پیشی گرفتن هزینه از درآمد

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، متوسط هزینه کل خالص یک خانوار شهری در سال 1392 . 603/20 میلیون تومان بوده است که در مقایسه با درآمد 441/20 میلیون‌تومانی هر خانوار، نشان‌دهنده کسری 162 هزارتومانی دخل و خرج خانوار شهری است. این کسری برای خانوارهای روستایی، بیش از پنج برابر یعنی معادل 860 هزار تومان برآورد می‌شود. هزینه خالص خانوارهای روستایی در سال 1392 معادل 960/12 میلیون تومان و درآمد معادل 095/12 میلیون تومان گزارش شده است. اگرچه تراز درآمد و هزینه خانوار روستایی در سال 1391 نیز با کسری مواجه بود، اما برای خانوارهای شهری مازاد قریب به 300 هزارتومانی در این بخش وجود داشت که در سال 1392 جای خود را به کسری داد.

رشد کم‌سابقه 25‌درصدی هزینه‌ها

مقایسه هزینه‌های سال 1392 خانوار شهری با رقم 428/16 میلیون‌تومانی سال 1391، رشد 4/25‌درصدی نشان می‌دهد. در مقابل، درآمدهای خانوار شهری 2/22 درصد افزایش یافته است. نتیجه این امر آن شده است که مازاد درآمد سال 1391 جای خود را به کسری در سال 1392 داد. برای خانوارهای روستایی، رشد هزینه نسبت به رقم 818/10 میلیون‌تومانی سال 1391، برابر 8/19 درصد بوده است. درآمد خانوار روستایی در سال 1392 نسبت به 128/10 میلیون تومان در سال 1391، به میزان 4/19 درصد افزایش پیدا کرد که نتیجه آن افزایش کسری تراز درآمد و هزینه خانوار روستایی از 690 هزار تومان در سال 1391 به 865 هزار تومان در سال 1392 بود. مقایسه رشد هزینه خانوارهای شهری با ارقام سال‌های اخیر نشان از افزایش قابل توجه هزینه‌ها طی سال 1392 دارد. رشد هزینه در سال 1389 معادل 6/14 درصد، در سال 1390 برابر 7/16 درصد و در سال 1391 معادل 8/23 درصد بود. تمامی ارقام کمتر از افزایش 4/25 درصد سال 1392 هستند. برای خانوارهای روستایی وضعیت به این صورت نیست. در سال 1389 رشد هزینه معادل 5/15 درصد، در سال 1390 مساوی 6/22 درصد و در سال 1391 برابر 8/28 درصد بوده است که برخی از نرخ‌های مذکور، بیش از نرخ رشد 8/19‌درصدی سال 1392 هستند.

سهم هزینه‌ها

بر اساس آمارهای سال 1392، بخش اعظم هزینه‌های خانوار شهری یعنی بیش از 73 درصد معادل 110/15 میلیون تومان را اقلام غیرخوراکی تشکیل می‌دهند. این بخش برای خانوارهای روستایی کمتر از 57 درصد یعنی 350/7 میلیون تومان است. بقیه هزینه خانوارها مصروف اقلام خوراکی و دخانی می‌شود. برای خانوار شهری، اصلی‌ترین اقلام خوراکی سبد خانوار در سال 1392 عبارت بودند از: گوشت با سهم 9/21 درصد، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن با 3/21 درصد و میوه‌ها و سبزی‌ها با 4/18 درصد. اصلی‌ترین اقلام غیرخوراکی هم عبارت بودند از: مسکن با 2/45 درصد، حمل‌ونقل ‌و ارتباطات با 3/14 درصد و بهداشت و درمان با 6/12 درصد. برای خانوار روستایی، آرد، رشته، غلات، نان و فرآورده‌های آن با 8/24 درصد، گوشت با 21 درصد و شیر و فرآورده‌های آن و تخم پرندگان با 5/10 درصد اصلی‌ترین اقلام خوراکی سبد بوده‌اند و مسکن با 7/27 درصد، حمل‌ونقل و ارتباطات با 9/19 درصد و بهداشت و درمان با 8/14 درصد عمده هزینه‌های غیرخوراکی را تشکیل می‌داده‌اند.

کاهش ضریب جینی

در گزارش مرکز آمار پیرامون هزینه و درآمد خانوارها، ضریب جینی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. آمارها نشان از کاهش ضریب جینی (بهبود برابری درآمدی) طی سال 1392 دارد. ضریب جینی در سال 1391 معادل 3659/0 بود که در سال 1392 به 3650/0 کاهش یافت. کاهش ضریب جینی در بخش روستایی محسوس‌تر از بخش شهری بوده است. در بخش شهری، ضریب جینی از 3542/0 در سال 1391 به 3513/0 در سال 1392 رسید و این در حالی بود که طی دوره مذکور، عدد مذکور در بخشی روستایی از 3347/0 به 3243/0 کاهش یافت. روند کاهشی ضریب جینی در ادامه کاهش روند مذکور طی سال‌های اخیر ارزیابی می‌شود که ضریب جینی کشور از 4111/0 در سال 1388 به 3650/0 در سال 1392 رسیده است. نابرابری از طریق نسبت سهم 10 درصد ثروتمندترین به 10 درصد فقیرترین نیز قابل ارزیابی است که در سال 1388 نسبت مذکور 97/15 بوده و طی یک روند کاهشی در سال 1392 به 68/10 رسیده است. نسبت مذکور در مناطق شهری 52/9 و در مناطق روستایی 23/8 بوده است.