع بیشتر از صرف پرداخت پول است. مردم عادی آفریقا نیاز به آموزش در مورد نحوه استفاده از الکتریسیته و رعایت جنبه‌های ایمنی آن دارند و دولتمردان باید در مورد نحوه نگهداری از تجهیزات و تامین با‌ثبات انرژی، آموزش ببینند. اما این اقدام اوباما بحث‌هایی را هم برانگیخته است. از جمله اینکه آیا این اقدام منافی با قول دولت در مورد کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان نیست؟ بسیاری از کارشناسان عقیده دارند این دو هدف می‌تواند منافی یکدیگر نباشد، علاوه بر اینکه نمی‌توان مردم یک قاره را از دسترسی به حداقل امکانات رفاهی منع کرد تنها به این دلیل که مردم قاره‌های دیگر بیش از اندازه از این امکانات استفاده می‌کنند. این استدلال هم وجود دارد که کشورهای فقیر را می‌توان از ردیف ایجادکنندگان گازهای گلخانه‌ای و سایر آلاینده‌های مشابه حذف کرد، به این معنی که نوع استفاده فردی در تانزانیا از برق با نوع استفاده در آمریکا بسیار متفاوت است و همین تفاوت باعث می‌شود دسترسی 580 میلیون آفریقایی به حداقل انرژی، تنها حدود یک درصد نشر کربن در جهان را اضافه کند. در واقع با هیچ استدلالی نمی‌توان آفریقا را خط مقدم مبارزه با فرآیند گرمایش زمین محسوب کرد. طبق آخرین آمار سازمان ملل، حدود 2/1 میلیارد نفر در سراسر جهان هیچ نوع دسترسی به برق ندارند که از این تعداد نزدیک به 600 میلیون نفر ساکن کشورهای جنوب صحرای آفریقا هستند. با توجه به گزارش بانک جهانی در مورد کندتر بودن روند افزایش دسترسی افراد به انرژی نسبت به افزایش جمعیت، پیش‌بینی می‌شود این شکاف در طول زمان حتی افزایش یابد. این گزارش همچنین تخمین می‌زند برای اینکه تا سال 2030 تمام جمعیت جهان به برق دسترسی حداقلی داشته باشند سالانه سرمایه‌گذاری بین 120 تا 160 میلیارد دلار لازم است. در واقع به نظر می‌رسد کمک سخاوتمندانه اوباما فقط قطره‌ای در دریاست. برای اینکه برای تمام مردم ساکن جنوب صحرای آفریقا تا سال 2030 دسترسی به برق ایجاد شود، تقریباً 330 گیگاوات ظرفیت جدید نیاز است و کمک دولت آمریکا در بهینه‌ترین حالت 10 گیگاوات ظرفیت جدید ایجاد خواهد کرد.